بریده‌هایی از کتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید

معمولاً افرادی که تحت انقیاد هستند، با جایگاه منفعلانه خو می‌گیرند. اما برخی از این افراد نیز آموخته‌اند که از طریق حملهٔ متقابل با ماجرای انقیاد کنار بیایند. آن‌ها به جای اطاعت و تسلیم، درجایگاه مخالف قرار گرفته و پرخاشگر و سلطه‌جو می‌شوند. آن‌ها از طریق تمرّد (سرپیچی) انقیاد خود را جبران می‌کنند.

گاهی اوقات، افرادی که تحت انقیاد هستند در طول درمان یا به دلایل دیگر، شروع به اظهارِ خود کرده و از حقِ خود دفاع می‌کنند. وقتی این اتفاق میافتد، اغلب به شدت احساس گناه می‌کنند. بخشی از کارکرد تلهٔ انقیاد این است که به شما این باور را القاء می‌کند که با مطرح‌کردن نیازهای خود [و اولویت بخشیدن به آن] کار اشتباهی را انجام می‌دهید. بهترین کار این است که درمقابلِ این حس گناه مقاومت کنید و مدام نیازهای خود را اظهار کنید. تا زمانی که اعتماد به نفستان بیشتر نشود، این خشم مسئلهٔ بغرنجی برایتان خواهد بود حتی اگر متوجه عواقب ناگوار آن نباشید.

رفتارهای پرخاش منفعلانه مثل تعویق در انجام وظایف، پشت سر دیگرانحرف‌زدن، بدقولی و عذر و بهانه‌تراشی برای انجام ندادن کارها، همگی یک مشخصه دارند و آن این است که دیگران را می‌رنجاند. اما تشخیص این که فردِ پرخاشگر منفعل با انجام این امور، «قصدِ آزار دادن» را دارد آسان نیست.

چنین شدت و خشم ناگهانی لجام گسیخته‌ای که هر دو طرف را شوکه می‌کند، طبیعی نیست. این نوع خشم انباشته شده در کنار شرایطی که به شعله‌ورشدن آن می‌انجامد، بسیار شدید است. اگرچه که ممکن است گهگاهی خشم خود را به صراحت نشان دهید اما برایتان بسیار متدوال‌تر است که آن را به طور غیرمستقیم و به شکلی دیگر یعنی، «پرخاش منفعلانه» اظهار کنید. با راه‌های غیرخشونت‌آمیز از افراد انتقام می‌گیرید، مثلاً کارها را آرام‌آرام انجام می‌دهید، یا دیر [به مهمانی، محل کار و...] می‌رسید و یا پشت سرافراد حرف می‌زنید و ممکن است این کار را نادانسته انجام دهید. وقتی هم تحت فشار قرار می‌گیرید، انکار می‌کنید که قصدتان اظهار خشم بوده است.

اغلب مشکل این است که نمی‌دانید چطور و به چه روشی باید خشم خود را به دیگران اظهار کنید. ممکن است به خاطر موضوعی که به نظر جزئی و کوچک میآید طوری خشمگین شوید که اصلاً نیاز به آن همه خشم ندارد. ماری الن که معمولاً سکوت منفعلانه‌ای داشت ناگهان از دخترش، کَتی، بسیار خشمگین شد چرا که ده دقیقه دیرتر برای صرف شام آمد. ماری چنان برای این موضوع از کوره در رفت و خشمگین شد که هم خودش و هم دخترش حیرت کردند.

معتقدید که اظهار خشم به دیگران اشتباه و خطرناک است؛ به همین دلیل این احساسات را رد و یا سرکوب می‌کنید. شاید از شنیدن این جمله تعجب کنید اما خشم، جزئی از روابط سالم است. خشم یک نشانه است از این که احتمالاً یک چیز درست در سرجایش نیست و طرف مقابل کاری غیرمنصفانه انجام می‌دهد. خشم در اصل باید ما را بر آن دارد که درپی اصلاح شرایط برآییم. وقتی که خشم چنین تأثیری داشته باشد، مفید و خوب خواهد بود. پس زمانی که خشم خود را سرکوب و از ابراز حس خود اجتناب می‌کنید و به خودتان توجه نمی‌کنید، در حقیقت نشانهٔ طبیعی بدن خود را نادیده گرفته و قادر به اصلاح شرایط نیستید.

این تلهٔ زندگی شما، قدرت خود را از احساس گناه می‌گیرد. وقتی برای خود اولویت قائل شوید، احساس گناه می‌کنید. وقتی از انقیاد خود عصبانی می‌شوید، احساس گناه می‌کنید. وقتی از خود دفاع می‌کنید، احساس گناه می‌کنید. وقتی در تسکین درد دیگران شکست بخورید، احساس گناه می‌کنید. همین احساس گناه، تلهٔ انقیاد زندگی شما را به پیش می‌برد. هر زمانی که از نقش شخص تحت انقیاد بیرون می‌آیید، احساس گناه می‌کنید. هر وقت هم که احساس گناه کنید، باز به همان ازخود گذشتگی بازمی‌گردید. برای اینکه از حس گناه خلاص شوید دوباره با تجدید قوا و دفن‌کردن خشم، خود را تحت انقیاد درمی‌آورید. برای تغییرکردن باید بیاموزید که این احساس گناه را تحمل کنید.

شما انسان همدلی هستید و شاید این بخشی از سرشت درونیتان باشد. درد دیگران را حس می‌کنید و سعی دارید که آن‌ها را از درد و رنج خلاصی بخشید. تلاش می‌کنید همه چیز را درست و بهتر کنید. بسیا مهم است که به شما خاطرنشان کنم که این انقیاد شما بیشتر اختیاری و داوطلبانه است. هرکس شما را بدین ترتیب تحت انقیاد درآورد، شما را مجبور نکرده است تا کاری که او می‌خواهد را انجام دهید؛ ولی به این دلیل که او در رنج و ضعف است، خواسته‌های او را بر خواست خود مقدم می‌دارید.

ازخود گذشتگی انسان‌های ازخود گذشته و ایثارگر خود را مسئول سلامتی دیگران می‌دانند. ممکن است شما به‌عنوان یک فرزند، مسئولیت زیادی درقبال سلامتی جسمی و روحی والدین، خواهر و برادر یا یک شخص نزدیک احساس کرده باشید. مثلاً ممکن است شما والدینی داشته باشید که بیماری مزمن جسمی یا افسردگی دارند. به‌عنوان یک شخص بالغ، مراقبت از دیگران را مسئولیت مسلم خود می‌دانید و در این راه، خود را نادیده می‌گیرید. این از خودگذشتگی شما، عامل مثبتی است که ممکن است دچار افراط شود. اهمیت‌دادن به دیگران صفات تحسین‌برانگیزی به همراه دارد

اغلب از بیمارانی که درگیر تلهٔ انقیاد شده‌اند این عبارات را می‌شنویم که آن‌ها برای چیزی که می‌خواهند نمی‌جنگند زیرا به نظر می‌رسد خواسته‌شان جزئی است. اما وقتی همین خواسته‌های جزئی را کنارهم می‌گذاریم، می‌بینیم که زندگی پایان یافت و فقط کمی از خواسته‌های شما در آن برآورده شد.

خودتان را فردی می‌دانید که مایل به توافق و سازگاری است. حتی ممکن است اینکه انسان منعطفی هستید و می‌توانید با هرنوع آدمِ دیگری کنار بیایید را یکی از ویژگی‌های خود بدانید که از آن برخوردارید. اما برایتان سخت است تا برای تقاضاهایی که دیگران از شما دارند محدودیت ایجاد کنید و بدون محدودیت به خواسته‌های دیگران تن می‌دهید. وقتی دیگران خواسته‌های غیرمنطقی از شما دارند بازهم پاسخ منفی به آن‌ها نمی‌دهید. برای شما بسیار سخت است که از دیگران بخواهید رفتار خود را تغییر دهند، حتی اگر رفتارشان بسیار باعث اذیت شما باشد.

در هر حوزه‌ای که مهارت دارید، دستاوردهای خود را مرور کنید. سعی کنید تا حد ممکن به مشاهدهٔ عینی خود بپردازید. می‌دانیم که برایتان کار دشواری است. شما تمایل دارید که دستاوردهای خود را کوچک و شکست‌هایتان را بزرگ جلوه دهید. دست از این کار بردارید. بر عوامل منفی تکیه نکنید. ارزش خود را تا دقیق‌ترین حد ممکن تشخیص دهید.

«از استعدادها، مهارت‌ها، توانایی‌ها و دستاوردهایتان آگاه شوید.» یک قاعدهٔ مهم را به خاطر داشته باشید: انواع مختلفی از هوش وجود دارد. هوشی که برای عملکرد موفق در مدرسه مورد نیاز است، کافی نیست. هوش زبانی، هوش ریاضیات، هوش بصری، هوش موسیقایی، هوش فیزیکی، هوش مکانیکی، هوش میان فردی و بسیاری از انواعِ دیگرِ هوش نیز وجود دارند. همهٔ آن‌ها دارای اعتبار هستند.

به آن روی قدرتمند خود فریادی بلند ببخشید تا برچسبِ شکست‌خوردن را از شما بزداید.

نقاط قوت و استعدادهای کودکی شما چه بوده‌اند؟ آیا انتظارات دیگران از شما واقع‌بینانه بوده است؟ اگر مورد تحسین واقع می‌شده و در مسیر استعدادهایتان هدایت و حمایت می‌شدید، تا چه اندازه موفق عمل کرده‌اید؟

زمانی که در کودکی شکست می‌خوریم، دلیلش به خاطر هدایت به سمت مسیرهایی بوده که طبیعتاً مناسبِ ما نبوده‌اند. برخی از والدین اُسلوب خودشان را دارند و می‌خواهند فرزندانشان در حوزه‌ای خاص به مهارت دست پیدا کنند، بدون اینکه به استعدادها و تمایلات فرزندانشان توجه کنند.

راه دیگری که شما از طریق آن تسلیم این تله می‌شوید، برداشت‌های پیاپی از شرایط و رخدادهاست که فقط دیدگاه شکست‌خوردهٔ شما نسبت به خودتان را تشدید می‌کند. شما عوامل منفی را بزرگ و عوامل مثبت را کوچک می‌شمارید.

اجتنابِ شما، شما را از حرکت بازمی‌دارد. از برداشتن قدم‌های لازم در جهت توسعه و پیشرفت شغلی خود امتناع می‌کنید. فرصت‌های رسیدن به موفقیت را از دست می‌دهید. نگران هستید که مبادا سعی کنید و شکست بخورید.

این مسئله را به خاطر بسپارید که همه چیز یک شبه حل نمی‌شود. بایستی تا سال‌ها روی آن کار کنید تا نتیجه بگیرید، اما در طول این مدت همیشه پیشرفت خود را خواهید دید. به تدریج به این نتیجه می‌رسید که تله شما چیزیست که به شما آموزش داده‌اند نه اینکه معضلی ذاتی در مورد شما باشد. همین که بپذیرید که نقص‌داشتن شما واقعیت ندارد، فرآیند بهبودی کار خود را آغاز می‌کند.

تغییر تلهٔ شما شامل اصلاح نوع برخورد با خودتان و با دیگران و در نتیجه شکل برخورد دیگران با شما می‌شود. به جز مراجعینی که در روابطی بسیار بدرفتارانه و ناسالم بوده‌اند، تغییر شامل دگرگونی‌های ناگهانی نمی‌شود. روند تغییر روندی مرحله‌ای و توسعه‌ای است. افراد به تدریج احساس بهتری نسبت به خود پیدا می‌کنند. کمتر در موضع دفاع قرار می‌گیرند و بیشتر عشق می‌ورزند. به افراد احساس نزدیکی بیشتری می‌کنند. احساس ارزشمندی و عشق بیشتری می‌کنند.