بریده‌هایی از کتاب کالیگولا

کزونیا: خیلی ساده است. کالیگولا درنظر دارد مدال جدیدی تهیه کند. کرِآس: سردرنمی‌آورم مدال چه ربطی به این موضوع دارد. کزونیا: با این همه، خیلی ربط دارد. این امتیاز شامل مدالی به‌عنوان قهرمان اجتماعی خواهد بود. به همشهریانی داده خواهد شد که بیش‌تر از دیگران به عشرتکدهٔ کالیگولا بروند. کرِآس: چه افتخار بزرگی. کزونیا: من هم همین‌طور فکر می‌کنم.

کالیگولا (با خشونت.): چی می‌خواهید؟ پیشکار: نگران بودیم، سزار. کالیگولا (می‌رود به طرفش.): به چه حقی؟

من جز خودم هرگز بُت دیگری نداشته‌ام، امروز هم به درگاه همین بُت می‌خواهم نیایش کنم تا کائیوس را به من برگرداند.

کالیگولا: پیداکردنش دشوار بود. هلیکن: چه چیزی؟ کالیگولا: آن‌چه می‌خواستم. هلیکن: چی را می‌خواستی؟ کالیگولا (همچنان با حالتی عادی.): ماه را. هلیکن: چی؟ کالیگولا: بله، ماه را می‌خواستم.

کالیگولا، امپراتور دیوانه وخونخوار رم در سال ۱۲ میلادی به‌دنیا آمد. از سال ۳۷ تا ۴۱ میلادی سلطنت کرد و به‌دست یکی از همراهانش به‌نام کرِآس در سن ۲۹ سالگی کشته شد. بسیاری از کسان و نزدیکان خود را به بهانه‌های پوچ کشت. گفته‌هایی از او در تاریخ معروف است؛ ازجمله: «کاش همهٔ مردم رم یک نفر می‌شدند تا من با یک ضربهٔ شمشیر سرشان را از بدن جدا کنم.»

برای ساختن یک سناتور یک روز مهلت کافی است، اما برای تربیت یک کارگر ده‌سال وقت لازم است. ‫کالیگولا: اما به گمانم برای تبدیل‌کردن یک سناتور به یک کارگر بیست‌سال زمان می‌برد.

به‌نظر من آدمی زیان‌آور و بی‌رحم، خودخواه و مغرور هستی. اما نمی‌توانم از تو متنفر باشم، چون گمان نمی‌کنم خوشبخت باشی.

ومیدت کرده و نومیدکردن روحی جوان جنایتی است خیلی بزرگ‌تر از آن‌چه تاکنون مرتکب شده

می‌دانستم که آدم می‌تواند نومید باشد، اما نمی‌دانستم این واژه چه مفهومی دارد. مانند همهٔ مردم گمان می‌کردم گونه‌ای بیماری روحی است. اما نه، جسم است که رنج می‌برد. پوستم اذیتم می‌کند، سینه‌ام و همهٔ اعضای بدنم درد می‌کنند. احساس می‌کنم در سرم خلأ ایجاد شده و حالم دارد به‌هم می‌خورد. از همه بدتر این طعم ناخوشایندی است که در دهان دارم. نه از خون خبری هست، نه از مرگ و نه از تب، ولی درعین حال هر سه در دهانم هستند. کافی است زبانم را توی دهانم بچرخانم تا همه‌چیز در نظرم تیره‌وتار شود و از همهٔ مردم متنفر شوم. آدم‌بودن چه دشوار و چه تلخ است.

وقتی ملتی اختیار جان و مال و کشورش را به‌دست یک نفر می‌سپارد، که البته آن فرد هم به زور و با ایجاد رعب و وحشت و خفقان قدرت را به دست می‌گیرد، چه نتایجی به‌بار می‌آورد

این را هم به‌خاطر داشته باش که به شیوه‌ای بسیار اخلاقی. مالیات‌بستن به عیاشی خیلی بهتر از جریمه‌کردن فضیلت است، آن‌گونه که در بعضی از جامعه‌های جمهوری مرسوم است

دوست‌داشتن کسی یعنی پذیرفتنِ با او پیرشدن

این دنیا هیچ اهمیتی ندارد و کسی که این حقیقت را بپذیرد آزادی‌اش را به‌دست آورده است.

سیپیون، نومیدت کرده و نومیدکردن روحی جوان جنایتی است خیلی بزرگ‌تر از آن‌چه تاکنون مرتکب شده. قسم می‌خورم که همین کافی است تا با خشم فراوان او را بکشم.

آدم همیشه به بهای محدودکردن دیگران می‌تواند آزاد باشد. ناراحت‌کننده است، اما طبیعی است.

ولی برای ما برخلاف شما، پیش از همه‌چیز مسألهٔ اصول اخلاق درمیان است. خانواده لرزان است، حرمت کار از بین رفته، میهن به‌طور کامل دستخوش کفر شده. فضیلت ما را به کمک می‌طلبد، آیا حاضر نیستیم به ندایش گوش دهیم؟

وقتی آدم نمی‌تواند عقیدهٔ کسی را عوض کند، باید ضربهٔ محکمی را به او وارد سازد.

این را هم به‌یاد داشته باشید که دزدیدن مستقیم اموال شهروندان با بستن مالیات به‌طور غیرمستقیم به موادی که نمی‌توانند از خرید و مصرف‌شان چشم بپوشند، هیچ تفاوتی ندارد. حکومت‌کردن یعنی دزدیدن، این را همه می‌دانند. فقط روشش فرق می‌کند. من یکی آشکارا دزدی می‌کنم.

حقیقتی است کاملا ساده و کاملا روشن، درست است، کمی احمقانه، اما پی‌بردن به آن دشوار و تحمل‌کردنش سنگین. هلیکن: خب، این حقیقت چیست، کائیوس؟ کالیگولا (سرش را به سویی می‌چرخاند و با لحنی بی‌تفاوت.): آدم‌ها می‌میرند و خوشبخت هم نیستند. هلیکن (پس از کمی سکوت.): بس کن، کائیوس، این حقیقتی است که همه به‌خوبی با آن کنار می‌آیند. نگاهی به دوروبرت بکن. این موضوع مانع ناهارخوردن‌شان نمی‌شود. کالیگولا (با از جادررفتنی ناگهانی.): علتش این است که همه‌چیز دوروبر من دروغی است و من می‌خواهم آدم‌ها با حقیقت زندگی کنند!

برای ساختن یک سناتور یک روز مهلت کافی است، اما برای تربیت یک کارگر ده‌سال وقت لازم است. کالیگولا: اما به گمانم برای تبدیل‌کردن یک سناتور به یک کارگر بیست‌سال زمان می‌برد.