کتاب مدار صفر درجه (3جلدی)

کتاب مدار صفر درجه رمانی نوشته‌ی احمد محمود است که در سال ۱۳۷۲ به چاپ رسید. این رمان درباره‌ی زندگی مردم اهواز در حوالی انقلاب ۵۷ ایران است. مجموعه‌ی کامل این رمان شامل سه جلد است که انتشارات معین آن را به چاپ رسانده است. این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب مدار صفر درجه (۳ جلدی) از احمد محمود

کتاب مدار صفر درجه داستان زندگی مردمی است که در جریان سال‌های نزدیک به انقلاب ۵۷ و پیش از آن، در شهر اهواز زندگی می‌کردند. نویسنده در این کتاب زندگی پرفراز و نشیب جنوبی‌ها و اتفاقاتی را که تجربه کردند، روایت می‌کند.

این اثر، چهارمین رمان احمد محمود است که ۳ جلد دارد و به ۱۰ فصل تقسیم شده است. داستان با غرق‌شدن بابو در کارون آغاز می‌شود و با رفتن باران به سلمانی یارولی و رابطه عاشقانه با مائده و فعالیت‌های سیاسی او در کنار نوذر ادامه می‌یابد. رمان فضای اجتماعی سال‌های بین ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۷ را با روایت ۷ سال زندگی خانواده‌ای جنوبی در جامعه شهری دوران ستم‌شاهی به تصویر می‌کشد.

بابو، پسر دوم نوروز و نان آور خانواده یک روز طعمه کوسه‌ها می‌شود. خود نوروز هم سال‌ها پیش در اتفاقات سال ۳۲ در تظاهرات خیابانی کشته می‌شود. پس از کشته‌شدن بابو، باران که نوجوان است سرپرستی خانواده را برعهده می‌گیرد. باران برای کار به آرایشگاه یارولی می‌رود. در این آرایشگاه که در مرکز شهر قرار دارد با اشخاص مختلفی از تیپ و اندیشه‌های متفاوت آشنا می‌شود. بی‌خواست و اراده‌ی باران، اجتماع او را به سمت سیاست و فعالیت‌های سیاسی سوق می‌دهد. تا آنجا که با عنوان مبارز سیاسی به زندان می‌افتد.

پسر بزرگ خانواده، برزو، ناخلف و همیشه مزاحم مادر و خواهر و برادر است. خاور، مادر خانواده، باید زندگانی فرزندان را تامین کند. آنها دغدغه معاش دارند و در تامین مایحتاج زندگی درمانده‌اند. بی‌بی سلطنت، مادر نوروز، پیرزنی است آشفته و تجسم گذشته. بلقیس دختر خانواده است که با نوذر اسفندیاری ازدواج می‌کند. باران هم پسر کوچک خانواده است. همه در یک خانه زندگی می‌کنند. بلقیس و نوذر در حسرت بچه می‌سوزند تا اینکه بلقیس باردار می‌شود...

این رمان نمادی از اجتماع آن دوره است؛ زمانی که مردم به سختی روزگار می‌گذراندند. نفاق و چابلوسی زیاد بود و شرکت‌های نفتی پول مردم را غارت می‌کردند.

رمان مدار صفر درجه روایت خانواده‌ی متوسط جامعه در اهواز است که مانند همه‌ی طبقات جامعه درگیر حوادث سال‌های قبل از انقلاب می‌شوند و سرنوشت زندگی‌شان در گرو شرایط سیاسی و اجتماعی جامعه رقم می‌خورد. داستان، روایت حوادث سیاسی مانند تظاهرات و کشتار مردم قم به دست رژیم شاه، تظاهرات و کشتار دانشجویان در دانشگاه، اعتصاب کارگری، دادگاه‌های نظامی و اعدام زندانیان سیاسی، اعتراض مردم علیه استعمار انگلیس و آمریکا، بی‌سوادی، فقر، محرومیت از خدمات بهداشتی، آموزشی، آزادی و حقوق دموکراتیک در برشی کوتاه از زندگی مردم اهواز در دهه‌ی پنجاه است. هرکدام از شخصیت‌های داستان سرنوشت و زندگی شخصی خود را دارند و هیچ‌کدام شاخصه و برتری ویژه‌ای نسبت به یکدیگر ندارند. در عین حال که شرایط اجتماعی و سیاسی جامعه سرنوشت آنان را به یکدیگر مرتبط می‌کند.

این رمان در سال ۱۳۷۲ به چاپ رسید و قرار بود در سال ۱۳۷۶ در جشنواره‌ی بیست سال ادبیات داستانی در ایران به‌عنوان اثر برگزیده معرفی شود که این اتفاق نیفتاد. هر چند دیدگاه منتقدان و افراد صاحب‌نظر نسبت به این رمان با کسب یا عدم کسب یک جایزه تغییری نکرد و به‌نظر آنها مدار صفر درجه یکی از بهترین‌های ادبیات داستانی ایران است. برخی از افراد صاحب‌نظر، احمد محمود را برجسته‌ترین فرد در زمینه‌ی داستان‌نویسی جنوب کشور می‌دانند. نویسنده‌ای که گاه با کم‌لطفی روبه‌رو شد و با توجه به آثار فاخر و منحصربه‌فردی که داشت، آن‌طور که شایسته‌ی او بود از وی تقدیر به عمل نیامد.

روایت این داستان مربوط به کدام زمان و مکان است؟

داستان کتاب مدار صفر درجه از مردادماه سال ۳۲ در اهواز شروع می‌شود و تا بهمن ۵۷ ادامه دارد. باران آرام آرام به دنیای سیاست وارد می‌شود. او که پدرش را در راه مبارزه با حکومت از دست داده است تلاش می‌کند در میان مشکلات فراوان خانوادگی راهی برای مبارزات سیاسی هم پیدا کند. او در خانواده‌ای آشفته و نابسامان زندگی می‌کند.

احمد محمود با مهارت تمام از نگاه دانای کل وارد داستان می‌شود. طوری شخصیت‌ها را برای ما تعریف می‌کند که انگار یکی از افراد همان خانواده است. دیالوگ‌هایی که بین شخصیت‌ها اتفاق می‌افتد کاملاً برای خواننده مشخص می‌کند که هرکدام چه طرز فکر و عقیده‌ای دارند. محمود جامعه‌ی زمان خود را طوری ماهرانه ترسیم کرده است که خواننده کوچک‌ترین فاصله‌ای بین خود و دنیای داستان تصور نمی‌کند و با خواندن کتاب، گویی خود وارد دنیای آن زمان شده است. او در کنار پرداختن به موضوع اصلی داستان و مبارزات سیاسی، به آداب و رسوم اجتماعی دهه‌ی سی تا پنجاه هم پرداخته و نقد اجتماعی آن زمان را هم در نظر گرفته است.

از نکات قابل تأمل در رمان مدار صفر درجه شیوه‌ی متفاوت احمد محمود در شکل دادن سبک رئالیسمی است. اتفاقی که در بسیاری از داستان‌های چند دهه‌ی اخیر رخ می‌دهد پرداختن به این سبک به شیوه‌ای تک‌خطی و یک‌بعدی است؛ اما احمد محمود به‌صورتی استادانه از این مدار خارج شده و به‌صورت چندوجهی به این سبک پرداخته است. کاری که کمتر نویسنده‌ای آن را به انجام رسانده است، و همین مسأله باعث می‌شود مدار صفر درجه به‌عنوان یک رمان قابل ستایش بین منتقدین شناخته شود.

مدار صفر درجه به چه معناست؟

نام این رمان برگرفته از روند زندگی و اتفاقات داستان است. نویسنده، افرادی را در جامعه نشان می‌دهد که برای پیشرفت تلاش می‌کنند، اما اتفاقاتی می‌افتد که همه چیز از نو شروع می‌شود و مدار را به سمتی می‌چرخاند که روی صفر می‌ایستد. دوباره و از نو زندگی جدیدی شروع می‌شود و جامعه رخت تازه‌ای بر تن می‌کند.

چرا باید رمان مدار صفر درجه را بخوانیم؟

رمان مدار صفر درجه می‌تواند دید بسیار خوبی نسبت به اوضاع اجتماعی و سیاسی دوره‌ای از کشور به ما بدهد که شاید بسیاری از ما آن را فقط از فیلم‌های تلویزیونی دیده‌ایم. با خواندن این کتاب می‌توانید با قلم نویسنده‌ای توانمند آشنا شوید و از خواندن داستانی روان، جذاب و زیبا لذت ببرید. اگر شنیدن کتاب‌ها را به خواندن‌شان ترجیح می‌دهید پیشنهاد می‌کنیم کتاب صوتی مدار صفر درجه با صدای رضا عمرانی را بشنوید.

خواندن و خرید کتاب مدار صفر درجه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

همه‌ی افرادی که به ادبیات داستانی ایران، مخصوصاً رمان‌هایی با سبک رئالیسم اجتماعی علاقه‌مندند. افرادی که قلم احمد محمود، این نویسنده‌ی سرشناس را دوست دارند و می‌خواهند کتابی دیگر از او بخوانند؛ یا آنها که تا به حال کتابی از او به دست نگرفته و قرار است برای اولین بار داستانی از او بخوانند.

درباره احمد محمود

احمد عطا، با نام ادبی احمد محمود در ۴ دی‌ماه سال ۱۳۱۰ در اهواز متولد شد. محمود بعد از گذراندن تحصیلات ابتدایی و متوسطه در زادگاهش، راهی دانشکده افسری شد. او از جمله دانشجویانی بود که در سال ۳۲ و پس از کودتای ۲۸ مرداد بازداشت شد. تعدادی از دانشجویان در این دوره با فشارهایی که از سوی حکومت وارد شده بود مجبور به امضای توبه‌نامه شدند. احمد عطا یکی از دانشجویانی بود که هرگز توبه‌نامه را امضا نکرد و به همین دلیل مدت زیادی را در زندان سپری کرد. در این مدت گرفتار بیماری ریوی شد و همین بیماری تا پایان عمر او را رها نکرد. پس از آن هم مدتی را در تبعید به سر برد. محمود درباره‌ی این دوران از زندگی خود می‌گوید: «زمانی که گرفتار بازی سیاست شده بودم.»

زندگی حرفه‌ای احمد محمود با انتشار داستان کوتاهی با نام «صب می‌شه» در مجله‌ی امید ایران شروع شد. داستان «همسایه‌ها» یکی از معروف‌ترین آثار وی است که توجه بسیاری را به خود اختصاص داد.

از این نویسنده‌ی توانا آثار بسیار دیگری هم به چاپ رسیده است و همچنین دو فیلمنامه که متأسفانه فقط در مورد یکی از این آثار، و آن هم آخرین‌شان، با نام «درخت انجیر معابد» موفق به کسب جایزه شد. اتفاقی که شاید برای بسیاری از آثار این نویسنده‌ی ارزشمند باید رخ می‌داد. او جایزه‌ی پکا را برای «مجموعه آثار» خود دریافت کرد و جایزه‌ی هوشنگ گلشیری را برای آخرین اثرش.

احمد محمود در اواخر عمر از بیماری تنفسی رنج می‌برد و این مشکل چندباری وی را راهی بیمارستان کرد و سرآخر در ۱۲ مهر ۱۳۸۱ در بیمارستان مهراد دیده از جهان فروبست. مزار این نویسنده‌ی بزرگ و نام‌آشنا در امام‌زاده طاهر کرج قرار دارد.

مدار صفر درجه در چه سبکی نوشته شده است؟

احمد محمود این داستان را در سبک رئالیسم اجتماعی، سبکی که در اکثر کارهایش وجود دارد و در آن خبره بود، به نگارش درآورد. شخصیت‌های داستان هرکدام روایتگر قسمتی از جامعه‌ی آن زمانند. افرادی که خود را در سرنوشت کشور دخیل می‌دانند. بدنه‌ی فقیر و گرفتار، آدم‌هایی که فقط به فکر منافع خود هستند و...

کتاب پر از گفتگوهای روان، با لهجه‌ی جنوبی است که بر جذابیت داستان می‌افزاید. سطح دیالوگ‌ها بسیار بالاست و با رمانی کاملاً دیالوگ‌محور سر و کار دارید. احمد محمود در مدار صفر درجه تلاش کرده است افکار، روحیات و دغدغه‌های مردم اهواز را در بحبوحه‌ی انقلاب بازگو کند. شخصیت اصلی داستان او دختری به نام باران است. دختری که در خانواده‌ای فقیر زندگی می‌کند و درگیر مشکلات بسیاری است.

نقد کوتاهی بر کتاب

احمد محمود در این کتاب به بهترین شیوه‌ی ممکن جامعه‌ی گرفتار در تحول و اتفاقات مختلف را روایت کرده است. او از نقد اجتماعی آن دوران نیز نگذشته و در خلال گفتگوها، به این مورد هم پرداخته است. رمان مدار صفر درجه که یکی از مهم‌ترین و حجیم‌ترین داستان‌های او به شمار می‌رود، از بعد جامعه‌شناسی نیز دارای اهمیت فراوانی است.

شهرام عدیلی‌پور در نقدی درباره‌ی این کتاب نوشت: «نویسنده در این رمان همچون گزارشگری دقیق به تمامی زوایای زندگی مردمان سرک می‌کشد و همه چیز را به دقت گزارش می‌دهد و دوربینش همه چیز را به تصویر می‌کشد.»

نظرات افراد مشهور درباره کتاب

مجید قیصری، نویسنده‌ی کتاب «سه دختر گل‌فروش»: «احمد محمود در مدار صفر درجه قدم‌های مثبتی درباره‌ی ادبیات انقلاب برداشته است. این کتاب بهترین رمانی است که تا کنون درباره‌ی انقلاب نوشته شده است.»