بریده‌هایی از کتاب در روزگار آلودگی

صرف‌نظر از عدم توانایی ما در افتراق قیافه‌های آسیایی از یکدیگر- مقصر آلودگی نه همهٔ «آن‌ها» که همهٔ «ما» هستیم.

ما نیازی مبرم داریم که با دیگران باشیم، میان دیگران باشیم، در چند قدمی کسانی باشیم که برایمان اهمیتی دارند. نیازی که شبیه نفس‌کشیدن است.

اپیدمی‌ها، پیش از آنکه فوریت پزشکی باشند، فوریت ریاضیات‌اند. چراکه حقیقتاً ریاضیات علم اعداد نیست، علم روابط است

آلودگی دعوتی است به فکرکردن. قرنطینه فرصتی است برای این کار. فکرکردن به چه؟ به اینکه ما تنها عضوی از اجتماع بشریت نیستیم. ما گونهٔ تهاجمی‌ترِ این اکوسیستم متعالی و شکننده‌ایم.

در روزگار آلودگی، اطلاعات شفاف تنها یک حق نیست: اقدامی جدی است برای پیشگیری. یک انسانِ در معرض هرچقدر بیشتر- از اعداد، از مکان‌ها و از تعداد بیماران بیمارستانی- مطلع شود، رفتار مناسب‌تری خواهد داشت.

از بیماری نمی‌ترسم. پس از چه می‌ترسم؟ از همهٔ چیزهایی که آلودگی تغییرشان می‌دهد. از اینکه بفهمم این داربستِ تمدن که می‌شناسم کاخی کاغذی باشد. از فنا می‌ترسم اما از خلافش هم بیم دارم: از اینکه ترس بگذرد، بی‌آنکه تغییری برجا بگذارد.

گاهی نوشتن می‌تواند وزنه‌ای باشد که بر زمین بندت کند؛ اما من برای نوشتن دلیل دیگری هم دارم: نمی‌خواهم آنچه را که اپیدمی بر ما فاش می‌کند از دست بدهم.

گاهی نوشتن می‌تواند وزنه‌ای باشد که بر زمین بندت کند؛ اما من برای نوشتن دلیل دیگری هم دارم: نمی‌خواهم آنچه را که اپیدمی بر ما فاش می‌کند از دست بدهم.

از این زمان استفادهٔ بهتری ببریم، آن را به کارِ اندیشیدن به چیزی ببندیم که وضعیت عادی ما را از فکرکردن به آن بازمی‌دارد: چطور شد که به اینجا رسیدیم، چطور می‌خواهیم از نو شروع کنیم؟ شمارش ایام. تصاحب دلی فرزانه. نگذاریم که این روزها بیهوده بگذرند.

هیچ‌کس خوش ندارد کنار گذاشته شود. حتی اگر بدانیم انفصالمان از دنیا موقتی است، بازهم رنجمان تسکین نمی‌یابد. ما نیازی مبرم داریم که با دیگران باشیم، میان دیگران باشیم، در چند قدمی کسانی باشیم که برایمان اهمیتی دارند. نیازی که شبیه نفس‌کشیدن است.

بیماری تا همین حالا هم روابط ما را به مخاطره انداخته است و ما را به انزوا کشانده: انزوای کسی که روان‌درمانی سختی را طی کرده و حالا از پشت شیشه با مردم ارتباط می‌گیرد، حتی انزوای شایع‌تر دیگری، لب‌هایی که پشت ماسک پنهان شده‌اند، نگاه‌های شکاک، اجبار به ماندن در خانه. در زمان شیوع بیماری ما همه آزاد و درعین‌حال در حبس خانگی

برویم سراغ تغییرات اقلیمی. افزایش دمای زمین به سیاست‌های قیمت نفت و برنامه‌های ما برای تعطیلات و خاموش‌کردن چراغ‌های راهرو و رقابت اقتصادی بین چین و آمریکا ربط دارد؛ به گوشتی که از فروشگاه می‌خریم و به جنگل‌زدایی وحشیانه‌مان ربط دارد. انسان و جهان چنان معماوار باهم در تعامل‌اند که پیش از آنکه موفق شویم رشته‌ای را دنبال کنیم از نفس افتاده‌ایم.

ویروس‌ها یکی از چندین پناه‌جوی تخریب محیط‌زیست هستند. در کنار باکتری‌ها و قارچ‌ها و تک‌سلولی‌ها. اگر بتوانیم اندکی خودخواهی‌مان را کنار بگذاریم، درمی‌یابیم که این میکروب‌های جدید نیستند که در جستجوی ما هستند، بلکه ماییم که آن‌ها را بیرون می‌کشیم.

جنگل‌زدایی و گسترش بی‌رویهٔ شهرها ما را به زیستگاه‌هایی که حضور ما را پیش‌بینی نمی‌کرد، نزدیک می‌کند. انقراض روبه‌رشد چندین گونهٔ حیوانی، باکتری‌ها را که در بدن آن‌ها زندگی می‌کردند وامی‌دارد تا به جایی دیگر نقل‌مکان کنند. دام‌های اهلی ناخواسته مزرعه‌ای می‌شوند که در آن، به معنای واقعی کلمه، همه‌چیز تکثیر می‌شود. کدام‌یک از ما می‌داند که تابستان گذشته آتش‌سوزی گسترده در آمازون باعث رهاسازی چه چیزهایی شد؟ چه کسی می‌تواند پیش‌بینی کند که قتل‌عام حیوانات که اخیراً در استرالیا پیش آمد، چه پیامدی خواهد داشت؟

عالمی میکروبی وجود دارد که هیچ تصوری از آن نداریم، تعاملاتی بین گونه‌ها که در مخیله‌مان هم نمی‌گنجد. تجاوز ما به محیط‌زیست همیشه احتمال مواجهه با این عوامل بیماری‌زای جدید را بالا می‌برد، عوامل بیماری‌زایی که تا چندی پیش در زیستگاه طبیعی خود آرام گرفته بودند.

دوستی دارم که دوست‌دختری ژاپنی دارد. در میلان زندگی می‌کنند و دختری پنج‌ساله دارند. درست دیروز، مادر و دختر به مغازه رفته بودند و عده‌ای سرشان فریاد می‌کشند که همه‌چیز تقصیر آن‌هاست و باید به خانه‌شان برگردند، به چین. ترس ما را به کارهای عجیبی وامی‌دارد.

تصمیم درست، آن تصمیمی نیست که تنها بر مبنای منفعت شخصی من گرفته شود. تصمیم درست تصمیمی است که منافع شخصی من و دیگران را هم‌زمان در نظر بگیرد.

اما در شرایط آلودگی باید بدانیم چه قسم امیدواری مجاز است. در انتظارِ غیرممکن‌ها و نامحتمل‌ها بودن، منجر به ناامیدی‌های مکرر می‌شود. نقص تفکر جادویی، در بحران‌هایی مثل این نه‌فقط اشتباه است، که ما را سوی اضطراب سوق می‌دهد.

در مزامیر توسلی است که این روزها گهگاه یادش می‌افتم: به ما بیاموز که ایام را بشماریم باشد که دلی فرزانه به دست آوریم

فعلاً وضعیت عادی معلق است و کسی نمی‌داند تا کی. وضعیت فعلاً غیرعادی است و باید یاد بگیریم که در این وضعیت زندگی کنیم و دلایلی بیابیم، جز ترس از مرگ، که بپذیریمش. شاید درست است که ویروس‌ها خرد ندارند، اما در این مورد از ما تواناترند: بلدند به‌سرعت جهش کنند و با محیط منطبق شوند. باید از آن‌ها یاد بگیریم.