بریده‌هایی از کتاب در روزگار آلودگی

در روزگار آلودگی، علم ما را ناامید می‌کند. ما قطعیت می‌خواستیم و چیزی که یافتیم تعدد نظرات بود.

آلودگی دعوتی است به فکرکردن. قرنطینه فرصتی است برای این کار. فکرکردن به چه؟ به اینکه ما تنها عضوی از اجتماع بشریت نیستیم. ما گونهٔ تهاجمی‌ترِ این اکوسیستم متعالی و شکننده‌ایم.

کافی است این یادمان بماند و کمی بیشتر از همیشه مراقب باشیم و کمی بیشتر مهربان باشیم و در راهروی فروشگاه‌ها توهین نکنیم و فریاد سرندهیم. به هر روی - صرف‌نظر از عدم توانایی ما در افتراق قیافه‌های آسیایی از یکدیگر- مقصر آلودگی نه همهٔ «آن‌ها» که همهٔ «ما» هستیم.

کوو-۲ دقیقاً مثل ویروس سارس و ایدز از یک گونهٔ حیوانی به انسان انتقال یافته است. همه انگشت را به سمت خفاش می‌گیرند، سارس هم از خفاش آمد؛ اما کوو-۲ مستقیماً از خفاش به انسان منتقل نشده است، بلکه واسطه‌ای داشته از گونه‌ای دیگر که شاید مار بوده است.

در روزگار آلودگی ما یک پیکر واحدیم. در روزگار آلودگی دوباره یک جامعه می‌شویم.

در این شرایط، تنها شجاعت ممکن تسلیم‌شدن است. این درس مراقبت را مدیون پدرم هستم، اما پسِ آن چیز بیشتری هم هست: بنیان ریاضی.

- پس چطور بیماری واقعاً تمام می‌شود؟ - با واکسن. - و اگر واکسنی وجود نداشته باشد؟ - با صبر بیشتر.

این است که نیاز داریم بیماری تا یک هفتهٔ دیگر تمام شود، که به وضعیت عادی برگردیم. نیاز توأم با امیدواری؛ اما در شرایط آلودگی باید بدانیم چه قسم امیدواری مجاز است. در انتظارِ غیرممکن‌ها و نامحتمل‌ها بودن، منجر به ناامیدی‌های مکرر می‌شود.

ما همیشه می‌خواهیم تاریخ آغاز و پایان اتفاقات را بدانیم تا با دقت زیاد برای زندگی‌مان برنامه بریزیم. عادت کرده‌ایم که زمان‌بندی‌مان را به طبیعت تحمیل کنیم.

اپیدمی‌ها، پیش از آنکه فوریت پزشکی باشند، فوریت ریاضیات‌اند. چراکه حقیقتاً ریاضیات علم اعداد نیست، علم روابط است:

درنهایت تنها قطعیت این است که مغز ما به‌قدر کفایت آمادهٔ پذیرش این داستان نیست. اما خوب پیش رفته‌ایم تا آماده‌اش کنیم. ابولا، مالاریا، تب دِنگی، وبا، بیماری لایم، ویروس نیل غربی و حتی اسهال که شاید در جوامع ما کمتر اسباب دردسر بوده، اما در جوامعی دیگر خطری بسیار جدی باشد، بیماری‌هایی هستند که ممکن است از تغییرات اقلیمی بهره ببرند. دنیا روی خودش کثافت می‌کند.

می‌توانیم کووید-۱۹ را اتفاقی مجرد، بداقبالی یا مصیبت تعریف کنیم، می‌توانیم فریاد بزنیم که تقصیر آن‌هاست. مختاریم. یا می‌توانیم به آلودگی معنا بدهیم. از این زمان استفادهٔ بهتری ببریم، آن را به کارِ اندیشیدن به چیزی ببندیم که وضعیت عادی ما را از فکرکردن به آن بازمی‌دارد: چطور شد که به اینجا رسیدیم، چطور می‌خواهیم از نو شروع کنیم؟ شمارش ایام. تصاحب دلی فرزانه. نگذاریم که این روزها بیهوده بگذرند.

درست است که ویروس‌ها خرد ندارند، اما در این مورد از ما تواناترند: بلدند به‌سرعت جهش کنند و با محیط منطبق شوند. باید از آن‌ها یاد بگیریم.

ما تحت ارادهٔ قدرتی میکروسکوپی هستیم که با وقاحت برایمان تصمیم می‌گیرد.

سال‌ها فکر می‌کردم دیوار چین تنها ساختهٔ دست بشر است که از ماه دیده می‌شود. چون این‌طور می‌گفتند و می‌شود بدون اندیشیدن چنین چیزی را باور کرد. اما وقتی از آن بالا رفتم و یک‌ساعتی دورش چرخ زدم، فهمیدم این حرف بی‌منطق است. دیوار شاهکار بود، اما چندان ضخامتی نداشت. دلیلی نداشت که بشود از آن بالا دیدش.

ما فراموش کرده‌ایم که همیشه همین بوده است، که حتی همیشه فقط همین بوده است، که برای علم، تردید حتی از حقیقت هم مقدس‌تر است.

آلودگی دعوتی است به فکرکردن. قرنطینه فرصتی است برای این کار. فکرکردن به چه؟ به اینکه ما تنها عضوی از اجتماع بشریت نیستیم. ما گونهٔ تهاجمی‌ترِ این اکوسیستم متعالی و شکننده‌ایم.

افزایش دمای زمین به سیاست‌های قیمت نفت و برنامه‌های ما برای تعطیلات و خاموش‌کردن چراغ‌های راهرو و رقابت اقتصادی بین چین و آمریکا ربط دارد؛ به گوشتی که از فروشگاه می‌خریم و به جنگل‌زدایی وحشیانه‌مان ربط دارد.

در دههٔ ۱۹۸۰ موهای پوش‌داده رایج بود. هر روز صدها لیتر اسپری مو در هوا پخش می‌شد. بعد معلوم شد که کلروفلوئوروکربن‌ها سوراخی در لایهٔ ازون ایجاد کردند و اگر کاری برایش نکنیم خورشید ما را جزغاله می‌کند. همه مدل موهایشان را عوض کردند و بشریت نجات پیدا کرد.

می‌توانم بی‌غرض اضافه کنم که آنچه به‌واسطهٔ کووید-۱۹ در حال رخ‌دادن است اغلب اتفاق می‌افتد. چراکه آلودگی یک نشانه است. عفونت در اکوسیستم ماست.