بریده‌هایی از کتاب گرترود

هر چه این فلاسفه نوشته‌اند، بازی‌ای بیش نیست. شاید برای تسکین خودشان، درگیر این بازی‌ها می‌شوند. در میانشان یک فیلسوف پیدا می‌شود که راجع به فردگرایی می‌نویسد، چرا که تحمل همنوعان خود را ندارد. آن دیگری درباره ایزم دیگر، چون تاب انزوا را ندارد! ممکن است احساس تنهایی و خلاء یک بیماری باشد ولی چه می‌شود کرد.

زمان‌هایی بود که تسکین را در وجود یک زن یا یک دوست می‌جستم، تو هم جزو آن بوده‌ای، وقت‌هایی هم با موسیقی یا تشویق روی صحنه، اما حالا دیگر هیچ چیز به من لذت نمی‌دهد. حالا فقط با مشروب می‌توانم همه چیز را تحمل کنم.

به نظر می‌آید که زندگی انسان به شب دراز و کسالت‌باری شباهت دارد که فقط گهگاهی بارقه‌هایی از نور با نوید انوار خود می‌توانند توجیهی برای سال‌های تاریک باشند. بی‌تردید این غم و تاریکی ناگوار در زندگی روزانه ما جای خود را دارد. چرا باید انسان مکرر صبح بیدار شود، بخورد، بیاشامد و دوباره به رختخواب بازگردد؟ خیال می‌کنم فقط کودکان، انسان‌های اولیه و نوجوانان بسیار سالم از این تکرار مکررات رنج نمی‌برند. البته اگر انسان خیلی روی این مسائل مکث نکند، مطمئنآ از بیدارشدن‌ها و خوردن‌ها و آشامیدن‌ها نه تنها شاد می‌شود و احساس رضایت می‌کند، حتی به دنبال تغییر در آن هم نیست؛ اما اگر انسان درخواستش از زندگی در این مرحله متوقف نشود و با اشتیاق و امید به دنبال لحظات واقعی باشد تا در شعاع آن بتواند افکار ناگوار را بزداید و به مسرت واقعی دست یابد، در این حال است که می‌شود این لحظه‌ها را خلاق نامید.

تلاش در قطع ارتباط با گذشته و گریز از سرنوشت بی‌حاصل است.

می‌توانم زنده بمانم و نه بمیرم. همه چیز به نظرم احمقانه و عبث است.

باید تا آنجا که می‌توانم به زندگی خود ادامه دهم. ولی از این پس آیا ممکن است؟

آدم وقتی برای دیگران زندگی می‌کند خوشبخت‌تر است تا این‌که برای خودش.

آدمی به ایمان و مسائلی از این قبیل روی می‌آورد که از تداوم برخوردار شود؛ آخر نمی‌شود که در خلاء زندگی کرد. اینجاست که زن و فرزند، شغل و مسئولیت، علت سگ‌دوزدن‌های آدمی را توجیه می‌کند.

به نظرم می‌آمد با همه خوبی‌ها عمقی در وجودش نیست. او را زیادی سرحال و شاد می‌دیدم.

غم و رنج با من زاده شده بود و از آن رهایی نداشتم.

به محض پایان وظایفم زیرکانه از همه درمی‌رفتم و به دنیایی پر از رؤیا پناه می‌بردم. در آن دنیا کاخ‌های رفیع می‌ساختم و در آن بناهای باشکوه جای می‌گرفتم و آوای موسیقی مخلوق خود را در زیر طاق‌های بلند آن به گوش جان می‌شنیدم.

بسته به میزان علاقه‌اش به انسان‌ها رنجشان می‌دهد و خود رنج می‌برد. انسان‌های راضی و قانع را خوار می‌شمرد و تحقیر می‌کند اما در حقیقت این تظاهرات بازتابی از نفرت به خودش است. واقعیت این است که او هرگز به رضایت و سعادت در زندگی دست نیافته و آن را در خود ندیده است.

دنیایی که در آن موجودیتم فقط نوعی مقاومت برای زنده ماندن می‌نمود و بس.

موسیقی، مونسی ماندنی و مداوم و توجیهی برای تمام هستی‌ام بوده است.

زمانی که انسان به مرحله‌ای از زندگانی رسیده باشد که مسائل اجتناب‌ناپذیر را با متانت پذیرا شده باشد، طعم خوب و بد را با تمام وجود خود چشیده باشد و در کنار زندگی برونی، یک زندگانی درونی حقیقی‌تر از وجود خود ساخته باشد، دیگر خیال نمی‌کنم زندگی من در خلاء و خالی از ارزش‌ها بوده باشد؛ حتی اگر سرنوشت برونی‌ام به روال مقدر همه انسان‌ها از پیش تعیین و به من تکلیف شده باشد، اما حیات درونی‌ام ساخته و پرداخته وجود خودم بوده و خود را شخصآ مسئول و پاسخگوی همه شادی‌ها و تلخی‌های آن می‌دانم.

زمانی که زندگی‌ام را به طور معقول و منطقی بررسی می‌کنم، علی‌رغم همه اشتباهاتم، موارد چشمگیری از سعادت یا نکبت در آن نمی‌یابم. گذشته از این، بحث درباره نیک‌بختی یا نگون‌بختی را ابلهانه می‌دانم، چرا که شخصآ تلخترین ایام عمرم را با شیرین‌ترین روزهای زندگی عوض نخواهم کرد.

«قطعآ! کوهن عزیزم. به خنده‌ام می‌اندازی. دست کشیدن از مشروب برایم به همان اندازه مشکل است که رقصیدن برای تو. من دیگر باید به چیزهایی که هنوز می‌تواند مرا سرحال نگه دارد بچسبم. چیزهای زیادی برایم باقی نمانده، می‌فهمی؟ انسان‌هایی که به دنبال ارضاء یا نجات حتی ناپایدار هستند مشروب می‌خورند. زمانی بود که برای من زن‌ها جالب بودند، اما از وقتی که با او درآمیختم از زن‌های دیگر گریختم... او هم که ترکم کرد و رفت...»

او را که روزگاری مرد نیرومند و مسلط به خود می‌شناختم، اکنون شکسته و خسته و درمانده می‌دیدم.

او موجودی عصبی است که عادت به نظم و انسجام فکری ندارد،

می‌دانستم که در قلبم دیگر هرگز تمنای زنی دیگر نداشتم.