بریده‌هایی از کتاب مثنوی معنوی

چون که اسرارت نهان در دل شود آن مرادت زودتر حاصل شود

عشقهایی کز پی رنگی بود عشق نبود، عاقبت ننگی بود

ِسّر، پنهان است اندر زیر و بم فاش اگر گویم جهان بر هم زنم ۱.۳۶ * آنچه نی میگوید اندر این دو باب گر بگویم من، جهان گردد خراب ۱.۳۷ با لب دمساز خود گر جفتمی همچو نی من گفتنیها گفتمی ۱.۳۸ هر که او از همزبانی شد جدا بینوا شد، گر چه دارد صد نوا ۱.۳۹ چون که ُگل رفت و گلستان در گذشت نشنوی زآن پس ز بلبل سر گذشت ۱.۴۰ * چونکه ُگل رفت و گلستان شد خراب بوی ُگل را از که جوئیم؟ از ُگلاب

فهم اگر دارید، جان را ره دهید بعد از آن، از شوق، پا در ره نهید

آدمی مخفی است در زیر زبان این زبان پرده است بر درگاه جان

تا زمین و آسمان خندان شود عقل و روح و دیده صد چندان شود

مرد حجّی، همره حاجی طلب خواه هندو خواه ترک و یا عرب ۱۴۳.۴۸ منگر اندر نقش و اندر رنگ او بنگر اندر عزم و در آهنگ او ۱۴۳.۴۹ گر سیاه است و هم آهنگ تو است تو سپیدش دان که هم رنگ تو است ۱۴۳.۵۰ * ور سفید است و ورا آهنگ نیست زو ببر کز دل مر او را رنگ نیست

هر کسی از ظنّ خود، شد یار من از درون من نَجَست اسرار من

واندر آن شهر از قرابت کیستت؟ خویشی و پیوستگی با چیستت؟

سهل شیری دان که صفها بشکند شیر آن است آن که خود را بشکند

گفت لیلی را خلیفه: کان توئی؟ کز تو مجنون شد پریشان و غوی؟ ۱۷.۲ از دگر خوبان تو افزون نیستی گفت: خامش، چون تو مجنون نیستی ۱۷.۳ * دیدۀ مجنون اگر بودی تو را هر دو عالم بی خطر بودی تو را ۱۷.۴ * باخودی تو، لیک مجنون بیخود است در طریق عشق بیداری بد است

اول ای جان، دفع شرّ موش کن وانگه اندر جمع گندم جوش کن

جمله معشوق است و، عاشق پرده ای زنده معشوق است و، عاشق مُرده ای

آن یکی خر داشت، پالانش نبود یافت پالان، گرگ، خر را در ربود

علت عاشق ز علتها جداست عشق اصطرلاب اسرار خداست

سینه خواهم شرحه شرحه از فراق تا بگویم شرح درد اشتیاق

سوختم من، سوخته خواهد کسی؟ تا ز من آتش زند اندر خسی

تو کجائی تا مرا خندان کنی؟ لطف و احسان چون خداوندان کنی

بد گمانی کردن و حرص آوری کفر باشد نزد خوان مهتری

آن یکی خر داشت، پالانش نبود یافت پالان، گرگ، خر را در ربود ۲.۱۰ کوزه بودش، آب می نامد به دست آب را چون یافت، خود کوزه شکست ۲.۱۱