بریده‌هایی از کتاب ترجمه‌ی حدیث عنوان بصری؛ دستورالعمل امام صادق (ع) به آرزومندان سیر و سلوک الی‌الله

چیزهایی که درباره تأدیب نفس است: ۱. مبادا چیزی را بخوری که به آن اشتها نداری؛ چون موجب حماقت و نادانی می‌شود. ۲. تا وقتی گرسنه نشدی، چیزی نخور. ۳. هنگامی که خواستی چیزی بخوری، از حلال بخور و نام خدا را ببر و حدیث رسول خدا (ص) را به یاد آور که فرمود: «آدمی هیچ ظرفی بدتر از شکمش را پر نکرده است. پس اگر ناچار شد غذا بخورد، یک سوم شکمش را برای طعام، یک سوم را برای آب و یک سوم را برای تنفس قرار دهد».

ای اباعبدالله! علم به آموختن نیست

پس از نماز عصر، سینه‌ام تنگ شد و طاقتم به سر آمد. نعلَین خود را پوشیدم و ردای خود را بر دوش افکندم و قصد دیدار جعفر صادق (ع) کردم

اینکه بنده خدا درباره آنچه که خدا به او سپرده است،‌ برای خودش مِلکیّتی نبیند؛ چرا که بندگان مِلکی ندارند (مالک حقیقی خداوند تبارک و تعالی است) و همه اموال را مال خدا می‌بینند و آن را در جایی قرار می‌دهد (مصرف می‌کند) که خداوند امر فرموده است

بنده خدا برای خودش مصلحت‌اندیشی و تدبیر نمی‌کند (مصلحت و تدبیر واقعی را در دست خداوند می‌داند)

مبادا چیزی را بخوری که به آن اشتها نداری؛ چون موجب حماقت و نادانی می‌شود.

خداوند تبارک و تعالی می‌فرماید: «سرای آخرت را برای کسانی که در زمین قصد بلند پروازی ندارند و دنبال فساد نمی‌گردند، قرار دادیم و سرانجام نیک، برای مردم باتقوا است»

حضرت فرمودند: ای اباعبدالله! علم به آموختن نیست. علم نوری است که در قلب کسی که خداوند تبارک و تعالی هدایت او را اراده نموده، قرار می‌گیرد. بنابراین،‌ اگر علم می‌خواهی، ابتدا باید حقیقت عبودیّت (بندگی) را در وجود خودت بطلبی؛ و به واسطه عمل کردن به علم، طالب علم باشی؛ و از خداوند طلب فهم کن تا (علم را) به تو بفهماند.

حقیقت عبودیّت و بندگی کدام است؟ فرمودند: سه چیز است: ۱. اینکه بنده خدا درباره آنچه که خدا به او سپرده است،‌ برای خودش مِلکیّتی نبیند؛ چرا که بندگان مِلکی ندارند (مالک حقیقی خداوند تبارک و تعالی است) و همه اموال را مال خدا می‌بینند و آن را در جایی قرار می‌دهد (مصرف می‌کند) که خداوند امر فرموده است. ۲. بنده خدا برای خودش مصلحت‌اندیشی و تدبیر نمی‌کند (مصلحت و تدبیر واقعی را در دست خداوند می‌داند). ۳. تمام اشتغال او در کاری منحصر می‌شود که خداوند او را به آن امر نموده و یا از آن نهی کرده است.

فَقَالَ: یَا أَبَا عَبْدِاللهِ! لَیْسَ الْعِلْمُ بِالتَّعَلُّمِ؛ إنَّمَا هُوَ نُورٌ یَقَعُ فِی قَلْبِ مَنْ یُرِیدُ اللهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَنْ یَهْدِیَهُ. فَإِنْ أَرَدْتَ الْعِلْمَ فَاطْلُبْ أَوَّلاً فِی نَفْسِکَ حَقِیقَةَ العُبُودِیَّةِ، وَ اطْلُبِ العِلْمَ بِاسْتِعْمَالِهِ، وَ اسْتَفْهِمِ اللهَ یُفْهِمْکَ.