بریده‌هایی از کتاب نیلوفر و مرداب

رنج و شادی از هم جدا نیستند. هنگامی که رنج می‌کشیم ناخودآگاه تمایل داریم که فکر کنیم در آن لحظه فقط رنج وجود دارد و شادی متعلق به زمان و مکان دیگری است. افراد بیشتر اوقات می‌پرسند: «چرا باید رنج بکشم؟» همان‌قدر که تصور «سمت چپ» بدون «سمت راست» اشتباه است، تصور زندگی خالی از هرگونه رنج نیز اشتباه است. و همچنین تصور زندگی بدون هرگونه شادی. کاملاً بی‌معناست اگر «سمت چپ» به «سمت راست» بگوید: «تو باید از اینجا بروی! دیگر تو را نمی‌خواهم!» چون اگر «سمت راست» نباشد، «سمت چپ» هم در کار نخواهد بود. [به تعبیری، راست و چپ در کنار هم معنا می‌یابند و به همین ترتیب،] هرجا که رنج نباشد شادی هم وجود ندارد، و برعکس.

در ذهن بیشتر ما، در طول روز و شب، همواره یک گفت‌وگوی درونی در جریان است. به این صورت که گذشته را مرور می‌کنیم و برای آینده نگران می‌شویم. و این عمل را حتی لحظه‌ای متوقف نمی‌کنیم تا نفسی تازه کنیم و بفهمیم که در این بین در حال رنج‌کشیدنیم.

مصیبت اصلی ما در دنیای امروزی این است که نمی‌دانیم چگونه رنج‌های درونمان را مدیریت کنیم. نه‌تنها این، که تلاش می‌کنیم رنج درون را با هر روشی مخفی کنیم

ما در هر یک از مراکز آموزشی پلام ویلِجمان در سرتاسر جهان، یک آبگیر‌نیلوفر آبی داریم. همه می‌دانند که برای روییدن نیلوفر‌ به گِل‌و‌لای نیاز است. اگرچه آن گِل‌و‌لای بدبوست اما رایحهٔ نیلوفر بسیار دلنشین است. اگر آن گِل‌و‌لای نباشد، نیلوفر شکوفا نمی‌شود. شما نمی‌توانید بر روی سنگ مرمر ‌نیلوفر‌برویانید. این گُل بدون گِل‌و‌لای نمی‌تواند شکوفا شود.

ما فکر می‌کنیم که شادی به‌منزلهٔ چیزی است که تنها ازطریق جستجوی شادی به دست می‌آید؛ غافل از اینکه مهارت شادی، به‌طور هم‌زمان، مهارت درست رنج‌بردن نیز است.

برای دستیابی به بینش رهایی‌بخش به هشت یا بیست سال تمرین نیاز ندارید.

هنگامی که تنفس آگاهانه را تمرین می‌کنید، در همان لحظه، می‌فهمید که سرشار از زندگی هستید و این تجربهٔ شگفت‌انگیزی است. همین‌که بتوانید توجه ذهن را به بدن، که در «لحظهٔ حال» در حال انجام کاری است، معطوف و تنش‌ها را در آن شناسایی کنید، به یک بینش مهم دست یافته‌اید. اکنون، با بهره‌گیری از همین بینش، فرایند تشخیص بیماری‌های روانی را آغاز کرده‌اید.

هنگامی که راهبی جوان بودم می‌پنداشتم برای رسیدن به بینش‌های رهایی‌بخش باید سال‌ها تلاش کرد. اما حقیقت این است که در همین لحظه می‌توانید به بسیاری از آنها دست یابید.

اگر تنفس آگاهانه را، که همان توجه کامل به دم و بازدم است، ادامه دهیم آن احساس حضور ذهن و رهایی را حفظ خواهیم کرد.

ثمرهٔ تنفس آگاهانه این است که ذهن، در ‌«لحظهٔ حال»، تنها یک موضوع برای توجه و اندیشیدن دارد که همان عمل دم و بازدم است.

در زندگی روزمره غالباً بدن در «لحظهٔ حال» در حال انجام کاری است، اما ذهن در گذشته و آینده سِیر می‌کند یا درگیر برنامه‌هایمان است. از همین رو، ذهن و بدن در هماهنگی کامل نیستند.

هر تنفس آگاهانه به ما نیرویی می‌دهد که به کمک آن می‌توانیم ذهن و بدن را، در لحظهٔ حال، در کنار هم قرار دهیم و به استقبال رنج‌ها برویم.

متوقف‌کردن کارها و پذیرفتن رنج‌ها هنگامی که رنج‌ها ما را در بر می‌گیرند اولین عمل مؤثر این است که کارهایمان را متوقف کنیم و با تمام وجود به نفس‌کشیدنمان ـ‌یعنی عمل دم و بازدم‌ـــــ توجه کنیم. آنگاه شرایطی فراهم می‌شود که رنج‌هایمان را شناسایی کنیم و بپذیریم. در روبه‌رو شدن با رنج‌ها نباید احساساتی را که موجب ناراحتی می‌شوند انکار یا سرکوب کرد: نفس را فرو می‌دهم و می‌دانم که رنج هست. نفس را بیرون می‌دهم و به رنجم سلام می‌کنم.

ما به یک تمرین معنوی نیازمندیم که ما را آن‌قدر قدرتمند و ماهر سازد تا بتوانیم با رنج‌ها روبه‌رو شویم و عمیقاً به ریشه‌های آنها پی ببریم.

درست رنج‌کشیدن نیاز به مهارت دارد. اگر ‌بدانیم چگونه مراقب رنج‌هایمان باشیم، نه‌تنها بسیار‌بسیار کمتر‌رنج می‌کشیم، بلکه می‌توانیم محیط پیرامون خود و جهان را شادتر کنیم.

شاید گاهی با بدنمان به اندازهٔ کافی مهربان نبوده‌ایم. با شناسایی تنش‌ها و دردها و استرس‌هایی که در بدنمان داریم می‌توانیم آنها را در زلال «ذهن‌آگاهی» خود بشوییم. و این خود سرآغاز درمان و رهایی است.

تجربهٔ زندگی راستین در این است که ذهن و بدن، در کنار یکدیگر‌باشند. خبر امیدوار‌کننده این است که تنها با یک تنفس آگاهانه، اتحاد ذهن و بدن تحقق می‌یابد.

خلق «ذهن‌آگاهی» ابتدایی‌ترین عمل برای خلق «ذهن‌آگاهی» این است که آگاهانه نفس بکشیم. به این معنا که با تمام وجود به عمل دم و بازدم خود توجه کنیم.

با «ذهن‌آگاهی» است که دیگر از روبه‌رو‌شدن با رنج‌ها و دردها هراسی نداریم.

از طریق ذهن‌آگاهی است که می‌توان به وجود رنج در خود یا در جهان پی برد