بریده‌هایی از کتاب شهریار

«هر کس که با تاریخ معاصر و با تاریخ باستان سر و کار داشته باشد، به آسانی می‌فهمد که همه ملت‌ها و دولت‌ها از زمان‌های پیشین، خواسته‌های یکسان و عادات و رفتار مشابه داشته‌اند. اگر ما با دقت گذشته را مطالعه کنیم، به سادگی می‌توانیم در سیمای هر دولتی آینده را پیش‌بینی کنیم و چاره‌جویی تازه‌ای بیندیشیم.»

«افراد آزاد وجود ندارند بلکه ملت‌های آزاد وجود دارند و یک فرد تنها زمانی می‌تواند ادعا کند که آزاد است که به یک ملت آزاد تعلق داشته باشد.»

«زیرا میان زندگی آن‌گونه که هست و آن‌چنان که باید باشد، چنان تفاوت بزرگی وجود دارد که هر فردی تنها به آن‌چه که باید اتفاق بیفتد توجه نشان دهد نه به آن‌چه که در واقعیت پیش می‌آید، زندگی خویش را بیشتر تباه می‌کند تا به حفظ آن کوشش کرده باشد. فردی که تنها خوبی را می‌خواهد، به اجبار شکست می‌خورد، زیرا در میان انسان‌هایی قرار دارد که خوب نیستند.»

بن‌مایه نظری وی، واقعیت‌گرایی است و بر هنجارگذاری در سیاست به شدت مخالفت دارد.

«این‌گونه رفتار شبیه بیماری سل است که پزشکان می‌گویند در مراحل اولیه قابل درمان است و البته شناخت اولیه آن دشوار می‌باشد، اما در مراحل پیشرفته وقتی مراحل اولیه آن شناخته نشود، به آسانی قابل تشخیص و سخت قابل درمان می‌باشد، چنین است در سیاست! شرارت‌هایی را که در کشور جوانه می‌زنند، اگر زود شناسایی شوند، که البته برای مردی باهوش آسان است، بسیار سریع رفع می‌شوند، اما اگر شناخته نشوند و پیشرفت کنند، تا جایی که هر کس قدرت شناخت آن را داشته باشد، دیگر قابل درمان نخواهد بود.»

این خطای عمومی بشر است که در آرامی دریا به طوفان نمی‌اندیشد و هنگامی که زمانه هر ناسازگاری با آن‌ها می‌یابد، آن‌ها تنها به گریز می‌اندیشند نه به پایداری

«رنکه» درباره اندیشه‌های ماکیاولی در کتاب «شهریار» نوشت که بسیاری از اندرزهای خلاف عرف و خارق عادت در این اثر در حکم سمی است که گاه به بیمار مبتلا به دردی کشنده و درمان ناشدنی می‌خورانند تا او را از عذاب احتضار ممتد رهایی بخشند و این نوع درمان را که در یونانی «مرگ خوب» می‌نامند نزد بسیاری پزشکان شیوه‌ای نیکو بوده است.

هر شهریاری که نقش روباه را بازی کرده موفقیت او بیشتر بوده است. در واقع ضروری است که بر این طبیعت انسانی رنگ شفاف خوبی زده شود و به‌ویژه در تغییر حالت و قیافه برای ریاکاری و فریب دادن یک تردستی کامل باید داشت. امّا مردم آن‌قدر ساده هستند و آن‌قدر وابسته به احتیاجات آنی خود می‌باشند که هرگاه کسی بخواهد آن‌ها را فریب دهد به آسانی موفّق می‌شود،