اینک روشنگری، کتاب تازۀ استیون پینکر، که بیل گیتس آن را «محبوبترین کتاب جدید تمام دورانها» نامیده است، ادعا میکند وضعیت امروز جهان بهتر از همیشه است. پینکر برای اثبات این ادعای خوشبینانه، در عصری مملو از بدبینی، خروارها خروار آمار و ارقام ارائه میکند. اما با نگاهی دقیقتر درمییابید که او عامدانه بخشهای بزرگی از تاریخ را حذف کرده و بسیاری از مسائل امروز را نادیده گرفته است. کاری که روشنگری قرار بود انجام دهد این نبود.
نیشن — آیا استیون پینکر مثل یک فیلسوف مدرنِ عصر روشنگری است؟ این مقایسه از جهاتی معقول به نظر میرسد. پینکر همانند فیلسوفان فرانسوی عصر روشنگری، اما برخلاف بسیاری از متفکران معاصر، دربارۀ گسترۀ وسیعی از معرفتهای بشری از علوم انسانی تا علوم اجتماعی تا فیزیک و زیستشناسی با اشتیاق قلمفرسایی میکند. خودش روانشناس تجربیِ سرشناسی است. همانند فیلسوفان عصر روشنگری، اما باز هم برخلاف بسیاری از متفکران معاصر، میداند که چگونه گسترۀ وسیعی از مخاطبان عمومی را شیفتۀ خود کند. اینک روشنگری جدیدترین کتاب در بین کتابهای پرفروش اوست، کتابی که، پس از دفاع از روانشناسی تکاملی در لوح سپید [۱] و استدلالهای فرشتگان محافظ وجود ما [۲] مبنی بر کاهش خشونت انسانی در طول یک قرن گذشته، به انتشار رسیده است.
اما، همانگونه که اینک روشنگری بهوضوح نشان میدهد، استیون پینکر اصلاً شباهتی به فیلسوفان روشنگری ندارد. نویسندگان بزرگ عصر روشنگری، برخلاف تصویرِ کاریکاتوریای که اغلب از آنها ساخته میشود، بیشترشان ذاتاً شکاک بودند. آنها به طنز علاقه داشتند، تناقض را ارزشمند میشمردند، و از شوخطبعی لذت میبردند. آنها پیچیدگی را درک میکردند، بهندرت از دشواریها پا پس میکشیدند، و عموماً …
