بریده‌هایی از کتاب آنک نام گل

کتابخانه موجودی زنده است....

دانش برای پرده پوشی به کار رفته نه روشنگری.

چشمم بالای محراب در آن سوی پنجره‌های سرایشگاه به پرتو پریده‌رنگی افتاد که از هم‌اکنون شیشه‌بندِ منقوشِ تا آن زمان مغلوبِ تاریکی را در رنگ‌های گوناگونش به درخشش درآورده بود.

تو گویی در حاشیۀ گفتاری که بنا به تعریف گفتار حقیقت است، گفتاری از کذب و در پیوند نزدیک با آن، از رهگذر تلمیحات شگفت‌انگیز و تیره و تار در دنیایی باژگونه و درهم و برهم که در آن سگان از برابر خرگوش می‌گریزند و آهو شیر شکار می‌کند، پیش می‌رفت.

مرد نابینا گفت: «در نظر کسانی که چشم دیدن ندارند. دجّال آهسته و ریاکارانه کار می‌کند. او زمانی می‌آید که ما انتظارش را نمی‌کشیم: نه به خاطر این‌که مبنای محاسبات پیشنهادی رسول اشتباه بوده، بلکه به این سبب که ما این هنر را درست نیاموخته‌ایم. » آنگاه رویش را به طرف تالار گرفت و بلند فریاد برداشت، چنان‌که صدایش در سقف تالار استنساخ طنین‌انداز شد: «او می‌آید! آخرین روزهای خود را بر سر خندیدن به هیولاهای کوچک با پوست‌های خالدار و دم‌های پیچان به بطالت مگذرانید! آخرین هفت روز را ضایع مکنید! »

«رویا نوعی متن مقدس است، و خیلی از متون مقدس چیزی جز رویا نیستند. »

اما بسیار اتفاق افتاده است که وسوسه‌انگیزترین وصف گناهان را در صفحات همان مردان پاکدامن و فسادناپذیری ببینم که افسون و اسباب این گناهان را محکوم می‌کنند.

سه چیز در خلق زیبایی دست به دست هم می‌دهند: نخست تمامیّت یا کمال، و به همین دلیل است که ما همۀ چیزهای ناقص را زشت می‌پنداریم؛ بعد تناسبِ بایسته یا هماهنگی؛ و سرانجام وضوح و روشنایی، و در حقیقت ما چیزهایی را که رنگی مشخص دارند، زیبا می‌خوانیم. و از آنجا که جلوۀ زیبا تداعی‌گر صلح و آرامش است، و از آنجا که آرامش و نیکی و زیبایی عطش ما را به یک‌سان فرومی‌نشانند، احساس تسلای عمیقی وجودم را آکند و فکر کردم کار کردن در آن مکان تا چه اندازه می‌تواند خوشایند باشد.

همان‌طور که شهوتی برای دلبستگی وجود دارد، شهوتی هم برای رنج بردن وجود دارد و حتی شهوتی برای تواضع. اگر برای فرشتگان طغیان‌گر این‌قدر آسان است که شور و اشتیاق‌شان را از پرستش و بندگی به طرف غرور و طغیان هدایت کنند، از بشر چه انتظاری می‌توان داشت؟

«تنها یک چیز بیشتر از لذت محرّک حیوانات است و آن درد است. زیر شکنجه، تو انگار زیر سلطۀ آن علف‌هایی هستی که آدم را در وهم و خیال فرو می‌برد. هر چیز که شنیده‌ای و خوانده‌ای به مغزت هجوم می‌آورد، و تو انگار مجذوب می‌شوی، نه مجذوب بهشت، بلکه جهنم. زیر شکنجه نه‌تنها به چیزهایی که مفتش می‌خواهد، بلکه به چیزهایی که فکر می‌کنی ممکن است خوشایند او باشد اعتراف می‌کنی، چون پیوندی (و این واقعاً اهریمنی است) بین تو و او برقرار شده.