کتاب سیاست خارجی دولت موقت

کتاب سیاست خارجی دولت موقت اثری از حجت اله نوری ساری و حسین قاسم حمزه است. انتشارات دانشگاه جامع امام حسین این کتاب را چاپ و منتشر کرده است.

 دربارهٔ کتاب سیاست خارجی دولت موقت

یکی از دوره‌های حساس تاریخ ایران، دورهٔ ۲۷۵ روزهٔ دولت موقت است. در این دولت، اولین قدم‌ها برای ساختن سیاست بین‌المللی ایران بعد از انقلاب برداشته شد. کشور ما در آن ۲۷۵ روز قانون اساسی مدوّنی نداشت و مسئولانی که در رأس قرار گرفته بودند، تجربهٔ حکمرانی نداشتند و الگوی حکومتی مناسب یک نظام مکتبی هم وجود نداشت؛ بنابراین به فرمان امام خمینی (ره) دولت موقت با هدف سروسامان‌دادن به مسائل و زمینه‌سازی برای تشکیل نهادهای حیاتی، ادارهٔ امور را به دست گرفت.

نویسندگان کتاب سیاست خارجی دولت موقت، تلاش کرده‌اند تا برمبنای مجموعهٔ اسناد به‌دست‌آمده از سفارت آمریکا یا همان لانهٔ جاسوسی، سیاست خارجی دولت موقت را تبیین کنند. دلیل اصلی استناد به اسناد لانهٔ جاسوسی این است که بخش زیادی از مذاکرات مهندس بازرگان و تیمش در سطوح گوناگون، با مقامات سیاسی - امنیتی دولت ایالات متحده بود. متن و محتوای مذاکرات در قالب گزارشات محرمانه در اسناد لانهٔ جاسوسی موجود است که منبع خوبی برای شناخت و سنجش جهت‌گیری‌های دولت موقت در حوزهٔ سیاست خارجی است. همچنین این اسناد شامل ملاقات‌ها، تحلیل‌ها، پیش‌بینی‌ها و ارزیابی‌های واشنگتن از شرایط ایران پس از انقلاب ۵۷ است که به درک بهتر سیاست آمریکا در مقابل جمهوری اسلامی ایران کمک می‌کند. 

در این کتاب پس از مقدمه، در فصل اول، سیاست خارجی دوگانهٔ ایران و نقش‌آفرینی دو تفکر مکتبی و لیبرل در این برهه ترسیم شده است. بعد از آن، بازیگران کلیدی دولت موقت در حوزهٔ سیاست خارجی معرفی شده و اختلافات آنها تشریح شده است. در فصل سوم روابط ایران و آمریکا و وضعیت آمریکا در ایران بعد از انقلاب بررسی شده و سیاست‌های آمریکا در مقابل ایران تحلیل شده است. در فصل چهارم مناسبات ایران در دولت موقت با کشورهای اسلامی منطقه ذکر شده و در فصل نهایی نیز مباحث جمع‌بندی شده و سیاست خارجی دولت موقت ارزیابی شده است. 

 کتاب سیاست خارجی دولت موقت را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 پژوهشگران و علاقه‌مندان به کتاب‌های حوزهٔ علوم سیاسی به ویژه سیاست خارجی را به خواندن این کتاب دعوت می‌کنیم.

بخشی از کتاب سیاست خارجی دولت موقت

«مهدی بازرگان در ۲۴ آذر با مقام وزارتخانه تماس گرفت تا طرح جبهه ملی را برای دولت جانشین تشریح کند. او گفت رهبریت جبهه ملی نگران این بود که مبادا آمریکا از آینده نامعلوم پس از رفتن شاه از صحنه بترسد. او می‌خواست دوباره دولت آمریکا را مطمئن کند که دولتی که توسط جبهه ملی اداره شود با آمریکا دوستانه برخورد خواهد کرد...در کابینه آینده نه امام خمینی و نه هیچ ملای دیگر صاحب پست وزارت نخواهند بود. شخصیت‌های مذهبی می‌توانند فرماندار مشهد یا قم بشوند و در مجلس هم می‌توانند راه یابند. جناح مخالف از شاه خواهد خواست که یک شورای سلطنتی را تصویب کند تا بعد از آنکه او ایران را ترک کرد، مسئولیت‌های مقرر در قانون اساسی را از جانب وی به عهده بگیرد. این شورا متشکل از سه نفر خواهد بود: سنجابی، عبدالله انتظام و منوچهر سالور (مدیر کارخانه‌های سیمان بنیاد پهلوی. بسیار مذهبی و مقبول شاه و مخالفینش, می‌باشد). شورا کابینه جدیدی به ریاست مهدی بازرگان معین خواهد کرد. در مدت کوتاهی انتخابات آزاد مجلسین و یک هیئت قانونگذار سومی که قانون اساسی را تصحیح می‌کند برگزار خواهد شد. بازرگان [رابطه] با اسرانیل را ادامه خواهد داد. امام خمینی این را دوست نخواهد داشت اما مجبور به قبول آن وضعیت خواهدشد.»