بریده‌هایی از کتاب سیروسلوک؛ منزل دوّم: توبه

برنامهٔ زندگی روزانهٔ بسیاری از مردم، فقط خوردن و خوابیدن و ارضای غرایز است و بدتر از آن، سرگرم شدن به فیلم‌ها و موسیقی‌هایی که اگر حرام نباشد، دست‌کم بیهوده است، مثلاً چند ساعت یک خانواده صرف دیدن یک فیلم می‌شود، امّا به فکر فراهم نمودن توشهٔ آخرت و مثلاً خواندن نماز شب نیستند. مرحوم آیت الله آقای مرعشی نجفی (ره) به من می‌گفتند: خدمت امام زمان «ارواحنافداه» رسیدم. آن حضرت فرمودند: «ننگ است که طلبه نماز شب نخواند و عیب است که شیعه نماز شب نخواند.»

فراگیری علوم دینی در سه موضوع احکام، اخلاق و اعتقادات برای همه و به وی‌ژه نسل جوان لازم است و اگر کسی در این زمینه کوتاهی نماید، باید توبه کند. اگر کسی با وجود امکانات فراوان و زمینه‌های مادی و معنوی که برای او وجود دارد، به مرتبهٔ علمی یا معنوی خاصّی دست نیافته است و زندگی او دچار روزمرّگی است و روزگار را باری به هر جهت می‌گذراند، باید توبه کند و با احساس پشیمانی و شرمندگی در محضر خداوند سبحان، تصمیم به اصلاح باقی‌ماندهٔ عمر خویش و استفادهٔ صحیح از آن بگیرد.

روز قیامت تا از بنده چهار چیز پرسش نشود قدمی برندارد: از عمرش که در چه سپری ساخته؟ و جوانی در چه چیز صرف کرده؟ و از مالش که از کجا آورده و در چه موردی خرج کرده؟ و از دوستی ما اهل بیت.

امام صادق (ع) فرمودند: هنگامی که آیهٔ "وَ الَّذِینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً ..." نازل شد، ابلیس بر بالای کوه ثور رفته و با بلندترین فریاد، دست‌آموزان و یاران خود را جمع کرده و به آنان گفت: چنین آیه‌ای نازل شده است، کدامیک از شما حریف خنثی کردن آن هستید؟ عفریتی از شیاطین برخاست و گفت: من حریف آن هستم و چنین و چنان می‌کنم، شیطان گفت: نه، تو حریف نیستی؛ دیگری برخاست و سخنی نظیر او گفت، ابلیس به او نیز گفت: تو هم حریف آن نیستی؛ تا آنکه شیطانی به نام «وسواس خنّاس» برخاست و گفت: من حریف آنم، پرسید از چه راه؟ گفت: من به فرزندان آدم وعده می‌دهم، و آنان را تشنهٔ گناهان می‌کنم تا مرتکب شوند، و بعد از ارتکاب، توبه و استغفار را از یادشان می‌برم. ابلیس گفت: حقّاً که تو حریفی

بنابر این اگر به راستی دل آدمی شکست و تلاطم درونی پیدا کرد، سر به زیر و خجالت‌زدهٔ از خداوند شد، خداوند متعال نیز حتماً توبهٔ او را قبول می‌کند. یأس و ناامیدی از رحمت خداوند، گناهی برابر با گناه کفر دارد و از این‌رو مسلمان، آن هم شیعه، معنا ندارد از رحمت خداوند مأیوس باشد: "وَ لا تَیأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لا ییأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْکافِرُون" و از فرج و رحمت خدا نومید نشوید، که جز کافران از رحمت خدا نومید نگردند.

و امیرالمؤمنین (ع) در رکوع و سجود نماز خویش می‌گفتند: «اللَّهُمَّ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ عَبْدِک اغْفِرْ لِلْخَاطِئِینَ مِنْ شِیعَتِی.» خدایا به حقِّ بنده‌ات محمد (ص)، گناهکاران از شیعیان مرا بیامرز.

پیامبر گرامی (ص) در نماز می‌فرمودند: «اللَّهُمَّ بِحَقِّ عَلِی بن أبِی طاَلِب عَبْدِک اغْفِرْ لِلْخَاطِئِینَ مِنْ أُمَّتِی» خدایا به حقِّ بنده‌ات علی بن ابی‌طالب، گناهکاران از امّت مرا بیامرز.

به تجربه اثبات شده است، نگاه به عکس‌ها و فیلم‌های شهوت‌انگیز، علاوه بر اینکه روح را می‌آزارد و صفای روحانی و معنوی را از بین می‌برد، موجب اختلاف‌های شدید خانوادگی نیز می‌شود و در بسیاری از موارد، منجر به طلاق و جدائی می‌گردد.

گناه بزرگ دیگری که در زمرهٔ گناهان زبانی بوده و نیاز به توبه و تدارک دارد، نمّامی، سخن‌چینی و فتنه‌گری و به طور کلّی بدبین کردن مردم به یکدیگر است.

شماتت، معصیت دیگری است که بسیاری از افراد به حرام بودن آن واقف نیستند. معنای شماتت این است که انسان به دیگری بگوید: مصیبتی که به تو رسیده،‌ از بدی کردار خود توست. در این گناه که متأسّفانه در میان بعضی از متدینین وجود دارد، انسان، گویی خود را یک شاخص برای تعیین دلیل مشکلات و مصیبت‌های دیگران دانسته و به این وسیله دیگران را مورد شماتت و آزار قرار می‌دهد.