بریده‌هایی از کتاب پدر! مادر! ما متهمیم

مصلحت‌گویی خوشایند است و فریب‌دادن و دروغ‌بافتن و تأیید و تعریف‌کردن شیرین، اما حقیقت تلخ است و بگذارید به جای تخدیر درد و کتمان بیماری و دل‌خوش‌کنک‌های آرام‌کننده، روی در روی این بیمار بایستیم و تلخ و تند و راست و صاف، بگوییم که: عقده‌های سرطان در خونت، در اعماق مغزت و دهلیزهای قلبت رخنه کرده و سخت پیش رفته است. فرصت کم است و فاجعه سنگین!

مصلحت‌گویی خوشایند است و فریب‌دادن و دروغ‌بافتن و تأیید و تعریف‌کردن شیرین، اما حقیقت تلخ است

این همه پیروزی‌ها در همین سال‌ها و در برابر همین غرب و واقعیت‌های همین قرن، تنها از آنجا به دست آمد که مسلمانان آموختند که قرآن کتاب خواندن است و نه تبرک کردن. یک پیام است که باید شنید، نه یک شی‌ء مقدس و یک فتیش که باید پرستید.

پس این امام حسین هم که خودش را، زندگی‌اش را، خانواده‌اش را، همه چیز و همه کسش را به دم شمشیر ستم و زور و جنایت داد و شهادت را انتخاب کرد برای زندگی من و تو نبود؟ برای این‌که پیروانش از زیر بار ظلم و ستم و بیعت دروغ و نظام جور خلاص بشوند نبود؟ و خلاصه برای آزادی مردم و بسط عدل و احیای حق نبود؟ برای این بود که ما اینجا گناه بکنیم و بعد بر او گریه بکنیم و در عوض روز قیامت از ما شفاعت کند؟ پس در دنیا به درد ما نمی‌خورد؟

علی من آن علی است که همه بشریت تمامی ارزش‌های متعالی‌ای را که در روی زمین می‌جستند و نمی‌یافتند و ناچار در چهره خدایان و رب‌النوع‌های فرضی می‌ساختند و می‌پرستیدند (رب‌النوع قدرت، رب‌النوع اندیشه، رب‌النوع قلم و سخن، رب‌النوع جنگ و دلاوری، رب‌النوع عشق، رب‌النوع وفاداری به انسان، رب‌النوع پاکی و خودداری، رب‌النوع لطافت احساس و زیبایی روح، رب‌النوع خشونت در راه حق و رب‌النوع عدالت انسانی) همه در وجود او تجلی داشت.

بودجه‌های مذهبی را، خدمت‌های دینی را، فعالیت‌های اسلامی را، به طرح اسلام راستین در این عصر و برای این نسل صرف کنید. وگرنه این نسل از دست می‌رود؛ این فرصت از میان می‌رود؛ این ایمان و این مذهب به فردا نمی‌رسد؛ هنوز که می‌توان و هنوز که می‌توانید، کاری بکنید. والسلام

آن خدا، خدایی است که مردم را عیال خودش می‌خواند و خانواده‌اش؛ خدایی است که خانه خودش را خانه مردم می‌خواند؛ خدایی است که در جامعه بشری، در کنار انسان و همدست و هم‌داستان انسان، با ظلم و با جور و فساد مخالفت می‌کند

دعا ـ برخلاف سخن نیچه ـ نشانه عجز انسان نیست که ننگ‌آور باشد، بلکه عاملی است که انسان را همواره با کانون معنوی وجود پیوند می‌دهد و روح را به کمال و تعالی و صعود از سطح خاک و اوج گرفتن از کوچه‌ها و پس‌کوچه‌های زندگی روزمره می‌راند. وی حتی تا اینجا می‌آید که: هیچ ملتی در تاریخ به زوال قطعی نیفتاده، مگر آنکه سنت نیایش در میانشان برافتاده بوده است.

گفتند: هر کس قرآن را با عقل خویش تفسیر کند، باید در نشیمنگاهش آتشی فرود آید؛ در حالی که سخن پیغمبر «مَنْ فَسَّر القرآنَ بِرأیهِ فَلْیتَبَّوء مَقعَدَهُ مِنَ النّار» است، یعنی هر کس با نظر خودش، رأی خودش، قرآن را تفسیر کند...؛ و این سخنی بسیار علمی و منطقی است و اصل تحقیق است که محقق، در جستجوی حقیقت، باید ذهنش را از نظریات شخصی و عقاید قبلی و به اصطلاح دانشمندان اروپایی از پیش‌داوری خالی کند تا وقتی متنی را تفسیر می‌کند معنی حقیقی آن را بتواند دریابد، نه این‌که هر کلمه‌ای و تعبیری را با رأی قبلی خود به زور تطبیق دهد و با سلیقه و عقیده خاص خود آن را توجیه و تأویل نماید.

نه عدالتش به درد عدالت می‌خورد و نه امامتش به درد امامت. امامتش نصیب شاه عباس می‌شود و عدالتش بهره ظلمه! و آنچه پس از هزار سال جهاد و شکنجه و عشق و پایداری و گذراندن قرن‌های سیاه خلافت عرب و سلطنت مغول دستگیر توده محروم شیعه شد، ظلم خان بود و جور خاقان، این بار در لباس محبت مولا علی! همه چیز را مسخ کرده‌اند؛ ظاهرش را نگه داشته‌اند و معنی و روح و جهتش را عوض کرده‌اند و در جهت حفظ مصالح و منافع طبقاتی و سیاسی و اقتصادی خودشان تغییر داده‌اند.

تمامی تشیع بر آن دو اصل استوار است: ۱ ـ عدل ۲ ـ امامت این همان نیست که تو در مکتب‌های دیگر می‌جویی؟ و همان نیست که برای جامعه خویش و برای بشریت آرزو می‌کنی؟ شیعه بر همین دو پایه استوار است. اما چه کنم که این دو اصل را از معنی خودش انداختند. یعنی اسم آن را حفظ کردند و رسمش را نفی.

تو با آن استخاره می‌کنی و به جای انتخاب و تصمیم، عمل و قضاوت و فهمیدن و اندیشیدن... ـ که کار انسان و ارزش امتیاز انسان است ـ با کتاب یک نوع شیر یا خط بازی می‌کنی و لاتاری و بخت‌آزمایی می‌کنی. من (فرزند تو) با این‌که به وحی عقیده ندارم، حاضر نیستم به قرآن تا این حد اهانت کنم. به‌هرحال این یک کتاب است؛ با آن بازی نمی‌کنم. به عقل هم اهانت نمی‌کنم. من به کمک علم و پرورش ذهن و آگاهی و شعور و تحقیق و مشورت و مراجعه به افراد مطلع و متخصص، عقلم را به کار می‌اندازم؛ منطقی می‌اندیشم. اگر هم روزی معتقد شدم که قرآن تو کتاب هدایت است، آن را می‌خوانم تا با اندیشیدن و فهمیدن نوشته‌های آن، راه خوب و بد و متوسط را در زندگی پیدا کنم، نه با استخاره.

تو مگر همیشه نمی‌گویی از قول پیغمبرت که آدم خوشبخت در شکم مادرش خوشبخت است و آدم بدبخت در شکم مادرش بدبخت؟ انصاف بده پدر، مادر، جهان‌بینی تو یک جهان‌بینی شکمی است.

خدای اسلام، دوستدار عزت، علم، آهن، جهاد، مسئولیت، اراده انسانی، و آزادی و ثروت و تمدن و تسلط انسان بر طبیعت است. انسان امانت‌دار اوست؛ حامل روح او، جانشین او در زمین و مسجود همه فرشتگان اوست.

تو حق داری که نفی کنی، اما سخن من این است که آنچه را نفی می‌کنی حق نیست.

این است که قرآن، اگر در جامعه مسلمین کتاب شود و خوانده شود؛ فهمیده و مطرح شود؛ اگر به مؤمنانش بگویند که او حرف می‌زند، خطابش به توست و باید گوش دهی، گوش کنی که چه می‌گوید، نجات‌بخش است و بیدارکننده و سازنده. نه تنها در گذشته این قدرت را نشان داده است که امروز نیز چنین است و نه تنها در برابر امپریالیسم روم و ایران قدیم، که در برابر استعمار جدید نیز.

بازماند و تنش را پرستیدند و روحش و فکرش و سخنش را رها کردند، مسلمانان به خرافه‌پرستی و ضعف اجتماعی و جمود فکری و تعصب‌های شبه‌مذهبی و انحطاط علمی و اقتصادی و سیاسی افتادند.

نکردم. شمردم، در میان این هفتاد نفر، صد نسخه از یک کتاب دعا با قطع‌ها و چاپ‌های جوراجور وجود داشت. از کدام قرآن سخن می‌گویی برادر روشنفکرم! استاد، دانشجو، مترجم، نویسنده، هنرمند و آزادیخواه متعهدی که از انحطاط جامعه و جمود فکر و ضعف فرهنگ محیط خویش رنج می‌بری! کدام قرآن؟ مگر اساسا قرآن را کسی (چه توی مخالف و چه اوی موافق) می‌شناسد که درباره‌اش قضاوت می‌کنی؟ یک عامی متعصب حق دارد که قرآن را نخوانده و نشناخته و نفهمیده بپذیرد و ایمان داشته باشد. اما تو روشنفکر منصف حق نداری آن را نگشوده و نیندیشیده و نفهمیده رد کنی و بدان ایمان نداشته باشی. برعکس آنچه می‌پنداری، از هنگامی که قرآن از سخن گفتن با پیروانش

مصرف واقعی‌اش در هدایت پیروانش و نشان دادن راه‌حل و مسئولیت انتخاب انسانی، فقط استخاره است! وظیفه پیروانش هم در برابر آن تعظیم و تکریم و تجلیل و بوسیدن و بی‌وضو بدان دست نزدن و توی قاب گذاشتن و کنار آینه نهادن و در بند قنداق و سفره عقد و خانه نو و روی سر مسافر و...! برخی سوره‌ها و آیاتش هم به عنوان وردهای جادوگرانه و اعمال و مراسم خاص حرز و طلسم برای منع جن و دفع باد و عزایم بستن و به گردن زائو و گاو شیرده و آدم خُل آویختن! یکی می‌گفت: در یک زندان سیاسی که هفتاد نفر مذهبی خیلی روشنفکر زندانی بودند، من برای تحقیق مطلبی قرآن خواستم؛ پیدا

مصرف واقعی‌اش در هدایت پیروانش و نشان دادن راه‌حل و مسئولیت انتخاب انسانی، فقط استخاره است! وظیفه پیروانش هم در برابر آن تعظیم و تکریم و تجلیل و بوسیدن و بی‌وضو بدان دست نزدن و توی قاب گذاشتن و کنار آینه نهادن و در بند قنداق و سفره عقد و خانه نو و روی سر مسافر و...! برخی سوره‌ها و آیاتش هم به عنوان وردهای جادوگرانه و اعمال و مراسم خاص حرز و طلسم برای منع جن و دفع باد و عزایم بستن و به گردن زائو و گاو شیرده و آدم خُل آویختن! یکی می‌گفت: در یک زندان سیاسی که هفتاد