بریده‌هایی از کتاب دیوان غربی - شرقی

هشدار من نیز به جان بندِ کمندِ گیسو را پذیرفته‌ام. حافظا، کارِ دوستدارِ تو نیز، از همین قرار بوده است. ولی چنین که می‌شنوم، خوب‌رویانِ امروزی گیسوانِ بلند را می‌بافند، و چون کلاه‌خودی بالای سرْ گِرد می‌آورند. آن که به مصلحتِ خود می‌اندیشد، تن به چنین بندی نمی‌دهد. و از این زنجیرِ گران، به حلقهٔ آن زُلفِ سبک پناه می‌بَرد!

تقلید امیدوارم که در شیوهٔ غزل‌سرایی تو دستی باز بیابم. و از ردیف و قافیه لذت ببرم. نخست اندیشه را بپیرایم، سپس کلمات را بپرورم. و هیچ قافیه‌یی را تکرار نکنم مگر آن که تأکیدی خاص در آن باشد. همه آن چنان که از تو برمی‌آید، الا ای برکشیدهٔ همهٔ شاعران! زیرا همان‌گونه که جرقه‌یی می‌تواند، شهرِ شاهی را در زبانهٔ خشمناک شعله‌های خود و توفانی که به پا کرده، بسوزد و بگدازد و در آن میان، خود خاموش به ستاره‌های آسمان بپیوندد، قلبِ این آلمانی در پیچ و تابِ شعله‌یی جاوید، آتشِ تو را در سینه می‌گیرد، تا شوری نو به‌پا کند.

حافظ‌نامه اگر که سخن را عروس بدانیم، و اندیشه را داماد، این زفاف را اویی شناسد، که حافظ را بستاید.

در هر نفسی دو نعمت است: دم فرو بُردن، و از بارِ آن رهیدن. آن تنگنا می‌آورد، این تازه‌گی. چنین، زندگی ترکیبی است سحرآمیز. دمی که در تنگنایت می‌گیرد، بر خدا سپاس بگذار. و سپاس بر خدا آن دم نیز، که رهاییت می‌بخشد.

خداوند از آن ستاره‌ها را در آسمان نشاند، تا راه‌نمای شما بر خشکی و دریا باشد. پس در گسترهٔ آن‌ها به گشت و تماشا بروید، نگاهتان پیوسته به فراز.

ای حافظ قدسی، می‌خواهم که از تو یاد کنم، از تو، آن هنگام که معشوقه نقاب برمی‌افکند، و زلفِ عنبربویش را به دستِ نسیم می‌سپارد. آری، تا زمزمهٔ عاشقانهٔ شاعر، خود حوریان را به وسوسه اندازد. حال آیا شمایان می‌خواهید بر این سعادتِ او رشک برید؟ یا خود، آن را بر کامش تلخ کنید؟ پس بدانید که سخنِ شاعران، پیوسته تا به آستانهٔ بهشت بر می‌شود، و در تمنای زندگی جاوید، آهسته بر در می‌کوبد.

چیست که دشوار می‌توان پنهانش کرد؟ آتش! زیرا، به روز دود برملایش می‌کند، و به شب زبانهٔ آن، آن غول‌آسا. دیگر، عشق است که هر اندازه در خاموشی دل بپروریش، باز آسان از دریچهٔ چشم برمی‌تابد.

هر آن چه را که دست و پاگیر است، دور بینداز!

چیست همه جا شرط بنیادین آن، که انسان شکوفا شود؟

خطا در کمین است که گُم‌راهم کند. ای تو که در هدایتم دانایی، در کارهایم و در قلمم، طریقت‌بخشِ راهم باش.