بریده‌هایی از کتاب هیچ دوستی به جز کوهستان

زمین آن‌جا پُر بود از گل‌های قدکوتاهی که حضور آدم را می‌فهمیدند: این گل‌های پره‌پره اگر دست آدم طرف‌شان می‌رفت، کاملاً قفل می‌شدند و به همین خاطر به‌شان گل‌های «قهرکن» می‌گفتند. همیشه با آن‌ها بازی می‌کردم. وقتی دستم را به طرف‌شان می‌بردم اخم می‌کردند و در خود فرومی‌رفتند، اما لحظاتی بعد آرام‌آرام پره‌های‌شان را از هم باز می‌کردند؛ دوباره سربه‌سرشان می‌گذاشتم و باز هم مدتی در خود جمع می‌شدند. شبیه‌شان را در زندگیم ندیده بودم: وقتی آواز می‌خواندم، احساس می‌کردم آن‌ها می‌فهمند که اتفاق خاصی در هستی افتاده است، آرام‌آرام تکان می‌خوردند و سرشان را بالا می‌گرفتند. طبیعتِ مانوس، با آن‌همه تنوع، تحت‌تأثیر مهتابش بود... ماه مانوس، برخلاف خورشیدِ سوزانش، مهربان‌ترین عنصر طبیعت بود... وقتی کامل می‌شد، همچون یک نقاش آبرنگ‌کار، لایه‌های ضخیم ابر را استادانه رنگ‌آمیزی می‌کرد: انواع رنگ‌های سحرآمیز زرد و نارنجی و قرمز ارمغان هر شبش بود.

دیگران با دیدن پنگوئنِ ضعیف و ترسو احساس قدرتی کاذب می‌کردند و این خصوصیت انسان‌های ضعیف است. در فروپاشی و نابودی و سقوطِ دیگران، همیشه رگه‌هایی نیرومند و آشکار برای شادی وجود دارد.

عقاب بودم، در اوج پرواز می‌کردم و رودی که در پی‌ام بود هوس بال‌هایم را داشت. بالاوبالاتر می‌آمد و من هم پرواز می‌کردم به سوی آسمان‌ها.

در زندان از هر که سؤالی می‌کردی، جواب می‌داد «رئیس گفته.» و وقتی یک زندانیِ سمج پی‌اش را می‌گرفت و رئیسِ آن که را گفته بود «رئیس گفته» پیدا می‌کرد و یقه‌اش را می‌گرفت، او هم می‌گفت «رئیس گفته.» و این یک تلاش بیهوده بود. همهٔ قوانین و مقررات و سؤالات پیرامون‌شان به رئیس می‌رسید. اعجاب‌آور آن‌که رئیس هم می‌گفت «رئیس گفته.» خطی طولانی و رو به بالا؛ سلسله‌مراتبی که به قدرت ربط داشت. یک رئیس زیردستِ رئیسی دیگر بود و آن رئیس هم زیردست رئیسی دیگر و این خط را اگر پی می‌گرفتی، به هزاران رئیس می‌رسیدی که همه‌شان می‌گفتند «رئیس گفته.» هر چه از مدت زندان می‌گذشت، قدرتِ رئیس مخرب‌تر و خشن‌تر می‌شد و از طرفی تصورش دور و دورتر،

هر زندانی، علاوه‌بر رنج حاصل از سیطرهٔ حصارهای زندان، در منتهای ناامیدی و بی‌انگیزگی، زندان روحیِ کوچک‌تری را برای خودش ساخته بود.

آن‌جا جنگلِ آدم‌هایی بود که به گونه‌ای عجیب دسته‌دسته شده بودند.

خیلی متفاوت است که سِیلی بهاری تنها خانهٔ تو را با خود ببرد با این‌که خانهٔ همه را نابود کند.

دیگران با دیدن پنگوئنِ ضعیف و ترسو احساس قدرتی کاذب می‌کردند و این خصوصیت انسان‌های ضعیف است. در فروپاشی و نابودی و سقوطِ دیگران، همیشه رگه‌هایی نیرومند و آشکار برای شادی وجود دارد.

هر لگد یا مشتی شاید مساوی بود با بوسه‌ای محبت‌آمیز یا کلمه‌ای که بهترین دوستان معمولاً در اوقات خوش به همدیگر تحویل می‌دهند.

بی‌شک ما می‌مُردیم، مانند همهٔ مُردن‌های پوچ دیگر. مرگ، با این‌که عظمتی به اندازهٔ خودِ زندگی دارد، بسیار ساده اتفاق می‌افتد: پوچ و بیهوده؛ درست مثل خودِ زندگی. اشتباه است اگر خیال کنیم مُردن ما با مُردن میلیاردها انسان دیگری که تابه‌حال مُرده‌اند و از این پس نیز خواهند مُرد خیلی متفاوت است. نه، مرگ یک حادثهٔ ساده است و همهٔ مرگ‌ها پوچ و بیهوده‌اند.

محکوم بودم به جنگیدن با موج‌ها و به پایان بردن مسیری که بخشی از سرنوشتم شده بود. با نگاه کردن به گذشته‌ام احساس ناامیدی عمیقی می‌کردم. گویی گذشته‌ام جهنمی بود و من از آن فرار کرده بودم و حتی حاضر نبودم برای یک ثانیه به آن فکر کنم. فکر بازگشتن به ایران و یا زندگیِ پُر از آوارگی و گرسنگی در اندونزی به من شجاعتِ پیش‌رَوی می‌داد.

شجاعت پیوند عمیقی با حماقت دارد. جنگ با موج‌ها و ادامهٔ سفر بدون داشتن نشانه‌هایی از حماقت ممکن نبود. چندبار فرصت پیش آمده بود که تسلیم و منصرف شوم، اما هربار به کمک رگه‌های حماقتِ درونم به پیش می‌رفتم. درکِ خطر خودش عامل بزرگی است برای خطر نکردن، و من مجبور بودم به حماقتم میدان بدهم تا به خطر فکر نکنم.

شجاعت پیوند عمیقی با حماقت دارد. جنگ با موج‌ها و ادامهٔ سفر بدون داشتن نشانه‌هایی از حماقت ممکن نبود. چندبار فرصت پیش آمده بود که تسلیم و منصرف شوم، اما هربار به کمک رگه‌های حماقتِ درونم به پیش می‌رفتم. درکِ خطر خودش عامل بزرگی است برای خطر نکردن، و من مجبور بودم به حماقتم میدان بدهم تا به خطر فکر نکنم.

جنگ هم پدیدهٔ پیش‌بینی‌ناپذیر و عجیبی است. ناگهان شروع می‌شود و ناگهان تمام.

مردم همیشه علاقه دارند پشت‌سر رهبرانِ ضعیف جمع شوند و حرکت کنند

عشق از حل‌نشده‌ترین موارد زندگی‌ام می‌تواند باشد.

و زندگی چه‌قدر تلخ است

زندگی‌ترین زندگی تنهایی است

شجاعت پیوند عمیقی با حماقت دارد. جنگ با موج‌ها و ادامهٔ سفر بدون داشتن نشانه‌هایی از حماقت ممکن نبود. چندبار فرصت پیش آمده بود که تسلیم و منصرف شوم، اما هربار به کمک رگه‌های حماقتِ درونم به پیش می‌رفتم. درکِ خطر خودش عامل بزرگی است برای خطر نکردن، و من مجبور بودم به حماقتم میدان بدهم تا به خطر فکر نکنم. این را هم می‌دانم که شجاعت پیوند عمیق‌تری با ناامیدی دارد. انسان هر چه‌قدر ناامیدتر باشد، بیش‌تر قدرت انجام دادن کارهای خطرناک را دارد

غالباً ندانستن حقیقت آرامش خاطرِ بزرگی است. فهمیدن و پی بردن به حقیقت، در هر سطح و در هر جایگاهی، ترس یا اضطرابی در نهانِ آدم برمی‌انگیزد. ماه و روشنایی جادویی‌اش مرا با حقیقتِ گم‌گشتگی روبه‌رو می‌کرد، بااین‌حال همین حضور ماه روی دیگری هم داشت و آن هم نوعی آرامش کاذب در زیر پوستی از ترس بود. حقیقتْ یک تناقض و یک معجون آشفته از ترس و آرامش و اضطراب در درون آدم می‌آفریند. با رفتنِ ماه، احساس ظلمت و تاریکی می‌کردم؛ با بودنِ ماه، صدای موج‌ها و بزرگی اقیانوس کم‌تر ترسناک بود. چراغی نورانی آن بالا بود، در دل آسمان، کُره‌ای نورانی مراقبم بود. اما با رفتنش همه‌جا تاریکِ تاریک بود و دریا و موج‌ها نزدیک‌تر و جسورتر بودند.