بریده‌هایی از کتاب راهنمای مردن با گیاهان دارویی

کتابخانه بدون تردید مهم‌ترین شی خانه است. چون دروازهٔ ورود من به جهان دیگر است.

اگر یاد بگیرم معنای همین کارهای کوچک را بفهمم، زندگی حقیقی یا همان چیزی که روح ساری در جهان می‌نامدش، درونم به راه می‌افتد.

سورئال به چیزی می‌گویند که در جهان واقعی نیست، یعنی بخشی از آن هست و بخشی‌اش نیست. در واقع چیزی که در جهان دیگری اتفاق می‌افتد که همان جهان خیال است. به این ترتیب من هم از جهاتی سورئالم.

من از هفت‌سالگی هر روز از ساعت نه صبح تا دوازده ظهر درس خوانده‌ام. برنامهٔ درسی‌ام این است که مادر برایم کتاب می‌خواند و بعد درباره‌اش حرف می‌زنیم. مادر می‌گوید حرف زدن دربارهٔ خوانده‌ها از خواندن‌شان مهم‌تر است، تازه آن وقت است که می‌توانیم رابطه‌مان را با کتاب‌ها بفهمیم و خودمان را در آن‌ها پیدا کنیم.

مادر هر روز بعد از بیدار شدن مویم را شانه می‌کند و از پشت می‌بافد. موی خودش کوتاه است و از وقتی به این خانه آمده‌ایم از ارتفاع انگشتان دست من بلندتر نشده. می‌گوید مویش را یک‌بار در کاشان و بار دیگر در خوی گذاشته.

می‌گویی کلماتْ نجات‌دهنده‌اند. زهر اتفاقات را می‌گیرند و در خود حل‌شان می‌کنند.

در بیمارستان همه‌چیز سفید است و من اشیا را آرام‌آرام میان این حجم سفید خالی تشخیص می‌دهم، اما در ربط دادن حس لمس اشیا با خودشان مشکل پیدا می‌کنم. چاقو آن چیزی نیست که پیش‌تر لمس کرده بودم.

زیرزمین ما انباری است برای نگه‌داری گیاهان دارویی و مانند قلب انسان دو بطن دارد که بین‌شان دری چوبی است. در یکی‌شان داروهای آماده را نگه می‌داریم و در دیگری مواداولیه و وسایل ساخت داروها را.

هر موجود زنده قلبی دارد، عضوی که با چشم دیده نمی‌شود و برای دیدنش باید سطح را شکافت و به عمق رفت.

در همین تنهایی است که من شروع می‌کنم به دیدن، دیدن چیزهایی که آدم‌های معمولی به چشم‌شان نمی‌آید. آن‌ها به‌قدری به دیدن چیزها با دو چشم عادت کرده‌اند که توانایی حقیقی دیدن را از دست داده‌اند. در کتابی شنیده‌ام حسِ دیدن مانند حس جهت‌یابی به مرور زمان در نوع آدمیزاد از بین رفته است. قدیم‌ها که نه نقشه‌ای در کار بود و نه جاده و خیابانی، آدم‌ها مانند پرندگان چشم‌های‌شان را بستند و مسیرشان را حدس می‌زدند، اما حالا ناچارند نام خیابان‌ها و کوچه‌ها را حفظ کنند و مدام توی نقشه‌ها بگردند تا خودشان را پیدا کنند. دیدن هم همین‌طور است، اگر از آن استفاده نکنی ذره‌ذره از دستش می‌دهی. در این صورت وقتی به یک چیز نگاه می‌کنی فقط خود آن چیز را می‌بینی نه چیزهای دیگری را. حسِ دیدن را فقط می‌توانی در تنهایی بازبیابی و تنهایی چیزی است فراوان در خانهٔ ما.

مادر می‌گوید با دانستن ابعاد دقیق هر چیز می‌توان آن را فتح کرد

زمانْ حجم بی‌شکلی شده است و انگار روزهاست که من روی همان صندلی آهنی نشسته‌ام و محکم به آن کوبیده می‌شوم. تکان می‌خورم. دست مادر را محکم‌تر فشار می‌دهم. همان موقع می‌گوید که داریم به تهران می‌رویم، به خانه‌ای که مادرش، خانم‌کوچک، برای‌مان گذاشته. پدر اما دیگر نیست. این جمله را خیلی راحت می‌گوید، انگار بگوید پنیر دیگر در رژیم غذایی‌مان جایی ندارد.

در این جهان چیزهایی هست که هیچ‌وقت نمی‌شود کامل گفت‌شان، چیزهایی که وقتی به کلمه درمی‌آیند از ابعادشان کاسته می‌شود. مثلاً اگر کسی بگوید ترس یا تنهایی یا اگر بگوید من از تنهایی می‌ترسم، هیچ‌جوره نمی‌شود ابعادِ این ترس را فهمید. نمی‌شود گفت منظور ترسی است که تا عضلهٔ ران بالا می‌آید یا ترسی که اتاق را پُر می‌کند یا ترسی که به اندازهٔ جهان است. ابعاد دقیق تنهایی را هم نمی‌شود معین کرد.

و تنهایی چیزی است فراوان در خانهٔ ما.

مادر همیشه نزدیک است و من بویش را از میان همهٔ بوهای جهان تشخیص می‌دهم، بوی نارنج و نعنا و کمی یاس وحشی که با تعقیب کردنش خودم را در خانه پیدا می‌کنم. هر روز دستم را می‌گیرد و توی حیاط و اتاق می‌گرداند.

باید همیشه به جزئیات دقت کرد. جزئیات اهمیتی ابدی دارند چرا که تنها در صورتِ فهم آن‌هاست که می‌توان با کلیات و سرآخر با جهان هماهنگ شد.

تعداد ریشه‌های بیرون‌زدهٔ درخت موِ باغچه‌مان که هفت‌تاست، برآمدگی پلهٔ سوم ایوان که رویش گیاه کوچکی جوانه زده، یا حتا شیر آب دست‌شویی‌مان که سال‌هاست هر کار می‌کنیم سفت شود همچنان چکه می‌کند، همگی جزئیاتی‌اند که توجه به‌شان ما را با خانه و زندگی در آن هماهنگ‌تر می‌کند. این از حرف‌های همیشگی مادر است، این‌که چیزهای کوچک اهمیت ابدی دارند.

در اصل این را از گوته یاد گرفته که جایی می‌گوید: اگر می‌خواهید انسانی آزاد باشید باید هر روز آزادی خود را فتح کنید.

می‌گویی کلماتْ نجات‌دهنده‌اند. زهر اتفاقات را می‌گیرند و در خود حل‌شان می‌کنند.

سردار هم مثل من دیوانهٔ رصد ستارگان است. می‌گوید ستاره‌ها استادانِ آدمیان‌اند. فقط کافی است به قدر کافی به ستاره‌ای نگاه کرد تا شروع به حرف زدن کند. نه آن‌طور که همه بفهمند، نه، جوری که همان آدم فقط خودش می‌شنود.