بریده‌هایی از کتاب برادران کارامازوف (جلد اول)

باری، وقتی همه را دوست داشته باشی، یعنی جزیی از خداوندی و به او تعلق داری... عشق همه‌چیز را بازخرید می‌کند، همه کس را نجات می‌دهد. اگر منِ بندهٔ گناهکار مثل تو از تو و شکوه‌هایت به‌رحم آمده‌ام به‌دلیل خیلی واضح‌تر خداوند هم همین کار را می‌کند. عشق چنان گنجینهٔ بزرگی است و چنان گرانبها که با آن، همه‌چیز را در دنیا می‌توان خرید، نه‌تنها گناهان تو؛ را بلکه گناهان همهٔ مردم را. برو و از هیچ‌چیز ترس نداشته باش.

ولی فئودور پاولوویچ تمام عمرش دوست داشت خودش را به نفهمی بزند و دربرابر هرکسی نقش نامنتظری را بازی کند، حتی گاهی بی‌آن‌که این کار ضرورتی داشته باشد، یا مانند موضوع مورد بحث به‌ضررش تمام شود

بیش‌تر وقت‌ها آدم‌ها، حتی بدکاران و جانی‌ها، ساده‌لوح‌تر و صاف و ساده‌تر از آن‌چه هستند که ما تصور می‌کنیم

چیز را در قلبش دارد، قدرتی که روزی در جهان حکمفرما خواهد شد، مردم همدیگر را دوست خواهند داشت و تقدیس خواهند شد، دیگر نه فقیری وجود خواهد داشت و نه غنی‌ای، نه مغروری و نه آزرده‌خاطری، همگی به‌عنوان فرزندان خدا یکسان خواهند شد و دنیا قلمرو حکم‌فرمایی مسیح خواهد شد

«در حقیقت، در حقیقت این را به شما می‌گویم: اگر دانهٔ گندمی که روی زمین افتاده نمیرد، تنها می‌ماند، ولی اگر بمیرد محصول فراوانی خواهد داد».

اگر فناناپذیری‌ای در کار نباشد، تقوا و پرهیزکاری‌ای هم وجود نخواهد داشت.»

بیش‌تر وقت‌ها آدم‌ها، حتی بدکاران و جانی‌ها، ساده‌لوح‌تر و صاف و ساده‌تر از آن‌چه هستند که ما تصور می‌کنیم، طبعاً من هم همین‌طور فکر می‌کنم.

خشنودم که قهرمان جوانم در چنان لحظه‌ای خود را معقول و سنجیده نشان نداد، چون وقتی آدم احمق نباشد، همیشه برای معقولانه رفتار و قضاوت‌کردن فرصت دارد

آدم‌ها برای خوشبخت و بانشاط‌بودن آفریده شده‌اند و کسی که واقعاً خوشبخت است، حق دارد ادعا کند «من بنابه خواست خداوند روی زمین عمل کرده‌ام.» همهٔ آدم‌های درستکار، همهٔ قدیس‌ها و همهٔ قدیس‌های شهید، خوشبخت و بانشاط بوده‌اند.

بیش‌تر وقت‌ها آدم‌ها، حتی بدکاران و جانی‌ها، ساده‌لوح‌تر و صاف و ساده‌تر از آن‌چه هستند که ما تصور می‌کنیم

دنیا می‌گوید: «تو نیازهایی داری، آن‌ها را برآورده کن. چون حقوق تو به همان اندازهٔ ثروتمندان و مقام‌های بالای جامعه است، از اقناع کردن نیازهایت ترسی به خودت راه نده و حتی چندین برابرشان کن»؛ نظریهٔ فعلی مردم دنیا این است. آن‌ها آزادی را در این می‌بینند و این حقوق با چندین‌برابرکردن خواست‌ها و نیازها به کجا می‌انجامد؟ میان ثروتمندان به «انزوا» و خودکشی معنوی، میان تهی‌دستان به غبطه و جنایت، چون حق برآورده‌کردن‌شان را به آن‌ها داده‌اند؛

عشق چنان گنجینهٔ بزرگی است و چنان گرانبها که با آن، همه‌چیز را در دنیا می‌توان خرید، نه‌تنها گناهان تو؛ را بلکه گناهان همهٔ مردم را

این‌طور رنج کشیدن چه فایده‌ای دارد، منتظر چی هستم؟ این هم درخت بید، من یک دستمال دارم، یک پیراهن و علاوه‌براین‌ها، یک‌جفت بند شلوار. خیلی زود با این‌ها می‌توانم طنابی درست کنم و زمین را که از زندگی فعلی‌ام آلوده شده، پاک کنم!

هرگز به خودتان دروغ نگویید. کسی که دروغ می‌گوید و دروغ‌هایش را هم باور می‌کند، دیگر هرگز نمی‌تواند حقیقت را دریابد، نه در خودش و نه در اطرافیانش، درنتیجه هم حرمت خودش را ازبین می‌برد و هم حرمت دیگران را. وقتی کسی رعایت حرمت خودش و دیگران را نکند، دیگر کسی را دوست نخواهد داشت و در نبودن عشق، موقعی که می‌خواهد خود را سرگرم کند، به شهوت و گناه رو می‌آورد.

«خداوندا، به کسانی که امروز به حضور تو شتافته‌اند رحم کن.» چون در هر ساعت و هرلحظه هزاران نفر زندگی را ترک می‌کنند و چه زیادند کسانی که دنیا را در انزوا، بدون اطلاع کسی و در غم و نگرانی ترک می‌کنند، در این صورت دعای تو برای آرامش روحشان شاید از آن سر دنیا به‌سوی خداوند روانه شود. چه دشوار است برای کسی که روحش با وحشت دربرابر پروردگار حاضر می‌شود و چه آرامش‌بخش وقتی بفهمد، فردی که در دنیا باقی مانده به‌عنوان میانجی برایش شفاعت کرده و آمرزش طلبیده است.

با فروتنی تمام اعتراف می‌کنم که نمی‌توانم بفهمم چرا اوضاع از این قرار است. تقصیر آن به گردن خود آدم‌هاست. بهشت را دراختیارشان گذاشته بودند؛ ولی آدم‌ها آزادی را ترجیح می‌دادند و عذاب آسمانی را، خوب می‌دانستند که تیره‌بخت خواهند شد، پس دل سوزاندن به حال‌شان بی‌نتیجه است.

آدم‌ها برای این زنده‌اند که نسبت به همدیگر رشک ببرند، به شهوت‌رانی بپردازند و به همدیگر فخر بفروشند. شام‌های آن‌چنانی بدهند، به گردش و مسافرت بروند، اسب و کالسکه و خدم و حشم داشته باشند، مقامی اجتماعی به‌دست آورند، با خدمتکارهای فراوان. این‌طرز زندگی و عادت‌ها به‌صورت ضرورت‌هایی درمی‌آید که آدم حتی زندگی‌اش، شرافتش و حس بشردوستی‌اش را هم فدا می‌کند.

تا زمانی که آزاد بمانند، هیچ دانشی نمی‌تواند برای‌شان نان فراهم آورد؛ ولی سرانجام آزادی‌شان را به پای ما خواهند ریخت و به ما خواهند گفت: «دوباره ما را به بردگی بکشانید، ولی سیرمان کنید!» سرانجام پی خواهند برد که آزادی و داشتن نان با هم تجانسی ندارند، چون هرگز، هرگز نخواهند توانست این آزادی را میان خودشان تقسیم کنند، همدیگر را هم متقاعد خواهند کرد که هیچ‌گاه نمی‌توانند آزاد باشند، چون ضعیفند، فاسدند، گمراهند و یاغی.

عیاشی کار خیلی دلچسبی است، همه به‌شدت آن را منع می‌کنند؛ ولی درعین‌حال هم همه دنبالش می‌روند، با این تفاوت که آن‌ها پنهانی عیاشی می‌کنند و من آشکارا.

در دعاهاتان از آن‌ها به این صورت یاد کنید: پروردگارا، همهٔ کسانی را که کسی را ندارند که برای‌شان دعا کند و نیز کسانی که نمی‌خواهند به درگاه تو نیایش کنند، نجات بده. همچنین بی‌درنگ بگویید: خداوندا از روی کبر و غرور نیست که این استدعاها را از تو دارم، چون خود من از همهٔ آن‌ها زشت‌کارترم.