بریده‌هایی از کتاب در روزگار آلودگی

سرگردانی هفت میلیارد و پانصد میلیون آدم: این است شبکهٔ حمل‌ونقل ویروس کرونا.

ما همیشه می‌خواهیم تاریخ آغاز و پایان اتفاقات را بدانیم تا با دقت زیاد برای زندگی‌مان برنامه بریزیم. عادت کرده‌ایم که زمان‌بندی‌مان را به طبیعت تحمیل کنیم. این است که نیاز داریم بیماری تا یک هفتهٔ دیگر تمام شود، که به وضعیت عادی برگردیم. نیاز توأم با امیدواری؛ اما در شرایط آلودگی باید بدانیم چه قسم امیدواری مجاز است. در انتظارِ غیرممکن‌ها و نامحتمل‌ها بودن، منجر به ناامیدی‌های مکرر می‌شود.

اما همچنان عدهٔ بسیاری داستان کوو-۲ را در چند کلمه خلاصه می‌کنند: چینی‌ها حیوانات مشمئزکننده‌ای می‌خورند. آن‌هم زنده‌زنده.

آلودگی دعوتی است به فکرکردن. قرنطینه فرصتی است برای این کار. فکرکردن به چه؟ به اینکه ما تنها عضوی از اجتماع بشریت نیستیم. ما گونهٔ تهاجمی‌ترِ این اکوسیستم متعالی و شکننده‌ایم.

در روزگار آلودگی کاری که می‌کنیم یا نمی‌کنیم دیگر منحصراً به خودمان مربوط نیست. حتی پس از پایان این اپیدمی هم نمی‌خواهم این را فراموش کنم.

ریاضی به عادت همیشه‌اش که مو را از ماست می‌کشد، به انتخاب هر مهمان مقداری عددی نسبت می‌دهد، آن‌ها را به ترتیب روی تخته‌ای می‌نویسد و نگاه می‌کند تا ببیند با هر تغییر چه اتفاقی می‌افتد. چه کسی می‌بازد و چه کسی می‌برد. سپس با نتیجه‌ای که دیگر شهودی نیست، دست‌به‌سینه رو به ما می‌کند: تصمیم درست، آن تصمیمی نیست که تنها بر مبنای منفعت شخصی من گرفته شود. تصمیم درست تصمیمی است که منافع شخصی من و دیگران را هم‌زمان در نظر بگیرد.

هیچ‌کس خوش ندارد کنار گذاشته شود. حتی اگر بدانیم انفصالمان از دنیا موقتی است، بازهم رنجمان تسکین نمی‌یابد.

در مزامیر توسلی است که این روزها گهگاه یادش می‌افتم: به ما بیاموز که ایام را بشماریم باشد که دلی فرزانه به دست آوریم شاید به این خاطر است که در روزگار اپیدمی کاری نمی‌کنیم جز شمردن. مبتلایان را می‌شماریم، بهبودیافتگان را می‌شماریم، مردگان را می‌شماریم، تخت‌های بیمارستان را می‌شماریم، روزهای رفته از مدرسه را می‌شماریم، میلیاردها سهام سوخته را می‌شماریم، ماسک‌های فروخته‌شده،

- پس چطور بیماری واقعاً تمام می‌شود؟ - با واکسن. - و اگر واکسنی وجود نداشته باشد؟ - با صبر بیشتر.

- پس چطور بیماری واقعاً تمام می‌شود؟ - با واکسن. - و اگر واکسنی وجود نداشته باشد؟ - با صبر بیشتر.

در روزگار آلودگی ما یک پیکر واحدیم. در روزگار آلودگی دوباره یک جامعه می‌شویم.

می‌توانیم کووید-۱۹ را اتفاقی مجرد، بداقبالی یا مصیبت تعریف کنیم، می‌توانیم فریاد بزنیم که تقصیر آن‌هاست. مختاریم. یا می‌توانیم به آلودگی معنا بدهیم. از این زمان استفادهٔ بهتری ببریم، آن را به کارِ اندیشیدن به چیزی ببندیم که وضعیت عادی ما را از فکرکردن به آن بازمی‌دارد: چطور شد که به اینجا رسیدیم، چطور می‌خواهیم از نو شروع کنیم؟ شمارش ایام. تصاحب دلی فرزانه. نگذاریم که این روزها بیهوده بگذرند.

وقتی روزنامه‌های محلی ایتالیا تصمیم گرفتند دیگر تعداد مبتلایان را منتشر نکنند، ناراحت شدم. حس می‌کردم به من خیانت شده است. شروع کردم به مراجعه به منابع دیگر. در روزگار آلودگی، اطلاعات شفاف تنها یک حق نیست: اقدامی جدی است برای پیشگیری.

تصمیم درست، آن تصمیمی نیست که تنها بر مبنای منفعت شخصی من گرفته شود. تصمیم درست تصمیمی است که منافع شخصی من و دیگران را هم‌زمان در نظر بگیرد.

است. به‌طرز جنون‌آمیزی محتاط شده‌ام، عصرها مکرر از همسرم می‌خواهم که روی پیشانی‌ام دست بگذارد و تبم را بسنجد. اما به این خاطر نیست. از بیماری نمی‌ترسم. پس از چه می‌ترسم؟ از همهٔ چیزهایی که آلودگی تغییرشان می‌دهد. از اینکه بفهمم این داربستِ تمدن که می‌شناسم کاخی کاغذی باشد. از فنا می‌ترسم اما از خلافش هم بیم دارم: از اینکه ترس بگذرد، بی‌آنکه تغییری برجا بگذارد.

هر چه بیشتر متفاوت‌تر (More Is Different). فیلیپ وارن آندرسون هنگام نوشتن این عبارت به الکترون‌ها و مولکول‌ها اشاره داشت، اما با ما هم سخن می‌گفت: اثر تجمعی هر عمل ما بر گروه، با مجموع هر اثر متفاوت است. در مقیاس بالا، هر رفتار ما چنان پیامد فراگیری خواهد داشت که گاهی انتزاعی و از درک خارج است.

کوو-۲ بدوی‌ترین شکل حیات است که می‌شناسیم. برای فهمیدن عملکردش، باید به هوش احمقانه‌اش وارد شویم و خودمان را از منظر او ببینیم و یادمان باشد که کوو-۲ به هیچ‌وجهی به ما توجه ندارد، نه به سنمان، نه جنسیتمان، نه ملیتمان و نه به ترجیحاتمان. جمیع انسان‌ها برای ویروس به سه دسته تقسیم می‌شوند: افراد در معرض، یعنی آن‌هایی که هنوز ممکن است آلوده شوند؛ مبتلایان، کسانی که پیش‌ازاین آلوده شده‌اند؛ و محذوفان، کسانی که دیگر مبتلا نمی‌شوند.

اپیدمی‌ها، پیش از آنکه فوریت پزشکی باشند، فوریت ریاضیات‌اند. چراکه حقیقتاً ریاضیات علم اعداد نیست، علم روابط است: ریاضی پیوندها و تبادلاتِ مجموعه‌های متفاوت را وصف می‌کند و فارغ از اینکه مجموعه‌ها از چه ساخته شده‌اند آن‌ها را به حروف و توابع و بردارها و نقاط و سطوح خلاصه می‌کند. آلودگی، عفونتی است در روابط ما.

افتاده‌ام درون فضایی خالی و نامنتظره. مخمصه‌ای که همه در آن گیر افتاده‌ایم: آنچه از سر می‌گذرانیم تعلیقی است در روزمرگی، وقفه‌ای در آهنگ زندگی، مثل وقتی‌که هنگام اجرای ترانه‌ای، صدای طبل قطع می‌شود و به‌نظر می‌رسد که موسیقی در سکوت متعاقبش کش می‌آید. مدرسه‌ها تعطیل‌اند، تعداد کمی هواپیما در آسمان است، در راهروی موزه‌ها صدای قدم‌ها می‌پیچد، همه‌جا بیش از معمول ساکت است. تصمیم دارم از این تهی برا

می‌توانیم کووید-۱۹ را اتفاقی مجرد، بداقبالی یا مصیبت تعریف کنیم، می‌توانیم فریاد بزنیم که تقصیر آن‌هاست. مختاریم. یا می‌توانیم به آلودگی معنا بدهیم. از این زمان استفادهٔ بهتری ببریم، آن را به کارِ اندیشیدن به چیزی ببندیم که وضعیت عادی ما را از فکرکردن به آن بازمی‌دارد: چطور شد که به اینجا رسیدیم، چطور می‌خواهیم از نو شروع کنیم؟ شمارش ایام. تصاحب دلی فرزانه. نگذاریم که این روزها بیهوده بگذرند.