بریده‌هایی از کتاب آخرین انار دنیا

مرگ هم مانند زندان نوعی خوکردن است. انسان مانند هر چیز دیگری باید گستره‌ای برای خودش اشغال کرده باشد تا بعدها نبودنش حس شود. مانند هر چیز دیگر؛ مثل گلدانی روی میز، یا صدای رادیو از پنجره‌ای، باید ابتدا جایگاهی را اشغال کرده و بعدها گم شده باشند. اما اگر ابتدا چیزی نبوده باشد، صدایی یا رنگی، دیگر نبودنش را حس نمی‌کنی.

آن چیزی که مرا وادار می‌کرد تا بدون اندوه به آن یگانه انسان که بعد از خود به جا گذاشته بودم نیندیشم ایدۀ مرگ خودم بود. مطمئن بودم در آن مدت طولانی من مرده‌ام و همه دنیا مرا فراموش کرده است، این خیال که مرده‌ای و دیگران بی‌تو زندگی می‌کنند و زندگی آن‌ها روال طبیعی خود را در پیش گرفته، آسودگی بزرگی به انسان می‌بخشد.

آن مدت من به این می‌اندیشیدم که تهی بودن، خام بودن،‌ نبودن هیچ تزئیناتی، زیباترین زندگی است.

در دنیا هیچ چیز به اندازه شجاعت و ناامیدی به هم نزدیک نیست... می‌فهمی. انسان شجاع کسی است که ناامید است.

هر وقت توانستی به گذشت زمان فکر نکنی خواهی توانست به مکان هم نیندیشی

آرزوی رؤیت و شفافیت کاری می‌کند تا راست‌گویی کشنده‌ای در او به وجود آید. بی‌آن‌كه متوجه باشد حقیقت تا چه اندازه مرگبار است، بی‌آن‌كه بفهمد همیشه تاریکی در سوی دیگر چیزها باقی می‌ماند. رازهایی که هرگز برای او فاش نمی‌شوند.

خسته بودم و می‌خواستم بخوابم یا بمیرم... از پنجره‌های بزرگ سایۀ جنگلی انبوه را می‌دیدم. پنجره‌ها به جهانی بی‌انتها می‌نگریستند، آسمان مانند آن‌كه بخواهد آوار شود بالای سرم بود. سیاهی آسمان چیزی درونش بود غیر از سیاهی بیابان. بیابان همیشه شب‌ها درخششی نقره‌ای دارد، آسمان جنبشی در خود دارد مثل جنبیدن شن که سیاهی‌اش به ظلمات زغالی خاموش شبیه است، زغالی که حس می‌کنی با نفسی گُر می‌گیرد، اما آن صبح جنبش برگ‌ها مرا هراسان می‌کرد. در بیست و یک ‌سال گذشته جهان جور دیگری در نظرم در جنبیدن بود. آن شب حس می‌کردم از جهانی دقیق و مأنوس و منظم به جهان دیگری پرت شده‌ام

چه جرمی بزرگ‌تر از آن است که انسان کسی را از صمیم قلب بخواهد و او دوستش نداشته باشد.

تفكیك كردن دردهای ما و سرنوشت سیاه ما و ناهماهنگی‌های کشنده ما با همنوایی و زیبایی بیكران همه چیز این جهان، تنها نیرویی است که می‌تواند ما را به زندگی پیوند بزند. بگذار سرنوشت حقیر خود را به موسیقی شکوهمند جهان مرتبط نکنیم، اگر زندگی ما نغمه ناجوری است به این معنی نیست که در عمق این جهان، بین همۀ قوانین هستی نیروی زیبا و عظیمی وجود ندارد. من در زندان به نغمۀ ناجور زندگی‌ام گوش ندادم بلکه به آوازهای عمیقی اندیشیدم که از اکناف گردون می‌جوشد.

آدمی باید بداند راه‌های خودش کدامند، راه‌های خودش به تنهایی. راه‌هایی که هیچ‌کس دیگر امکان ندارد از آن‌ها بگذرد... بعضی راه‌ها در زندگی وجود دارند که آدمی حتا پس از مرگ هم شده باید از قیامت برگردد و از آن‌ها راهی شود. چون اگر از آن‌ راه‌ها نرفته باشد. مرگش ناتمام باقی خواهد ماند...

آسودگی به این معنی که قبل از مرگ دنبال هیچ چیزی نباشیم، قبل از مرگ فكرت مشغول پاسخ هیچ پرسش نباشد. من از آرامش برایت حرف زدم، آرامش.

«یک جور معصومیت هست. فقط یک جور و دیگر هیچ، آن هم این‌كه نگذارند انسان، انسان را درك كند. وقتی انسان‌ها همدیگر را شناختند، همه چیز به گناه تبدیل می‌شود.»

زندگی چیست جز چرخشی عظیم حول چیزهای عادی، چرخش عظیم حول آن چیزهایی که در مکان دیگری و طور دیگری می‌توانیم به آن‌ها برسیم و از منظر دیگری نگاهشان کنیم.

انسان باید دوباره جور دیگری خود را به زندگی بشناساند.

بعضی وقت‌ها در زندگی پیش می‌آید که از ابتدا دگرگونی‌ها را پیش‌بینی نکرده‌ای.

انسان باید آن‌قدر صبور باشد تا بتواند منتظر مرده‌ها هم باشد. زندگی به من یاد داد منتظر مرده‌ها هم باشم.

نگاهم کن از دستانم بیابان را بخوان

اعتقادش بر این بود که درک همدردی انسان رنگ دنیا را دگرگون خواهدکرد.

او از کسانی بود که برای آن‌كه نهایت زیبایی را در آن‌ها ببینی باید همیشه با آن‌ها باشی. از آدم‌هایی بود که هر لحظه دوری از او محرومیت از زیبایی و عظمت بود. ناامیدی او از انسان سبب نمی‌شد خودش انسان کاملی نباشد.

در دنیا هیچ چیز به اندازه شجاعت و ناامیدی به هم نزدیک نیست... می‌فهمی. انسان شجاع کسی است که ناامید است. همه آن کسانی که آرزویی دارند ترسو هستند