بریده‌هایی از کتاب مهاتما گاندی

آنان که بدون کارکردن می خورند، دزدند…

گاندی با ایمانی راسخ به مذهب ملت خود، یعنی به هندوئیسم، معتقد است، لیکن نه مانند ملایی که پایبند به متون باشد و نه مانند خرمقدسی که چون و چرا نپذیرد و هر سنّتی را کورکورانه قبول کند. مذهب او دو ناظر دارد؛ یکی وجدانش و دیگری عقلش: من از مذهب بت نمی سازم و هیچ عمل بدی را که در لوای نام مقدس او انجام بگیرد نمی بخشم… هیچ اشتیاق ندارم که کسی را به دین خود بیاورم مگر آنکه بتوانم از عقلش مدد بگیرم. من حتی حاضرم کهنسال ترین خدایان «شاسترا» را چنانچه نتوانند عقل مرا مجاب کنند نفی کنم…

گاندی با ایمانی راسخ به مذهب ملت خود، یعنی به هندوئیسم، معتقد است، لیکن نه مانند ملایی که پایبند به متون باشد و نه مانند خرمقدسی که چون و چرا نپذیرد و هر سنّتی را کورکورانه قبول کند. مذهب او دو ناظر دارد؛ یکی وجدانش و دیگری عقلش: من از مذهب بت نمی سازم و هیچ عمل بدی را که در لوای نام مقدس او انجام بگیرد نمی بخشم… هیچ اشتیاق ندارم که کسی را به دین خود بیاورم مگر آنکه بتوانم از عقلش مدد بگیرم. من حتی حاضرم کهنسال ترین خدایان «شاسترا» را چنانچه نتوانند عقل مرا مجاب کنند نفی کنم…

در نظر پیروان جائینیسم، محبت راهی است که بیش از درایت رهنمون بشر به خداوند است.

این یک اصل آزادیخواهانه است که هر حکومتی باید متکی بر خشنودی و رضای رعایای خود باشد

صلح طلبی با عجز و ناله برای صلح مهلک است: در واقع بزدلی و بی ایمانی است

نیروی معنوی قدرتی است مافوق زور وحشیانه نه فقط به وسیلۀ ملتی که بدون سلاح است به اثبات خواهدرسید. تکامل و توسعۀ زندگی نشان می دهد که هستی کم کم بار سنگین تسلیحات را به زمین انداخته و مقدار کثیری از گوشت زیادی تن خود را ریخته است تا روزی که انسان بر دنیای خشونت و سبعیت پیروز شود. روزی خواهدر سید که یک صاحبدل نحیف و کاملاً رها از قید تسلیحات ثابت کند که فقط سلیم النفسان وارث کرۀ خاک خواهندشد.

گاندی هرقدر بزرگ باشد قدرتی که می خواهد به دست بگیرد از نیروهای یک مرد تنها که بیشتر نیست!

هیچ ملتی نمی تواند با بریدن از سایر ملل رستگار شود. یا همه باید با هم نجات یابند و یا همه با هم نابود شوند

خطاب به زنان، به ایشان توصیه می کند که دیگر خود را به نظر شیء شهوت انگیزی برای مردان ننگرند تا احترام خود را به آنان تحمیل کنند. با عزم و اراده در زندگی اجتماعی شرکت جویند، و زیان ها و مخاطرات آن را به جان بخرند

یعنی کسانی را که خدا بخواهد نابود کند اول عقلشان را می گیرد

دیوانه نباید کینه به دل گرفت، باید وسایل بدی کردن را از دست او بیرون آورد

هر قدر رنج (شخصی) پاک تر باشد ترقی والاتر است…

ترقی چیزی جز تزکیۀ رنج با اجتناب از رنج دادن نیست.

ت. زندگی از مرگ پدید می آید. برای آنکه گندم بروید باید که دانۀ بذر نابود شود.

من از مذهب بت نمی سازم و هیچ عمل بدی را که در لوای نام مقدس او انجام بگیرد نمی بخشم… هیچ اشتیاق ندارم که کسی را به دین خود بیاورم مگر آنکه بتوانم از عقلش مدد بگیرم. من حتی حاضرم کهنسال ترین خدایان «شاسترا» را چنانچه نتوانند عقل مرا مجاب کنند نفی کنم

در زندگی کنونی بر کلمۀ «مقدس» باید خط بطلان کشیده شود… من نیز مانند هر فرد خوب هندو دعا و نماز می خوانم و معتقدم که ما همه می توانیم پیغمبران خدا باشیم، لیکن من هیچ گونه رسالت خاصی از جانب خدا ندارم. ایمان راسخ من این است که به هر موجود بشری وحی و الهام می شود ولی ما گوش های خود را می گیریم تا صدای آهستۀ درون را نشنویم…

و اما روش او در مبارزه، همان است که بود. دو سال تفکر در خلوت و انزوا، اعتقاد او را به مؤثربودن این روش بیش از پیش راسخ کرده است: در درجۀ اول، چرخ نخ ریسی به عنوان یگانه داروی فقر، و اتحاد نژادها، و از بین بردن «نجسی» و رعایت منظم اصل عدم زور در پندار و گفتار و کردار…. هر گاه ما این برنامه را موبه مو اجرا کنیم نیازی به توسل به نافرمانی مدنی نخواهیم داشت؛ لیکن باید اضافه کنم که تفکرات من اعتقاد مرا به مؤثربودن و عادلانه بودن نافرمانی تضعیف نکرده است. من معتقدم که نافرمانی حربه ای است برای احقاق حق و وظیفه ای است برای ملتی که حیات او به خطر افتاده است.

پدر و مادرش از پیروان طریقت «جائینیسم» مذهب هندو بودند و یکی از اصول عمدۀ فرقۀ نامبرده عقیدۀ «آهیمسا» ست که گاندی می بایست فاتحانه در جهان استوار سازد. در نظر پیروان جائینیسم، محبت راهی است که بیش از درایت رهنمون بشر به خداوند است. پدر مهاتما کمترین ارزشی برای پول قائل نبود و به همین جهت چون همۀ ثروت خود را در راه امور خیریه خرج کرده بود چیزی برای فرزندان خود به جا نگذاشت. مادرش که سخت مقدسه بود سنت الیزابت هندوستان به شمار می رفت و کاری جز روزه گرفتن و صدقه دادن و تیمار بیماران نداشت.

«بیماری نه فقط نتیجۀ اعمال بلکه نتیجۀ افکار ما نیز هست»