بریده‌هایی از کتاب برادران کارامازوف (جلد اول)

هریک از شما می‌تواند با عشق، همهٔ دنیا را تسخیر کند و با اشک‌هایش گناه جهان‌شمول را بشوید.

پدران روحانی عزیزم، همدیگر را دوست داشته باشید (این حرف‌هایی بود که آلیوشا بعدها به‌خاطر می‌آورد). بندگان خدا را هم دوست داشته باشید. ما که آمده‌ایم و خودمان را در این چهاردیواری محبوس کرده‌ایم، از مردمانی که بیرون هستند و جامهٔ روحانیت نپوشیده‌اند، مقدس‌تر نیستیم؛ کاملا برعکس، کسانی که به این‌جا آمده‌اند، به‌خاطر همین عزلت گزیدن، دریافته‌اند که از غیرمذهبی‌ها و همهٔ مردمان روی زمین، عیب و نقص‌های بیش‌تری دارند... راهب هرچه مدت زمان بیش‌تری در پس این دیوارها بماند، بیش‌تر باید به این امر آگاهی یابد؛ اگر جز این باشد، با آمدن به این‌جا، فقط عمرش را تلف کرده است.

با دروغ می‌توان سراسر جهان را پیمود؛ ولی نمی‌توان به عقب برگشت

هرگز به خودتان دروغ نگویید. کسی که دروغ می‌گوید و دروغ‌هایش را هم باور می‌کند، دیگر هرگز نمی‌تواند حقیقت را دریابد، نه در خودش و نه در اطرافیانش

خاموش می‌شود و پس‌از مرگ هم جز مردن چیزی نصیب‌شان نمی‌شود

ذات انسان کفر را برنمی‌تابد و در پایان کار، همواره از خودش انتقام می‌گیرد.

حقیقت، در حقیقت این را به شما می‌گویم: اگر دانهٔ گندمی که روی زمین افتاده نمیرد، تنها می‌ماند، ولی اگر بمیرد محصول فراوانی خواهد داد».

فکر می‌کنم اگر شیطان وجود نداشته باشد و انسان آن را خلق کرده باشد، به‌صورت و با صفات خودش آفریده است.

اگر انسان عشق بی‌پایان خداوند را در دل داشته باشد، هرگز مرتکب گناه نمی‌شود. آیا گناهی هست که از عشق به خداوند فراتر رود

از طرفی بی‌شک این موضوع هم حقیقت دارد که پیروی از این مکتب و پیمان‌بستن با سالک که هزاران سال اجرا شده و می‌تواند انسان را از بردگی به رهایی و کمال اخلاقی برساند، درعین‌حال سلاح دولبه‌ای است که همچنان‌که انسان را به فروتنی و چیرگی دایمی بر وجود خود رهنمون می‌شود، شاید بعضی از مریدها را هم سرمست غرور سازد و به‌جای رهایی از نفس خود، در بند صفات شیطانی گرفتار سازد.

«او شاید در دنیا تنها کسی باشد که اگر در شهری یک‌میلیون‌نفری و ناآشنا ناگهان تنها و بی‌پول بماند، هرگز درنخواهد ماند و از سرما یا گرسنگی نخواهد مرد. دیگران یا بی‌درنگ به او غذا و پناهگاه می‌دهند، یا خودش به‌تنهایی سرپناهی خواهد یافت، بی‌آن‌که کوچک‌ترین زحمتی به خودش بدهد یا احساس حقارت بکند. هرکسی هم به او پناه دهد، هیچ هزینه‌ای برایش دربر نخواهد داشت، شاید هم به‌عکس از این کارش لذت ببرد.»

بعدها با خندهٔ منزجرکننده‌اش تعریف می‌کرد: «چشم‌های معصومانه‌اش مانند تیغی بُرّنده قلبم را پاره پاره کرد.» وانگهی این زیبایی و ساده‌دلی حتی در آدم هرزه و فاسدی مانند او می‌توانست مؤثر واقع شود.

بیش‌تر وقت‌ها آدم‌ها، حتی بدکاران و جانی‌ها، ساده‌لوح‌تر و صاف و ساده‌تر از آن‌چه هستند که ما تصور می‌کنیم

اگر دانهٔ گندمی که روی زمین افتاده نمیرد، تنها می‌ماند، ولی اگر بمیرد محصول فراوانی خواهد داد

اگر دانهٔ گندمی که روی زمین افتاده نمیرد، تنها می‌ماند، ولی اگر بمیرد محصول فراوانی خواهد داد».

روحش از احساس‌های گوناگون و متضادی لبریز بود، بی‌آن‌که یکی بر دیگری چیره شود؛ برعکس، در چرخشی منظم و ملایم، احساسی به‌دنبال احساس دیگر می‌آمد و جانشین آن می‌شد.

بشر می‌تواند زندگی پرهیزکارانه‌ای را بگذراند، بی‌آن‌که واقعاً به فناناپذیری روح معتقد باشد. می‌تواند آن را در عشق به آزادی، در برادری و برابری بیابد...

اندوه گذشته به‌وسیلهٔ راز بزرگ زندگی بشری، رفته‌رفته به شادی ملایم و دلپذیری تبدیل می‌شود

بشر به‌محض این‌که معجزه را انکار کرد، خدا را هم انکار خواهد کرد، چون بشر بیش‌تر درپی معجزه‌هاست تا خدا و از آن‌جا که انسان نمی‌تواند از معجزه چشم بپوشد، خودش معجزه‌های جدید اختراع می‌کند، معجزه‌هایی این‌بار ساخته و پرداختهٔ خودش و دربرابر معجزهٔ شارلاتان‌ها، جادوگران مکار، حتی اگر صدبار یاغی‌تر، مرتدتر و خدا ناشناس‌تر باشد، سر تعظیم فرود خواهد آورد.

عذاب‌آورترین دغدغهٔ آدم‌ها این است که هرچه زودتر کسی را بیابند و این موهبت آزادی را که همراه با خودشان به دنیا می‌آید، به او واگذارند. ولی فقط کسی می‌تواند این آزادی را دراختیار بگیرد که بتواند به وجدان‌شان آرامش ببخشد.