خیلی از کشورهای درحالتوسعه به فرایند پیشرفت ژاپن غبطه میخورند و خود را ملامت میکنند. از آن سو، آمریکاییها به خود میبالند که «این ماییم که ژاپن را ژاپن کردهایم». ماجرا آنجا پیچیده میشود که ژاپنیها بههیچوجه خود را غربی نمیدانند. جان دیویدَن میگوید وقتی پدران معنوی ژاپن با فرهنگ و صنعت آمریکا مواجه شدند آگاهانه دست به گزینش زدند. یا برای مثال، هنگامی که مبلغان مسیحی به ژاپن آمدند، ژاپنیهای مسیحیشده آنها را بیرون کردند و مسیحیت را به عنصری ملیگرایانه تبدیل کردند. چگونه میتوان نگاه ژاپن به غرب را فهمید؟
ایان — در سال ۱۸۶۰، فوکوزاوا یوکیچی، دانشجوی جوان ژاپنی که در حال یادگیری خودآموز انگلیسی بود، در نقش مترجم با اولین هیئت دیپلماتیک اعزامی ژاپن به ایالاتمتحده همراه شد. این رویارویی با آمریکا، در کنار سفر دوم همراه فرستادۀ ژاپن به اروپا در سال ۱۸۶۲ و سفر سوم مجدداً به ایالاتمتحده در ۱۸۶۷، تأثیر شگرفی بر اندیشۀ او دربارۀ ژاپن و آیندهاش گذاشت. فوکوزاوا رفتار و منش غربیها را وحشتناک میپنداشت، اما استقلال فکری و آزادی بیانشان را میستود. او در سفرهایش توجهی به علم و فلسفۀ غربی نداشت، چون معتقد بود این دانش را میتوان با مطالعه به دست آورد، و بر جوانب عملیتر اوضاع آمریکا و اروپا متمرکز بود. چه کسی هزینههای بیمارستان را پرداخت میکند؟ پول را چطور در بانک انتقال میدهند و روش وامدهی به چه شکل است؟ با همین توضیحات مختصر میتوان نگرش فوکوزاوا به انگارههای غربی را فهمید. او نوعی کنجکاوی عملگرا نسبت به آموزهها و مفاهیم بهدستآمده از غرب داشت. هرکدام از این موارد ممکن بود در ژاپن جوابگو باشد و ممکن بود نباشد. میتوان برخی را به کار گرفت و برخی را دور انداخت.
تجربیات …
