بریده‌هایی از کتاب مثنوی معنوی

کافرم من، گر زیان کردست کس در ره ایمان و، طاعت یک نفس ۵۳.۹ سر شکسته نیست، این سر را مبند یک دو روزی جهد کن، باقی بخند ۵۳.۱۰ بَد محالی جُست، کاو دنیا بجُست نیک حالی جُست، کاو عقبی بجُست

گر توکل میکنی، در کار کن کسب کن، پس تکیه بر جبار کن ۵۰.۲۰ * تکیه بر جبار کن، تا وارهی ورنه افتی در بلای گمرهی

پس اشارتهاش اسرارت دهد بار بر دارد ز تو، کارت دهد ۵۰.۸ حاملی، محمول گرداند تو را قابلی، مقبول گرداند تو را ۵۰.۹ قابل امر ویی، قابل شوی وصل جویی، بعد از آن واصل شوی ۵۰.۱۰ سعی شکر نعمتش قدرت بود جبر تو، انکار آن نعمت بود ۵۰.۱۱ شکر نعمت، نعمتت افزون کند کفر، نعمت از کفت بیرون کند

پایه پایه رفت باید سوی بام هست جبری بودن اینجا طمع خام ۵۰.۳ پای داری، چون کنی خود را تو لنگ؟ دست داری، چون کنی پنهان تو چنگ؟ ۵۰.۴ خواجه چون بیلی به دست بنده داد بی زبان معلوم شد او را مراد ۵۰.۵ دستِ همچون بیل، اشارتهای اوست آخر اندیشی، عبارتهای اوست

آنکه او از آسمان باران دهد هم تواند کاو ز رحمت نان دهد

مرگ میدیدم گه زادن ز تو سخت خوفم بود افتادن ز تو ۳۹.۱۲ چون بزادم، رَستم از زندان تنگ در جهانی، خوش هوائی، خوب رنگ

آنچه از دریا به دریا میرود از همانجا کامد، آنجا میرود

نیست یکرنگی کز او خیزد ملال بل مثال ماهی و آب زلال ۲۳.۵ گر چه در خشکی هزاران رنگهاست ماهیان را با یبوست جنگهاست ۲۳.۶ کیست ماهی؟ چیست دریا در مثل؟ تا بدان ماند خدا عز و جل ۲۳.۷ صد هزاران بحر و ماهی در وجود سجده آرد پیش آن دریای جود

ظاهر نقره، گر اسپید است و نو دست و جامه، می سیه گردد ازو ۲۰.۱۲ آتش ار چه سرخ روی است از شرر تو ز فعل او سیه کاری نگر ۲۰.۱۳ برق اگر چه نور آید در نظر لیک هست از خاصیت، دزد بصر ۲۰.۱۴ هر که جز آگاه و صاحب ذوق بود گفت او در گردن او طوق بود

هان مشو مغرور زان گفت نکو زانکه دارد صد بدی در زیر او

خان و مانها از حسد گردد خراب باز ِ شاهی از حسد گردد غراب

هر که در خواب است، بیداریش به مست غفلت، عین هشیاریش به ۱۷.۷ چون به حق بیدار نبود جان ما هست بیداری چو دربندان ما ۱۷.۸ جان همه روز از لگدکوب خیال واز زیان و، سود و، از خوفِ زوال ۱۷.۹ نی صفا میماندش، نی لطف و فر نی به سوی آسمان راه سفر

کاش چون اصحاب کهف آن روح را حفظ کردی، یا چو کشتی نوح را ۱۶.۱۶ تا از این طوفان بیداری و هوش وارهیدی این ضمیر و چشم و گوش ۱۶.۱۷ ای بسا اصحاب کهف اندر جهان پهلوی تو، پیش تو هست این زمان ۱۶.۱۸ غار با تو، یار با تو در سرود مُهر بر چشم است و، بر گوشت، چه سود؟

چون عنایاتت شود با ما مقیم کی بود بیمی از آن دزد لئیم؟ ۱۵.۲۸ گر هزاران دام باشد هر قدم چون تو با مایی نباشد هیچ غم

گر نه موش دزد در انبار ماست گندم اعمال چل ساله کجاست؟ ۱۵.۲۳ ریزه ریزه صدق هر روزه، چرا جمع می ناید در این انبار ما؟

اول ای جان، دفع شرّ موش کن وانگه اندر جمع گندم جوش کن

صد هزاران دام و دانست، ای خدا ما چو مرغان حریص بی نوا ۱۵.۱۵ دمبدم پا بستۀ دام نویم هر یکی گر باز و سیمرغی شویم ۱۵.۱۶ میرهانی هر دمی ما را و باز سوی دامی میرویم ای بی نیاز ۱۵.۱۷ ما در این انبار گندم میکنیم گندم جمع آمده گم میکنیم ۱۵.۱۸ می نیندیشیم آخر ما به هوش کین خلل در گندم است از مکر موش

هر دو گون زنبور خوردند از محل لیک شد زآن نیش و، زین دیگر عسل ۱۱.۲۹ هر دو گون آهو گیا خوردند و آب زین یکی سرگین شد و، زآن مشک ناب ۱۱.۳۰ هر دو نی خوردند از یک آب خَر این یکی خالی و، آن پر از شکر ۱۱.۳۱ صد هزاران این چنین اشباه بین فرقشان، هفتاد ساله راه بین ۱۱.۳۲ این خورد، گردد پلیدی زو جدا آن خورد، گردد همه نور خدا

هر که او از همزبانی شد جدا بینوا شد، گر چه دارد صد نوا

گفتمش پوشیده خوشتر سرّ یار