بریده‌هایی از کتاب مثنوی معنوی

ما چو نائیم و، نوا در ما ز توست ما چو کوهیم و، صدا در ما ز توست ۲۹.۶

تا نسوزی نیست آن عین الیقین این یقین خواهی در آتش در نشین

بر سر اغیار چون شمشیر باش هین مکن روباه بازی شیر باش

آتش ار چه سرخ روی است از شرر تو ز فعل او سیه کاری نگر

از غم و شادی نباشد جوش ما با خیال و وهم نبود هوش ما

این زبان چون سنگ و هم آهن وش است و آنچه بجهد از زبان چون آتش است

عاشقم بر لطف و بر قهرش به جدّ ایعجب من عاشق این هر دو ضد

بس که خوردم بس زدم زخم گران دل قوی تر بوده ام از دیگران

در خود آن بد را نمی بینی عیان ور نه دشمن بوده ای خود را به جان ۷۳.۳۱ حمله بر خود می کنی ای ساده مرد همچو آن شیری که بر خود حمله کرد ۷۳.۳۲ چون به قعر خوی خود اندر رسی پس بدانی کز تو بود آن ناکسی

بحر، کاو آبی به هر جو می دهد هر خسی را بر سر و رو می نهد ۶۶.۱۰ کم نخواهد گشت دریا زین کرم از کرم دریا نگردد بیش و کم

طفل، تا گیرا و، تا پویا نبود مرکبش جز شانۀ بابا نبود ۴۹.۱۱ چون فضولی کرد و، دست و پا نمود در عنا افتاد و، در کور و کبود ۴۹.۱۲ جانهای خلق، پیش از دست و پا میپریدند از وفا سوی صفا ۴۹.۱۳ چون به امر، اهْبِطُوا، بندی شدند حبس خشم و حرص و خرسندی شدند ۴۹.۱۴ ما عیال حضرتیم و شیر خواه گفت الخلقُ عیال للإله

در ببست و، دشمن اندر خانه بود حیلۀ فرعون زین افسانه بود ۴۹.۷ صد هزاران طفل کشت آن کینه کش و آنکه او میجست، اندر خانه اش ۴۹.۸ دیدۀ ما چون بسی علت در اوست رو فنا کن دید خود، در دید دوست ۴۹.۹ دید ما را، دید او، نعم العوض یابی اندر دید او کل غرض

گر چه تفسیر زبان روشنگر است لیک عشق بی زبان روشنتر است

اندر آئید ای همه، پروانه وار اندر این آتش که دارد صد بهار ۳۹.۲۲ اندر آئید، ای مسلمانان همه غیر عذب دین، عذاب است آن همه ۳۹.۲۳ * اندر آئید و ببینید این چنین سرد گشته آتش گرم مهین

بت شکستن سهل باشد، نیک سهل سهل دیدن نفس را، جهل است، جهل ۳۸.۱۶ صورت نفس ار بجوئی، ای پسر قصۀ دوزخ بخوان، با هفت در ۳۸.۱۷ هر نفس مکری و، در هر مکر از آن غرقه صد فرعون، با فرعونیان ۳۸.۱۸ در خدای موسی و، موسی گریز آب ایمان را ز فرعونی مریز

جزوها را، رویها سوی ُکل است بلبلان را عشق، با روی گل است

هر که او بنهاد ناخوش سنتی سوی او نفرین رود هر ساعتی ۳۷.۵ * زانکه هر چه این کند، زانگون ستم زاولین جوید خدا، بی بیش و کم ۳۷.۶ نیکوان رفتند و سنتها بماند وز لئیمان، ظلم و لعنتها بماند ۳۷.۷ تا قیامت، هر که جنس آن بَدان در وجود آید، بود رویش ِبدان

آنچه پر مغز است، چون مُشک است پاک وانچه پوسیده است، نبود غیر خاک ۳۵.۱۸ آن چه با معنی است، خوش پیدا شود وآنچه بی معنیست، خود رسوا شود ۳۵.۱۹ رو به معنی کوش، ای صورت پرست زآنکه معنی بر تن صورت پُر است ۳۵.۲۰ همنشین اهل معنی باش، تا هم عطا یابی و هم باشی فتا

حرص تو چون آتش است اندر جهان باز کرده هر زبانه صد دهان

در معانی قسمت و اعداد نیست در معانی تجزیه و افراد نیست ۳۳.۶ اتحاد یار، با یاران خوش است پای معنی گیر، صورت سرکش است ۳۳.۷ صورت سرکش، گدازان کن، ز رنج تا ببینی زیر آن، وحدت چو گنج