بریده‌هایی از کتاب ترجمه‌ی حدیث عنوان بصری؛ دستورالعمل امام صادق (ع) به آرزومندان سیر و سلوک الی‌الله

لَیْسَ الْعِلْمُ بِالتَّعَلُّمِ؛ إنَّمَا هُوَ نُورٌ یَقَعُ فِی قَلْبِ مَنْ یُرِیدُ اللهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَنْ یَهْدِیَهُ.

علم به آموختن نیست. علم نوری است که در قلب کسی که خداوند تبارک و تعالی هدایت او را اراده نموده، قرار می‌گیرد. بنابراین،‌ اگر علم می‌خواهی، ابتدا باید حقیقت عبودیّت (بندگی) را در وجود خودت بطلبی؛ و به واسطه عمل کردن به علم، طالب علم باشی؛ و از خداوند طلب فهم کن تا (علم را) به تو بفهماند.

وَ اطْلُبِ العِلْمَ بِاسْتِعْمَالِهِ، وَ اسْتَفْهِمِ اللهَ یُفْهِمْکَ.

علم به آموختن نیست. علم نوری است که در قلب کسی که خداوند تبارک و تعالی هدایت او را اراده نموده، قرار می‌گیرد. بنابراین،‌ اگر علم می‌خواهی، ابتدا باید حقیقت عبودیّت (بندگی) را در وجود خودت بطلبی؛ و به واسطه عمل کردن به علم، طالب علم باشی؛ و از خداوند طلب فهم کن تا (علم را) به تو بفهماند.

آن را در جیب خود داشته باشید و هفته‌ای یکی دو بار آن را مطالعه کنید». حتی ایشان شاگردان خود را بدون التزام به مضمون این روایت نمی‌پذیرفتند. متن و ترجمه این روایت شریف را برای بهره‌مندی تمامی مشتاقان سلوک الی الله ذکر می‌کنیم. مرحوم علامه مجلسی (ره) در بحارالانوار می‌فرماید: أَقُولُ: وَجَدْتُ بِخَطِّ شَیخِنَا الْبَهَآئِی قَدَّسَ اللهُ رُوحَهُ مَا هَذَا لَفْظُهُ: قَالَ الشَّیْخُ شَمْسُ الدِّینِ مُحَمَّدُ بْنُ مَکِّیٍّ: نَقَلْتُ مِنْ

و امّا آن سه چیزی که درباره بردباری و صبر است: ۱. هر گاه کسی به تو گفت: اگر یکی بگویی،‌ ده تا می‌شنوی؛ به او بگو: اگر ده تا بگویی، یکی هم نمی‌شنوی ‌(عفت کلام داشته باش و از نزاع بپرهیز). ۲. اگر کسی به تو دشنام داد، به او بگو: اگر تو راست می‌گویی، از خداوند می‌خواهم از من درگذرد و مرا ببخشد و اگر دروغ می‌گویی، از خدا می‌خواهم تو را ببخشد. ۳. اگر کسی تهدیدت کرد که به تو دشنام دهد، تو به او مژده بده که من خیرخواهت هستم و مراعات تو را می‌نمایم.

زمانی که به آنچه خداوند به وی امر و نهی کرده است، مشغول باشد؛ پس فرصتی برای خودنمایی و فخرفروشی به مردم پیدا نمی‌کند.

گفتم: ای اباعبدالله! حقیقت عبودیّت و بندگی کدام است؟ فرمودند: سه چیز است: ۱. اینکه بنده خدا درباره آنچه که خدا به او سپرده است،‌ برای خودش مِلکیّتی نبیند؛ چرا که بندگان مِلکی ندارند (مالک حقیقی خداوند تبارک و تعالی است) و همه اموال را مال خدا می‌بینند و آن را در جایی قرار می‌دهد (مصرف می‌کند) که خداوند امر فرموده است. ۲. بنده خدا برای خودش مصلحت‌اندیشی و تدبیر نمی‌کند (مصلحت و تدبیر واقعی را در دست خداوند می‌داند). ۳. تمام اشتغال او در کاری منحصر می‌شود که خداوند او را به آن امر نموده و یا از آن نهی کرده است.

علم به آموختن نیست. علم نوری است که در قلب کسی که خداوند تبارک و تعالی هدایت او را اراده نموده، قرار می‌گیرد. بنابراین،‌ اگر علم می‌خواهی، ابتدا باید حقیقت عبودیّت (بندگی) را در وجود خودت بطلبی؛ و به واسطه عمل کردن به علم، طالب علم باشی؛ و از خداوند طلب فهم کن تا (علم را) به تو بفهماند.

امّا آن چیزهایی که درباره تأدیب نفس است: ۱. مبادا چیزی را بخوری که به آن اشتها نداری؛ چون موجب حماقت و نادانی می‌شود. ۲. تا وقتی گرسنه نشدی، چیزی نخور. ۳. هنگامی که خواستی چیزی بخوری، از حلال بخور و نام خدا را ببر و حدیث رسول خدا (ص) را به یاد آور که فرمود: «آدمی هیچ ظرفی بدتر از شکمش را پر نکرده است. پس اگر ناچار شد غذا بخورد، یک سوم شکمش را برای طعام، یک سوم را برای آب و یک سوم را برای تنفس قرار دهد».