بریده‌هایی از کتاب ماجرای فکر آوینی

«تنها در اعصار جاهلی است که باید امید بعثت داشت.»

آن‌ها که در ساختارهای تمدنی جدید، متدین و باحیا باقی می‌مانند، مقاومت فرهنگی‌شان واقعاً ستودنی است.

او معتقد است که برای تحقق تمدن اسلامی، ضرورتی ندارد همهٔ ایرانیان این‌طور فکر کنند، بلکه به جماعتی نیاز هست که این‌گونه بیندیشند و همراهی نکردن دیگران مانع تحقق هدف نمی‌شود؛ چون همیشه این‌طور است که: (أکثرُهُمْ لا یَعْقِلونَ). لشکری برای جنگ لازم است؛ حتی اگر این لشکر از شهری آمده باشد که دلِ مردمش با آن نباشد.

آوینی مؤکداً تذکر می‌دهد که اگر بنا بود انقلاب اسلامی ادامهٔ مسیر تمدنی بشر غربی باشد، اساساً انقلابی صورت نگرفته است.

در تهران تابلوی «تهران شهر اخلاق» و «تهران امّ‌القرای جهان اسلام» نصب می‌کنند و وسط بزرگ‌راه‌ها تابلوهای «سبحان‌الله» و «لااله‌الاالله». شهر با این تابلوها اسلامی نمی‌شود.

آیت‌الله خامنه‌ای مدام از تمدن اسلامی می‌گویند و برخی در ذهنشان زوریخ یا نیویورکی تصور می‌کنند که در آن اذان می‌گویند. چقدر باید جان کَند که این ذهنیت از بین برود!

درگیری ما با تکنوکرات‌ها بر سر همین است که وقتی آن‌ها سر قطار می‌نشینند، راه را برمی‌گردند و مسیر را عوض می‌کنند؛ یعنی افقشان متفاوت است. آن‌ها درکی از آینده‌ای که غربی نباشد، ندارند.

طبق نظر فلاسفهٔ تاریخ، پانصد سال طول می‌کشد در آن‌جا شهری ساخته شود که با مبانی فرهنگی و فکری آن انسان‌های متدین تناسب داشته باشد.

«دمکراسی اسلامی» هم اساساً متناقض است. اصلاً این دو با هم جمع نمی‌شوند؛ مثل این است که بگویند انجمن اسلامی ارامنه.

فضای رسانه‌ای که در دورهٔ اصلاحات بر کشور حاکم بود، به گونه‌ای بود که گویی همه آمده بودند حقّ همدیگر را پایمال کنند و حالا سیستمی درست شده است که حقّ هیچ‌کس پایمال نمی‌شود.

به گفتهٔ دانیل لرنر، جامعهٔ پیشاتجدد به سمت جامعهٔ بشری سکولار متجدد کوچ می‌کند و دو عامل در این حرکت، مؤثر است: ۱. رسانه‌های ارتباط‌جمعی؛ ۲. تحصیلات و آموزش عمومی

اجمالاً می‌توان گفت جامعهٔ توسعه‌یافته جامعه‌ای است که در آن همه‌چیز حول محور مادی و تمتع هر چه بیشتر از لذایذی که در کرهٔ زمین موجود است معنا شده و البته برای این‌که در این چمنزارِ بزرگ همه بتوانند به راحتی بچرند، یک قانون عمومی و دموکراتیک لازم است تا انسان‌ها را در عین برخورداری از حداکثر آزادی (ولنگاری)، از تجاوز به حقوق یکدیگر بازدارد.

با غلبهٔ روح شهوت بر وجود انسان، دیگر انگیزه‌ای برای کار کردن، جز پول و لذت، باقی نمی‌ماند.

بشر امروز فقط خیال می‌کند که عاقل است. تمام سخن همین است.

تکنوکراسی فقط در پی افتتاح است. شهری که دویست‌هزار نفر جمعیت دارد، به دانشگاهی با ظرفیت ده‌هزار دانشجو نیاز ندارد؛ اما بی‌آن‌که در این باره بیندیشند، کلنگ افتتاح را به زمین می‌زنند!

ما امروز درگیری کلامی چندانی با مسیحیان نداریم. ما باهم مسئلهٔ مشترکی داریم و آن «مدرنیته» است. آن‌ها هم مثل ما ارزش‌هایی مثل خانواده، کرامت انسانی، پالایش روح و اخلاق اجتماعی پاکیزه برایشان مهم است و همهٔ این ارزش‌ها زیر چرخ‌های سبک زندگی مدرن در حال له شدن است.

نخستین اعتراض شهید آوینی دقیقاً همین است که چرا مفروض انگاشته‌اند همهٔ عالم باید متعلق به گفتمان مدرن سکولار با ارزش‌های بشر غربی باشد.

فرق سکولار با ملحد این است: ملحدان (لائیک‌ها) منکرِ وجود خدا و معاد و عالم معنا و هر چیز مقدس دیگری هستند؛ اما سکولارها ضرورتاً مفاهیم غیب‌اندیشانه و مقدسات را انکار نمی‌کنند، بلکه آن‌ها را مستقل و منفک و بیرون از دایرهٔ شناخت و علم می‌دانند.

در گزارشی آمده است: درصدِ بالایی از خانم‌های بالای ۳۵ سال دچار افسردگی می‌شوند، چون خانم متوجه می‌شود که از زیبایی جسمی‌اش کاسته شده و دیگر جذابیت‌های بیست‌سالگی و بیست‌وپنج‌سالگی‌اش را از دست داده است. طبیعی است؛ کسی نمی‌تواند مانع شود. چون تعریف این زن از خودش، تعریفی صرفاً غریزی و جسمانی است،

این همان انتقاد چپ‌های نئومارکسیست به سیستم سرمایه‌داری و کاپیتالیستی مدرن است. در داستان پینوکیو، این الاغ‌ها خودشان می‌شوند الاغ سیرک برای خنداندن بقیهٔ مردم و جذب بقیهٔ بچه‌ها. پینوکیو، الاغ محبوب بچه‌ها می‌شود. سپس عده‌ای دیگر از بچه‌ها توسط همین الاغ وارد این سیستم می‌شوند. این‌ها هم مشغول بازی و در نتیجه الاغ می‌شوند. چرخ مصرف و اقتصاد سرمایه‌داری هم همین‌طور می‌چرخد.