بریده‌هایی از کتاب نیلوفر و مرداب

«ذهن‌آگاهی» همان استعداد زیستن در لحظهٔ حال است.

«ذهن‌آگاهی» بهترین شیوه برای کنارآمدن با رنج‌هاست، بدون اینکه رنج‌ها همهٔ زندگی‌مان را فراگیرند.

رنج‌های مدیریت‌نشدهٔ هر یک از ما بر دیگران هم تأثیر می‌گذارد. پس هرچه بیشتر هنر درست رنج‌کشیدن را یاد بگیریم، رنج‌های کمتری در جهان وجود خواهند داشت.

چهار حقیقت ناب نخستین آموزه‌هایی که بودا، پس از روشن‌ضمیرشدنش، به بشریت تقدیم کرد دربارهٔ رنج بود. آنها را «چهار حقیقت ناب» می‌نامند. چهار حقیقت ناب بودا عبارتند از: انسان رنج می‌کشد؛ برخی اعمال رنج را پدید می‌آورند؛ می‌توان رنج را متوقف ساخت (می‌توان شادکام شد)؛ و اعمالی هستند که به توقف رنج‌بردن می‌انجامند (مرحلهٔ طلوع شادی).

می‌دانست چگونه به‌درستی رنج بکشد؛ پس بسیار کمتر رنج می‌کشید.

برای ممکن ساختن شادکامی به کمی رنج نیاز داریم. بیشترِ ما برای این کار در درون و پیرامون خود به اندازهٔ کافی رنج داریم، پس نباید رنج بیشتری بیافرینیم.‌

باید یاد بگیریم که چگونه، با محبتی بی‌اندازه، رنج‌های خودمان و رنج‌های جهان را در آغوش بگیریم و بپرورانیم.

رنج نوعی گِل‌و‌لای است که برای خلق لذت و شادی به آن نیاز داریم.

همه می‌دانند که برای روییدن نیلوفر‌ به گِل‌و‌لای نیاز است. اگرچه آن گِل‌و‌لای بدبوست اما رایحهٔ نیلوفر بسیار دلنشین است. اگر آن گِل‌و‌لای نباشد، نیلوفر شکوفا نمی‌شود. شما نمی‌توانید بر روی سنگ مرمر ‌نیلوفر‌برویانید. این گُل بدون گِل‌و‌لای نمی‌تواند شکوفا شود.

برخی می‌گویند رنج یک توهم است و برای خردمندانه‌زیستن باید «فراتر» از رنج و لذت بیندیشیم. اما من برعکسِ این را می‌گویم. روش رنج‌کشیدنِ درست و شاد‌بودن این است که با آنچه واقعاً در حال رخ‌دادن است در ارتباط باشیم؛ در این صورت، بینشی رهایی‌بخش دربارهٔ ماهیت راستین لذت و رنج به دست می‌آوریم.

توانایی بهره‌مندی از شادی مستلزم این نیست که رنج‌هایمان را به صفر‌برسانیم. در‌واقع، مهارت شاد بودن مهارت درست رنج‌کشیدن نیز هست.

این گرایش فکری در ما هست که اگر خودمان را وابنهیم، اگر خودمان را رها کنیم، آن چیزهایی که سبب شادی ما می‌شود را نیز از دست خواهیم داد. رهاکردن به‌معنای رهاکردن همه‌چیز نیست. ما واقعیت‌ها را رها نمی‌کنیم، بلکه ایده‌ها و تصورات اشتباه دربارهٔ واقعیت را رها می‌کنیم.

وضعیت سرمایه‌داران و دلالان را در نظر بگیرید که چگونه خواهد بود، اگر از فردا صبح زنان و مردانمان از چهره و اندام و ... خودشان تنفر نداشته باشند!

ایستادن و توقف هنگام راه‌رفتن را تمرین کنید. اگر‌بتوانید هنگام راه‌رفتن توقف کنید و با دیگر چیزها ارتباط برقرار کنید، پس می‌توانید هنگامی که بی‌وقفه مشغول انجام دیگر فعالیت‌های روزمره هستید نیز این توقف را انجام دهید، چه مشغول شستن ظرف‌ها یا آبیاری باغچه باشید، چه مشغول خوردن صبحانه. اگر از افسردگی رنج می‌برید، افسردگی‌تان شما را رها نخواهد کرد مگر آنکه بدانید چگونه در آن «توقف» ایجاد کنید. تاکنون به شیوه‌ای زندگی کرده‌اید که همیشه دویده‌اید و این فرصت را به خودتان نداده‌اید که به‌درستی استراحت کنید، بیارامید و زندگی روزمره را به‌شیوه‌ای عمیق و راستین تجربه کنید.

اجازه دهید ریتم گام‌هایتان با تنفستان هماهنگ باشد. به‌شکل طبیعی نفس بکشید و هرگز‌به خودتان فشار نیاورید. عمل دم را انجام دهید. اگر احساس کردید که می‌توانید در حین این عمل دو گام بردارید، آنگاه دقیقاً دو گام بردارید. اگر احساس کردید که با برداشتن سه گام در هنگام بازدم حالتان بهتر می‌شود، آنگاه سه گام بردارید. هنگامی که عمل بازدم را انجام می‌دهید، به ریه‌هایتان توجه کنید. هر زمان که احساس کردید می‌توانید یک گام بیشتر‌بردارید، آنگاه این فرصت را به خودتان بدهید که در حین بازدم یک گام بیشتر‌بردارید. اما فراموش نکنید که هر گام باید لذت‌بخش باشد.

امکان زندگی راستین تنها در زیستن در لحظهٔ حال است. زندگی راستین را تنها با زیستن در لحظهٔ حال می‌توان یافت

در زندگی روزمره همگی در حال دویدن هستیم و این به عادت تبدیل شده است. همواره می‌دویم چون در جست‌وجوی آرامش، موفقیت، و عشق هستیم. اما در تک‌تک گام‌های ما، در این دویدن‌ها، یک معنا نهفته است و آن دور شدن ما از زندگی در لحظهٔ حال است. از این غافل هستیم که تمام این موارد تنها با زندگی در لحظهٔ حال قابل‌دسترسی است. آرامش را تنها با زندگی در لحظهٔ حال می‌توان تجربه کرد. یک گام بردارید و سپس لحظه‌ای درنگ کنید تا از وضعیت، جهت، و مسیرتان کاملاً آگاه شوید. این عمل همان متوقف‌کردن دویدن‌های بی‌حاصل است. این کار برای کسانی که عادت دارند همواره بدوند همچون انقلاب است. هنگامی که یک گام بر می‌داریم، اگر بدانیم چگونه با ذهن‌آگاهی این کار را بکنیم، در همان لحظه که پاهایمان زمین را لمس می‌کنند آرامش را تجربه خواهیم کرد.

همواره بازگشتن به لحظهٔ حال را تمرین خواهم کرد تا با عوامل طرب‌انگیز، التیام‌بخش، و نیروزا، در درون و پیرامونم، ارتباط برقرار کنم. اجازه نخواهم داد پشیمانی‌ها و غم‌ها مرا به‌سمتِ باتلاق‌های زندگی گذشته‌ام بکشانند و اضطراب‌ها، ترس‌ها، و هوس‌هایم مرا از زندگی اینجایی و اکنونی بیرون کنند

توجه مادر به کودکی گریان به‌طور طبیعی این‌چنین است که او را در میان بازوان خود می‌گیرد، بی‌آنکه گریهٔ کودکش را سرکوب و قضاوت کند و یا آن را نادیده بگیرد. ذهن‌آگاهی مانند یک مادر رنج‌ها را، که همچون کودکانی گریان در درون ما هستند، شناسایی می‌کند و می‌پذیرد، بی‌آنکه آنها را قضاوت کند.

وقتی برای نخستین‌بار می‌شنوید که «رنج» یک حقیقت ناب است، ممکن است تعجب کنید و بپرسید که چه چیز در رنج‌بردن ناب است؟ بودا می‌گفت اگر بتوانیم رنج‌هایمان را شناسایی کنیم و در آغوش بگیریم و عمیقاً به ریشه‌های آن بنگریم، آنگاه می‌توانیم عاداتی را که مایهٔ رنج‌ها هستند، ترک کنیم و، در همان زمان، راهی به‌سوی شادی بیابیم. رنج، جنبه‌هایی سودمند نیز دارد. می‌تواند برای ما یک معلم بزرگ باشد.