بریده‌هایی از کتاب نیلوفر و مرداب

تمرین آگاهانهٔ عمل دم و بازدم و معطوف‌کردن توجه و تمرکز ذهن به بدن می‌تواند تجربهٔ بسیار لذت‌بخشی باشد. همچنین این اعمال بر فردی که در کنار شماست تأثیر می‌گذارد. آن فرد ممکن است خود را در افکار و نگرانی‌های مربوط به گذشته و آینده گم کرده باشد. وقتی شما این‌گونه، با تمرین‌های ذهن‌آگاهی، در کنار او حضور داشته باشید و با نیروی حاصل از آن تمرین‌های مانترا را انجام دهید، دیگری را یاری می‌کنید که به زندگی اینجایی و اکنونی و به خودش بازگردد.

ذهن و بدن را در لحظهٔ حال متحد و هماهنگ می‌کنیم و از بدنمان و هرچه در آن می‌گذرد به‌درستی آگاهی می‌یابیم. بدن ما و آنچه در آن می‌گذرد همان چیزی است که از آن غافلیم، مخصوصاً زمانی که غرق کارهای روزمرهٔ خود می‌شویم.

هنگامی که عاشق کسی هستید باید بهترین چیزی را که دارید به او پیشکش کنید. بهترین چیزی که می‌توانیم به دیگری بدهیم همان حضور واقعی در کنار اوست. پیش از آنکه بتوانید حضوری تمام‌وکمال در کنار دیگری داشته باشید باید یاد بگیرید تا همان‌گونه در کنار خودتان حضور داشته باشید

شش «مانترا» همهٔ این شش مانترا روش‌هایی برای ابراز عشق و شفقت هستند. این روش‌ها می‌توانند در دگرگون کردن رنج و خلق شادی در رابطهٔ ما با عزیزان، دوستان، و همکارانمان بسیار مؤثر باشند. حتی کودکان نیز می‌توانند این روش‌های ابراز عشق و شفقت را تمرین کنند.

تنها هنگامی می‌توانید دیگری را درک کنید و به او عشق بورزید که از پیش توانسته باشید خودتان را درک کنید و به خودتان عشق بورزید.

شانزدهمین تمرین ما را یاری می‌کند تا در درک بهتر امیال و دلبستگی، ترس و اضطراب، نفرت و خشونت پیش‌تر‌رویم و از آنها رهایی یابیم. این گرایش فکری در ما هست که اگر خودمان را وابنهیم، اگر خودمان را رها کنیم، آن چیزهایی که سبب شادی ما می‌شود را نیز از دست خواهیم داد. رهاکردن به‌معنای رهاکردن همه‌چیز نیست. ما واقعیت‌ها را رها نمی‌کنیم، بلکه ایده‌ها و تصورات اشتباه دربارهٔ واقعیت را رها می‌کنیم.

با پانزدهمین تمرین به ماهیت ایده‌ها و تصوراتمان می‌نگریم و آنها را رها می‌کنیم. هنگامی که دیگر‌به ریسمان این تصورات نادرست نچسبیم، رهایی و لذتی را، که در پی توقف توهمات می‌آید، تجربه می‌کنیم.

با چهاردهمین تمرین، ماهیت راستین امیالمان را شناسایی می‌کنیم و درمی‌یابیم که همه‌چیز در حال به وجود آمدن و از هم پاشیدن است. با داشتن این بینش دیگر‌بیش از این به خواسته‌ها و علایقمان نمی‌چسبیم و هیچ پدیده‌ای را همچون موجودی مستقل و تغییرناپذیر‌در نظر‌نمی‌گیریم.

سیزدهمین تمرین همان تمرکز بر روی «ناپایداری» است. با این بینش، که به‌معنای آگاهی از ناپایداری همه‌چیز است، درمی‌یابیم که همهٔ چیزهایی که وجود دارند به‌هم‌پیوسته و متکی به یکدیگر هستند؛ هیچ‌چیز مستقل و متکی به‌خود نیست.

بخشی از یکی از ترانه‌های موردعلاقهٔ فرانسویان چنین است: «برای شاد بودن منتظر چه هستید؟» می‌توانید در همین لحظه و همین جایی که هستید شاد باشید. هنگامی که ذهن و بدن را در لحظهٔ حال هماهنگ و متحد می‌کنید، در زندگی اینجایی و اکنونی استقرار می‌یابید و از شگفتی‌های بی‌شمار زندگی درون و اطرافتان آگاه می‌شوید. شرایط بسیاری برای شادکامی در دسترس شماست که با استفاده از آنها می‌توانید به‌سادگی احساس لذت و شادی را خلق کنید. انجام هر تمرینی تمرین بعدی را ممکن می‌سازد.

«با هر عمل دم و بازدم، آگاهانه احساس لذت می‌کنم.» تمرین‌کنندهٔ ذهن‌آگاهی قادر است لذت و شادی را پدید آورد و این کار چندان دشواری نیست. اندک تفاوتی میان لذت و شادی وجود دارد: در لذت همیشه برخی عوامل هیجان و انتظار وجود دارد، اما در شادی همیشه سکین و رهایی است.

تمرین چهارم چنین است که با هر دم و بازدم تنش‌ها را از بدنمان دور می‌کنیم. و یا به‌عبارتی دیگر، با هر دم و بازدم بدنمان را آرام می‌کنیم.

تمرین‌هایی برای شادی یک: شانزده تمرین برای انجام تنفس‌آگاهانه این تمرین‌های تنفسِ آگاهانه را از کتاب آناپاناساتی سوترا برگرفته‌ایم که به‌تفصیل به همین موضوع می‌پردازد. درمجموع شانزده تمرین وجود دارد: چهار‌تای اول برای مراقبت از بدن هستند، چهار‌تای دوم از احساسات ما مراقبت می‌کنند، چهار‌تای سوم بر ذهن تمرکز دارند، و چهار‌تای چهارم بر متعلَّقات ذهن تمرکز‌دارند. اگرچه به‌طور اساسی چهار تمرین اول برای مراقبت از بدن و التیام دردهای آن است، اما وقتی آنها را به کار بگیرید، به‌طور هم‌زمان رهایی از افکار زائد، خوشی، و لذات ذهنی را نیز‌پدید می‌آورید چون وضعیت بدن از ذهن و احساسات جدا نیست.

پیش از هرچیز‌برای تبدیل رنج به شادی لازم است توجه کامل ذهن را به بدن، که در لحظه در حال انجام کاری است، معطوف کنیم و به زندگی اینجایی و اکنونی بازگردیم. در‌واقع این عمل ما را یاری می‌کند که بتوانیم با رنج‌هایمان روبه‌رو شویم، آنها را با آغوشی باز بپذیریم، عمیقاً به آنها بنگریم و ریشه‌های آنها را دریابیم و تکلیفمان را با آنها مشخص کنیم و به یک صلح درونی برسیم. سپس باید رنج‌های بیهوده و بی‌فایده را رها کنیم، آن «تیر دوم» را بیرون بکشیم، و عمیق‌تر و جدی‌تر به افکار و عقایدمان دربارهٔ شادی بیندیشیم. و در گام آخر‌لازم است با پذیرش، درک، و شفقت‌ورزی نسبت به خودمان و تمام افراد پیرامونمان بذر شادی را هر‌روز آبیاری کنیم و پرورش دهیم.

بودا پاسخ داد: «من دریافته‌ام که این جهان مکان بسیار زیبایی برای زندگی است. منظرهٔ این جهان به چشمم بس دوست‌داشتنی می‌نماید. سپیده‌دمان، شامگاهان، و نیمروزان آن زیباست. این شگفتی‌ها را می‌بینم و مرا بسیار شاد می‌کند. برای شادی به هیچ مالکیت و ثروتی نیاز ندارم. همهٔ آنچه برای شادی نیاز دارم این فرصت است که همچنان اینجا بنشینم و بتوانم روی این سیارهٔ زیبا و شگفت‌انگیز گام بردارم. برای شادی به هیچ‌چیز‌نیاز ندارم.»

هنگامی که برای خرید به فروشگاه می‌روید می‌توانید دست به گزینش بزنید که آیا از کنش شایسته پیروی کنید یا نه. کالاهایی برای فروش وجود دارند که توسط کودکانِ کاری تولید شده است که هیچ فرصتی برای رفتن به مدرسه و ادامه‌تحصیل ندارند. و همچنین کالاهایی برای فروش هستند که از موادی ساخته شده‌اند که می‌تواند برای سلامت بدن و محیط زیست زیان‌بخش باشند. ما همگی جزءهای یک کلِ به‌هم‌پیوسته هستیم و حتی این تصمیم‌های به‌ظاهر کوچک فردی دربارهٔ آنچه می‌خواهیم مصرف کنیم بر «آگاهی جمعی» و عواقب آن اثر می‌گذارد.

وقتی واقعاً در کنار او حضور دارید می‌توانید به چشمانش خیره شوید و بگویید: «به‌خاطر توست که اینجا هستم». گران‌بهاترین چیزی که می‌توانید به عزیزتان پیشکش کنید همین حضور تمام‌وکمالتان در کنار اوست. و این چیزی نیست که بتوانید با پول از فروشگاه بخرید.

اگر بین عزیزانمان کسانی هستند که دچار رنج‌اند، یکی از بهترین کارهایی که می‌توانیم برای آنها بکنیم این است که پیشنهاد دهیم در کنارشان بنشینیم یا با آنها قدم بزنیم. با انجام این کار نیروی ذهن‌آگاهی و آرامش خودمان را با آنها به اشتراک می‌گذاریم و کمک می‌کنیم تا رنج‌هایشان را بپذیرند. آنگاه شرایطی فراهم می‌آید که با ذهن‌آگاهی نفس بکشند، بنشینند، و گام بردارند و از رنج‌های درونشان، که همچون کودکان گریان هستند، مراقبت کنند.

افراد بسیاری هستند که دچار رنج‌های عظیم و زمین‌گیرکننده‌اند. آنها نمی‌دانند چگونه این رنج‌ها را پایان بخشند. بیشتر این افراد در سنین بسیار پایین گرفتار این رنج‌های عظیم می‌شوند. بااین‌همه، چرا مدارس به ما یاد نمی‌دهند چگونه رنج‌ها را مدیریت کنیم؟ اگر دچار رنج‌هایی بس بزرگ باشید، نمی‌توانید تمرکز کنید، نمی‌توانید درس بخوانید، و نمی‌توانید توجه داشته باشید. رنج‌های هریک از ما بر زندگی دیگران اثر می‌گذارد. هرچه بیشتر‌بتوانیم مهارت درست رنج‌کشیدن را به یکدیگر یاد بدهیم، به‌طور کلی، رنج‌های کمتری در جهان وجود خواهند داشت و همچنین شادی‌های بیشتر.

شاید در گذشته به دلایلی دچار رنج بوده‌اید. حتی ممکن است تجربهٔ آن رنج را همچون بودن در نوعی جهنم احساس کرده باشید و توصیف کنید. اگر آن رنج را به یاد آورید، بی‌آنکه گرفتار و زمین‌گیر آن شوید، می‌توانید از آن بهره ببرید و به خودتان یادآوری کنید که اکنون چقدر خوش‌اقبال هستم که دیگر در آن وضعیت نیستم و می‌توانم شاد باشم. این شیوه از دیدن را «بصیرت» می‌نامیم. در همان لحظه‌ای که بصیرتمان را به کار می‌گیریم، بذر لذت و شادی در درون ما به‌سرعت شکوفا می‌شود.