بریده‌هایی از کتاب درمان شوپنهاور

«همواره آرزو داشته‌ام و دارم که راحت بمیرم، زیرا کسی که در همه مدت عمر، تنها بوده، برای داوری در این مورد، بهتر از سایر افراد است. باید به جای درگیر شدن در بلاهت و دلقک‌بازی که از ویژگیهای ترحم‌برانگیز موجود دوپا محسوب می‌شود، زندگی را با هوشیاری و آگاهی به پایان ببرم و به همان جایی بازگردم که آغاز کرده‌ام، تا بتوانم مأموریت خود را به انجام برسانم. »

افرادی را دوست دارم که زندگی را با آغوش باز می‌پذیرند. حوصله افرادی را که از زندگی می‌گریزند، ندارم

«زندگی همین بود؟ پس یک بار دیگر! »

باید به گونه‌ای زیست که اگر فرصت دوباره زیستن پیشنهاد شود، بتوان پاسخ مثبت داد و پذیرفت.

«انسان در اصل، هرگز شاد نیست، بلکه همه عمر، در تلاش برای رسیدن به شرایطی است که تصور می‌کند برایش شادی می‌آورد و به ندرت به چنین هدفی دست می‌یابد و اگر هم دست یابد، پیآمدی جز ناامیدی، ناکامی، شکست، و بدون بادبان به ساحل رسیدن، ندارد. در آن صورت، میان شاد بودن یا بدبخت بودن، هیچ تفاوتی نیست، زیرا زندگی او، تنها لحظه‌ای در حال حاضر بوده که آن هم خیلی زود از بین رفته و به پایان رسیده است. »

ــ هرکس به زندگی من آمده، جز دردسر نیاورده.

شوپنهاور می‌گوید سرنوشت زن بسیار جذاب نیز همچون مرد بسیار عاقل و باهوش، تنها زندگی کردن است، چون سایر افراد، از شدت حسادت کور می‌شوند و نمی‌خواهند فرد برتر از خود را ببینند. بنابراین چنین زن و مردی، هرگز دوست صمیمی همجنس ندارند.

شوپنهاور گاهی از فشار تنهایی گلایه داشت: «همه مدت عمر به شدت احساس تنهایی کرده‌ام و همواره از ژرفای وجود، آه برکشیده‌ام و فریاد برآورده‌ام که انسانهایی به من هدیه شود، ولی دریغ از یک انسان. هرچند در انزوا مانده‌ام، ولی با صداقت و شرافت، اعلام می‌دارم که تقصیر از من نبوده، زیرا از هیچ انسانی که واقعی باشد، نه دوری گزیده‌ام و نه روی گردانده‌ام. »

اگر به جزئیات زندگی نگاهی بیندازیم، آنها را بسیار مضحک می‌یابیم.

در خانه شوپنهاور، عشق معمولی، حتی نسبت به سایر افراد هم وجود نداشت، نه برای آرتور نوجوان، و نه برای آدل خواهر کوچکتر او که نه سال بعد، به دنیا آمد. عشق میان والدین، موجب ایجاد عشق و مهربانی نسبت به فرزندان می‌شود. گاهی داستانهایی راجع به والدینی شنیده می‌شود که عشق زیاد آنها به یکدیگر، همه عشقهای موجود در خانه را فرو می‌بلعد و تنها احساسی اندک برای فرزندان بر جای می‌گذارد. این‌گونه نگاه اقتصادی به عشق، مفهومی ندارد، ولی عکس آن معنادار است. یعنی فرد هرچه بیشتر عاشق باشد، رفتاری بیشتر عاطفی و محبت‌آمیز با فرزندان، و با همگان، خواهد داشت.

صدها صفحه از کتاب برادران کارامازوف را می‌توان با اشتیاق و سرعت زیاد خواند، ولی در ده تا بیست صفحه آخر، این سرعت کاهش می‌یابد و خواننده هر عبارت را با دقت بیشتری مورد بررسی قرار می‌دهد و عصاره واژه‌ها را می‌مکد.

درست زندگی کن و مطمئن باش که ویژگیهای خوب تو، حتی اگر از آنها آگاهی نداشته باشی، به سایر افراد منتقل و در آنها جاری خواهد شد.

اگر زندگی به تکه پارچه‌ای گلدوزی‌شده تشبیه شود، در نیمه نخست، رویه پارچه، و در نیمه دوم، پشت آن مورد توجه قرار می‌گیرد. پشت پارچه، شاید زیباتر نباشد، ولی آموزندگی بیشتری دارد، زیرا به هم پیوستگی رشته‌های نخ به خوبی ملاحظه می‌شود.

«... انسان در اصل، هرگز خوشبخت نمی‌شود، در عوض همه مدت عمر، سرگرم تلاش و مبارزه برای دستیابی به پدیده‌ای است که تصور می‌کند برایش خوشبختی به ارمغان می‌آورد. به ندرت به هدف دست می‌یابد و پیآمد دستیابی نیز جز ناامیدی بیشتر، ناکامی، شکستگی کشتی زندگی، و رسیدن به بندر، بدون دکل و بادبان نیست. در این صورت، تفاوتی ندارد که انسان، خوشبخت باشد یا بدبخت، زیرا زندگی او، تنها همین زمان حال است که همواره از دست می‌رود و به پایان می‌رسد. »

«رستگاری را در آن می‌دانم که عبارات (چنان بود) را به (چنان خواستم)، برگردان

موضوع مهم این است که سه انقلاب عمده فکری، انگاره محوریت انسان را مورد تهدید قرار می‌دهد. نخست اینکه کوپرنیک اثبات کرد زمین، مرکزی که همه اجرام، دور آن می‌گردند، نیست. دوم اینکه داروین اطلاع داد انسان کانون زنجیره حیات نیست، بلکه همچون سایر موجودات، حاصل تکامل شکلهای دیگر حیات است. سوم اینکه فروید نشان داد انسان، ارباب خانه خود نیست و بیشتر رفتارهای او تابع نیروهای خارج از آگاهی است. بدون تردید شوپنهاور در این انقلاب فکری، نقشی مشابه فروید دارد، ولی هرگز به تأثیر او اشاره نمی‌شود. آرتور شوپنهاور چندین سال پیش از تولد فروید، این فرضیه را مطرح ساخت که نیروهای زیست‌شناسانه زیادی بر انسان حکومت می‌کند، ولی او با خودفریبی، تصور می‌کند فعالیتهای خود را آگاهانه برمی‌گزیند.

رد. دارایی درونی انسان، هرچه بیشتر باشد، از سایر افراد، کمتر می‌خواهد.

هرگاه نیمه‌شب از خواب می‌پریم، دشمنانی که چندین سال پیش از ما شکست خورده‌اند، بازمی‌گردند و به سراغ ما می‌آیند.

پیش از انتخاب، به درستی فکر کن، ولی پس از انتخاب، باید راسخ و مصمم بمانی. در چنین صورتی به سلامت به هدف دست خواهی یافت.

قابل بخشش نبودن، احساس مسؤولیت را خارج از فرد نگه‌می‌دارد، ولی نبخشیدن، مسؤولیت را بر عهده فردی که نمی‌خواهد ببخشد، می‌گذارد