بریده‌هایی از کتاب صراط

این فرار از خویشتن و این فرار از خلوت و از سکوت و از مرور بر خویش، به خاطر انگیزه‌هایی است که اگر تحلیل شوند، می‌توانند ما را از این فرار و دلمردگی و گمشدگی نجات بدهند.

صراط مستقیم، راه نزدیک، راه میان بر، همین عبودیت و اطاعت است، نه عبادت، نه ریاضت، نه خدمت به خلق و نه شهادت. شهادتی که از امر او الهام نگیرد و خدمتی که از او مایه نگیرد و ریاضتی که از او نباشد و عبادتی که نشان او را نداشته باشد، بر باد است. کلُّ اَمْرٍ ذی بالٍ لَمْ یبْدأ بِبِسْم اللهِ فَهُوَ اَبْتَر. آنچه نشان او را بر خود ندارد، دم بریده است، ناقص است، بی‌ارزش است. آنچه از او نشان گرفت، معنی دارد، حتی اگر جمع کردن پشکل‌ها و پاک کردن بینی یتیمی باشد.

کسی که دوبار متولد نشود به ملکوت راه نمی‌یابد. کسی که از خودش بیرون نیامده، همان حیوان است که با غریزه حرکت می‌کند

کسی که عشق رفتن دارد، زمین خوردن مانعش نمی‌شود، که تجربه می‌آموزد. تجربه‌ای برای درست رفتن.

او در جلوه‌ی طلوع به من گفت. تو خودت را گم کرده‌ای. گم شده‌ی تو در تو خلاصه می‌شود

ما عاشق آفریده شده‌ایم و نه تنها عشق، که حرکت را، که فعالیت را با خود داریم. ما عاشق آفریده شده‌ایم. عشق را داریم، ولی معشوق‌هامان را انتخاب می‌کنیم. عشق همیشه هست، آنچه که جابجا می‌شود معشوق‌ها و محبوب‌ها هستند. در فاصله‌ی تولد تا مرگ، عشق همیشه جاری است و حرکت همیشه برپاست.

اهدنا الصراط المستقیم. این طلب، این فریاد انسانِ متفکرِ عاقلِ عاشقِ مجاهدی است که در راه عبودیت به جهاد برخاسته و پس از بلاها و فتنه‌ها، به عجز رسیده و بانک برداشته که با او به او راه یابد، که جز این راهی نیست.

آنها که تو، آبخورهاشان را پاک کرده‌ای و به آرزوهاشان رسانده‌ای و خواسته‌هاشان رابر آورده کرده‌ای و کارهاشان رابه عهده گرفته‌ای و دلهاشان را از عشق خودت سرشار کرده‌ای و از صافی جام خودت سیرابشان نموده‌ای، پس با تو به لذت نجوای تو رسیده‌اند و از تو، دورترین آرزوها را گرفته‌اند.

راستی چقدر تفاوت است میان چشم‌ها و چشم‌ها، در برابر بلاء و گرفتاری. هر کس عکس‌العملی دارد؛ جزع، صبر، شکر، طلب. اینها عکس‌العمل‌های گوناگونی هستند که در مراحل مختلف از انسان سر می‌زنند. بعضی‌ها مثل بچه‌هایی هستند که در برابر دارو سر می‌کشند، داد می‌زنند، حتی اگر در دهانشان بریزی، تف می‌کنند. یک دسته بچه‌های رام‌تری هستند که در برابر دارو صبر می‌کنند و با سختی آن را فرو می‌دهند. بعضی‌ها که به بلوغ رسیده‌اند، نه آن جزع را دارند و نه این صبر را. اینها شاکرند، حتی در برابر درد.

آخر با گفتن مردم و خیال آنها، تو ریا کار نمی‌شوی. ریا هنگامی است که آنها محرک تو باشند و در تو اثر بگذارند.

نظم به تو کمک می‌کند که بفهمی گام اول را از کجا برداری و سپس گام‌های بعد را. این درست است که کارهای زیاد داریم، ولی گرفتاری ما در هر لحظه بیش از یک کار نیست و آن مهم‌ترین کار است، نه تمامی آن همه کار. و همین مفهوم از نظم، تو را قادر می‌سازد که اهمیت‌ها را بشناسی و از جایی شروع کنی.

این ثروت‌ها را اگر به کار نگیری می‌گندد. این ثروت و این قدرت و این نیروها و اندام‌ها را پیش از آنکه به خاک بدهی، به خدا بده و در این راه بگذار.

آنها که از درون نجوشیده‌اند از بیرون پر خواهند شد.

الهی لاتُغْلِقْ علی مُوَحِّدیک أبْوابَ رَحْمَتِکَ. تو بر آنها که جز تو ندارند و جز تو نمی‌شناسند، درهای رحمت را مبند، و لاتَحْجُبْ مُشْتاقیک عَنِ النَّظَرِ إلی جَمیلِ رُؤیتِک. تو بر آنها که مشتاق جمال تو هستند، پرده‌ها و حجاب‌ها را مپسند.

از آنجا که بلاء نعمت خداست، اگر از آن بهره‌برداری نشود و شکر نشود، قطع می‌شود و در نتیجه تو از ظرفیت و وسعت وجودیت بی‌خبر می‌مانی و نقطه‌های ضعفت را فراموش می‌کنی و رفته رفته به غرورهایی می‌رسی که تو را به رکود و قناعت و به مرگ و گندیدن می‌کشاند.

بعضی‌ها که به بلوغ رسیده‌اند، نه آن جزع را دارند و نه این صبر را. اینها شاکرند، حتی در برابر درد. اللهُمَّ لک الْحَمْدُ حَمْدَ الشّاکرینَ لک عَلی مُصابِهِم. خدایا تو را سپاس می‌گویم، سپاس آنهایی که بر مصیبت‌ها شاکرند، نه صابر و نه بی‌تاب.

و نکته اینکه شب قدر می‌گویند نه روز قدر. در متن تاریکی و بحران باید طرح بریزی و در طلوع فجر باید گام بردای.

ماییم که غوغای درون‌مان را نمی‌توانیم برای یک لحظه هم تحمل کنیم و مجبوریم که سر و صدا راه بیندازیم و شادی و نشاط را روپوش شلوغی و غوغای درونمان کنیم و از خود فرار نماییم.

آنها که می‌خواهند از تو گوش درست کنند و چشم بگیرند و مغزت را بخورند، هر که باشند جنایت‌کارند.

تو تا نشناسی نمی‌توانی بسنجی و تا خلوتی نداشته باشی نمی‌توانی فکر کنی.