بریده‌هایی از کتاب باران خوبی ها

یکی دیگر از راه‌های رسیدن به عظمت خدا و درک جلال و جبروت الهی، انجام مستحبات و ترک مکروهات است.

یکی از راه‌های به دست آوردن احساس عظمت خداوند متعال و به دل نشاندن آن، سجده و رکوع طولانی است. کسی که سجده و رکوعش را طولانی نمی‌کند، گویا به عظمت خدا سر زده و نگاهی کرده و بعد هم زود سر از سجده برداشته که مبادا شکوه و جلال الهی و قدرت الوهیت و مقام ربوبی خداوند، او را تحت تأثیر قرار دهد. گویا نمی‌خواسته که عظمت خدا را بپذیرد. هر کس سجده‌اش را طولانی کند، انگار خودش را در معرض این قرار داده که خدای بزرگ از او دلبری کند. راه دیگر رسیدن به عظمت خدا، اجرای اوامر الهی است که بر خلاف میل ما هستند.

امیرالمؤمنین (ع) در ابتدای بیان اوصاف متقین، یک سلسله از صفات ظاهری اهل تقوا را بر می‌شمارد: «مَنْطِقُهُمُ الصَّوَابُ وَ مَلْبَسُهُمُ الِاقْتِصَادُ وَ مَشْیهُمُ التَّوَاضُعُ، غَضُّوا أَبْصَارَهُمْ عَمَّا حَرَّمَ اللَّهُ عَلَیهِمْ وَ وَقَفُوا أَسْمَاعَهُمْ عَلَی الْعِلْمِ النَّافِعِ لَهُمْ؛ گفتارشان صواب، پوشاکشان میانه‌روی، و رفتارشان افتادگی است. از آنچه خدا بر آنان حرام کرده چشم پوشیده، و گوش‌های خود را وقف دانش با منفعت نموده‌اند.»

داشتن نیت مخلصانه در هنگام پوشیدن لباس آراسته، کار مشکلی است. نیت مخلصانه را باید با نیت احترام به انسانیت و شخصیت ایمانی و اجتماعی خودمان، احترام به چشم دیگران و اینکه تحمل ما برای دیگران سخت نباشد به دست بیاوریم. اینها انگیزه‌های قشنگی است که خدا به آنها فرمان داده است

داشتن نیت مخلصانه در هنگام پوشیدن لباس آراسته، کار مشکلی است. نیت مخلصانه را باید با نیت احترام به انسانیت و شخصیت ایمانی و اجتماعی خودمان، احترام به چشم دیگران و اینکه تحمل ما برای دیگران سخت نباشد به دست بیاوریم. اینها انگیزه‌های قشنگی است که خدا به آنها فرمان داده است

داشتن نیت مخلصانه در هنگام پوشیدن لباس آراسته، کار مشکلی است. نیت مخلصانه را باید با نیت احترام به انسانیت و شخصیت ایمانی و اجتماعی خودمان، احترام به چشم دیگران و اینکه تحمل ما برای دیگران سخت نباشد به دست بیاوریم. اینها انگیزه‌های قشنگی است که خدا به آنها فرمان داده است

داشتن نیت مخلصانه در هنگام پوشیدن لباس آراسته، کار مشکلی است. نیت مخلصانه را باید با نیت احترام به انسانیت و شخصیت ایمانی و اجتماعی خودمان، احترام به چشم دیگران و اینکه تحمل ما برای دیگران سخت نباشد به دست بیاوریم. اینها انگیزه‌های قشنگی است که خدا به آنها فرمان داده است

علمی که مبانی اندیشه‌ای آن توسط اندیشمندانی غیر الهی پایه‌گذاری شده باشد، هیچ‌گاه نمی‌تواند به انسان نورانیت بدهد و زمینه‌ساز تهذیب انسان باشد. اگر انسان مطالب این علم را به صورت قطعی بپذیرد، نه‌تنها ثمره‌ای از علم‌آموزی خود به دست نیاورده، بلکه خود را به بدترین شکل ممکن در باتلاق جهل گرفتار کرده است.

کسی که از دل خودش مواظبت نکند، دیگر عاشق و عاقل نیست، چنین شخصی معشوق را از خود می‌رنجاند.

مقام همّام همین بس که چنین سؤالی را از امیرالمؤمنین (ع) پرسیده است. اگر ما بودیم می‌پرسیدیم: «چگونه آدم بشویم؟» ولی همّام بسیار هوشمندانه «توصیف اهل تقوا» را از حضرت خواسته است و امیرالمؤمنین (ع) هم این کار بسیار دشوار را به عهده گرفته‌اند و با استفاده از عبارات زیبا و زاویهٔ دیدی که

در اخلاق و خودسازی یک قاعدهٔ طلایی وجود دارد: «برای انجام دادن کارهایی که نمی‌توانیم انجام دهیم، باید کارهایی را که به سهولت می‌توانیم انجام دهیم، بیشتر انجام دهیم.» برای کنترل مشکلات زبان هم، باید کارهای خوبی را که می‌توانیم با زبان به سهولت انجام دهیم، زیاد انجام دهیم. سعی کنیم با زبانمان صدقه بدهیم. مثلاً با دیگران مهربانانه سخن بگوییم، این کار زبان را نورانی می‌کند. انسان با زبان می‌تواند خیلی چیزها را به دست بیاورد.

«وَ امْنُنْ عَلَینَا بِفَضْلِک وَ لَا تَسْتَقْصِ عَلَینَا فِی عَدْلِک؛ خدایا با فضلت بر ما منت بگذار و با عدلت بر ما سخت مگیر.»

فرازی از مناجات شعبانیهٔ امیرالمؤمنین (ع): «و إِنْ أَدْخَلْتَنِی النَّارَ أَعْلَمْتُ أَهْلَهَا أَنِّی أُحِبُّک؛ و اگر مرا به آتش هم داخل کنی، اهل آتش را آگاه خواهم کرد که تو را دوست دارم.» (اقبال الأعمال، سید بن طاووس، ج ۲، ص ۶۸۶)

در اخلاق و خودسازی یک قاعدهٔ طلایی وجود دارد: «برای انجام دادن کارهایی که نمی‌توانیم انجام دهیم، باید کارهایی را که به سهولت می‌توانیم انجام دهیم، بیشتر انجام دهیم.»

توبه عملیات خودشکنی و پرورش استعداد نقدِ خود و رهایی نفس از اسارت طبیعی خود است

زبان تجلی‌گاه همهٔ خصلت‌های بد است

فضائل، یعنی شما کاری کرده‌اید که موجب ایجاد ارزش افزوده شده است. اگر مادرت صبور بوده و شما هم صبور شدی، این فضیلت چندانی نیست؛ چون ارزش افزوده ایجاد نکرده‌ای. اگر پدرت مهربان بوده و تو هم مهربان شدی، این هم فضیلت چندانی نیست، بلکه یک فرصت است. فضیلت این است که خودت را تغییر دهی و بدی را تبدیل به خوبی کنی. از این سخت‌تر، فضیلت یعنی آن خوبی‌ای که آن را راحت انجام می‌دهی و برایت ملکه شده و غیر اکتسابی هم هست، آن را تبدیل کنی به خوبی‌ای که با نیت و اراده و قربة الی الله انجام می‌دهی. و خدا می‌داند که این کار چقدر سخت است.

برای باتقوا شدن باید دنیا را شناخت. انسان نباید همه چیز را دوست داشته باشد، انسان نباید هر چیزی را که دوست داشت به آن برسد، انسان نباید هر چیزی را که دوست داشت و به آن رسید، اسراف کند. خصوصیت دنیا این است و الا روح انسان پس می‌زند. این مطلب به نیاز روانی ما به داشتن تقوا ربطی ندارد، دنیا خود به خود این‌گونه است.

تقوا یعنی نگهداشتن خود برای کسی و این نگهداشتن سه عنصر دارد: عنصر اول «شناختن قدر خود» است. دومین عنصر «شناختن، دانستن و علاقه به هدف» است و عنصر سوم «نگهداشتن "خود" به خاطر "هدف"» است. انسان باید اول خودش را بشناسد و قدر و منزلت خودش را درک کند. بعد خدا را بشناسد و جایگاه او را درک کند. و در مرحلهٔ نهایی وقتی خودش را شناخت و قدر گوهر گران‌بهای درونش را دانست و همین‌طور جایگاه ویژهٔ خدا و اوج لذت رسیدن به او را درک کرد، تلاش می‌کند که خودش را برای رسیدن به آن لحظهٔ لذت‌بخشِ «لقاء الله» نگهدارد.

ما با معنای تقوا ارتباط برقرار نکرده‌ایم. ما باید از شنیدن «إتَّقِ اللَّه» لذت ببریم. هنگامی که یک مادر برای فرزندش عباراتی نظیر «تو چقدر نازی، فدایت شوم، بیا در آغوش من و...» به کار می‌برد، چقدر این عبارات برای فرزندش شیرین است و از آن لذت می‌برد؟ کلمهٔ تقوا هم چیزی شبیه به همین عبارات است