بریده‌هایی از کتاب هیچ دوستی به جز کوهستان

در زندان هیچ اهمیتی ندارد که یک زندانی از کجا آمده یا چه پیشینهٔ شغلی و چه جایگاه اجتماعی‌ای داشته یا این‌که چند سال عمر کرده است. در مختصات مکانی همچون زندان زندگی کردن یکنواخت است و در نتیجه همه در یک سطح و پایگاه اجتماعی تعریف می‌شوند.

ترسْ قدرتِ عجیبی برای حرکت دادنِ آدم‌ها دارد، این‌که آن‌ها را به تکاپو وامی‌دارد و مسیرشان را تعیین می‌کند: کوهی از یخ که بیش‌ترِ آن در زیر آب ناپدید شده است، مادرِ همهٔ شکنجه‌ها.

باز هم همان کلک سادهٔ قدیمی که در ذات بشر تثبیت شده است: فرار از ترس با دروغی آشکار

همیشه وابسته بودن به یک گروه یا یک هویتِ جمعی سرپوشی بر تنهاییِ انسان است، راهی میان‌بُر برای فرار از آن.

شجاعت پیوند عمیق‌تری با ناامیدی دارد. انسان هر چه‌قدر ناامیدتر باشد، بیش‌تر قدرت انجام دادن کارهای خطرناک را دارد.

اندیشه‌ها زمانی واقعاً اندیشه‌اند که در ما درونی شده باشند و صرفاً نمی‌شود بی‌دغدغه در گوشه‌ای و در کنجی خلوت نشست و به مفهوم بزرگی مثل مرگ یا زندگی اندیشید.

شاید آدم ترسویی بودم و همین ترس بود که اندیشه‌هایم را سوق می‌داد به سوی تکریم صلح و ارزش قلم و مبارزهٔ فرهنگی.

حضور مرگ و حرکت در دهلیزهای اسرارآمیزش ترس را می‌کُشد و شیرین‌ترین لحظات را رقم می‌زند. با لبخند زندگی، مرگ ترسناک‌تر و پُرهیبت‌تر می‌شود. مرگ و زندگی دو روی یک سکه‌اند، مرگ از دل زندگی می‌آید و شیرین‌ترین بخش آن است. حالا که مرگ دور شده بود، ترس از آن هم بیش‌تر شده بود، پُرهیبت‌تر و ترسناک‌تر.

همیشه در این لحظات چیزی شبیه به نیرویی ماورایی درون آدم بیدار می‌شود و همهٔ واقعیت‌های مرگ را نادیده می‌گیرد. نه، قرار نیست من به همین راحتی تسلیمِ مرگ شوم. مرگ من در آینده‌ای دور رقم خواهد خورد، آن هم نه با غرق شدن یا چیزی مثل آن؛ در شرایطی خاص و در زمانی که اراده‌ای در کار باشد. در مرگِ من حتماً باید اراده‌ای باشد؛ اراده‌ای که از درونم و روحم شکل می‌گیرد. گویی مرگ آدم هم دست خودش است.

انگار مرگِ من باید اتفاقی متفاوت باشد و در مکان آرام‌تری نازل شود؛

تنهایی خود فلسفه است و تاریخ است، درست همچون زندگی که ساکت است و سرزنده و شکوهمند. شاید زندگی‌ترین زندگی تنهایی است و زندگی چه‌قدر تلخ است، زندگی چه‌قدر شکوهمند است، و زندگی چه‌قدر ترسناک است.

انتظار کشیدن همواره رنج‌آور است و یک شکنجهٔ آشکار با ابزار زمان در دل زمان

زندانیان تا حدودی بپذیرند که انسان‌هایی پست و خوارند

گمان می‌کنم به‌خوبی این را فهمیده بودم که تنها کسانی از این رنجِ زندان به‌سلامت عبور می‌کنند که چیزی خلق کنند، زمزمه کنند، و چشم‌اندازی امیدوارکننده در آن‌سوی حصارها و اتاق‌های لانه‌زنبوری ترسیم کنند.

در آن لحظات همه‌چیز پوچِ پوچ بود. در ناخودآگاه و در اعماق وجود و ذهنم و هر آن‌چه مرا شکل داده بود، در پی نیرو یا رگه‌ای از خداباوری یا نوعی نیروی ماورایی می‌گشتم. اما هیچ‌چیز دستم را نگرفت.

زن‌ها با مرگ شجاعانه‌تر از مردها می‌جنگیدند.

همه باید ساکت می‌بودند. ماشین ایستاد. سکوت... سکوت... حتی آن پسرِ تخم‌سگِ پُرسروصدا هم فهمیده بود که باید ساکت باشد.

مرد سعی داشت به زنش بفهماند که کنار اوست و اجازه نمی‌دهد حضورش را یک لحظه از خاطر ببرد. در تمام طول مسیر فکروذکرِ مرد همین بود؛ خواه این را با نوازشِ محکم شانه‌های زن نشان می‌داد، خواه با بغل کردنش هنگام بالاوپایین رفتن‌های کامیونِ عصبانی. اما زن تمام هم‌وغمش بچهٔ کوچک‌شان بود. رابطه‌ای غریزی و پُر از شکوهِ طبیعت و عشق در آن کُنج برقرار بود.

ماهیت مرگ یک چیز است: نیستی‌ونابودی در لحظه‌ای شگفت‌انگیز.

شجاعت پیوند عمیقی با حماقت دارد.