بریده‌هایی از کتاب آسیاب کنار فلوس

هرچندگاه دو مردی که احساس می‌کردند تلخ‌ترین غم‌ها و خوش‌ترین شادهایشان برای همیشه در آن دفن شده‌اند در اوقات مختلف از آن دیدار می‌کردند.

طبیعت خرابیهایش را ترمیم می‌کند اما نه همه را. درختان از ریشه درآمده دیگر ریشه نمی‌دوانند؛ پشته‌های شکافته داغ دارند، اگر رشد و رویش تازه‌ای هست، درختان همان درختان سابق نیستند، و پشته‌ها در زیر پوشش سبزشان نشان شیارهای گذشته را بر تن خویش دارند. در چشمانی که بر گذشته نظر دارند، جبران طبیعت کامل نیست.

طبیعت خرابیهایش را ترمیم می‌کند، آن‌ها را با نور خورشید و کار بشری ترمیم می‌کند.

این دریافت با چنان نیروی مقاومت ناپذیری بر او هجوم آورد که قادر به پرسیدن چیزی نبود، برای او مکاشفه‌ای جدید بود که او را به اعماق زندگی‌ای که خارج از درک و دریافت او بود و او خود می‌پنداشت که دریافت روشنی از آن دارد، رهنمون شده بود.

عشقی که نسبت به برادر در او جان گرفته بود تمام تأثرات سخت و بی‌حرمتی‌ها و سوءتفاهمات را روفته بود، و جز لایه خاطرات عمیق و استوار از یگانگی اولیه چیزی باقی نگذاشته بود.

آدم هنگام خطر، در جوار شخص پردل از بابت او احساس خطر نمی‌کند

«خدارا، اگر عمرم دراز باشد مرا یاری کن که مایه سعادت و تسلای دیگران باشم...!»

آیا در تجربه این نیاز شدید درسی خواهد آموخت و به رازی از رحم و عطوفت بشری و رنج دست خواهد یافت و کسانی که کم‌تر لغزیده‌اند به آن واقف نمی‌توانند بود؟

آن را بر دوش خواهم کشید، تا لحظه مرگ بر دوش خواهم کشید... اما چه مدت خواهد کشید تا مرگ در رسد! آخر من حالا جوانم، درد و مرضی ندارم، این صبر و شکیبایی و طاقت و تحمل را از کجا می‌آورم؟ آیا مقدر است که تقلا کنم و سقوط کنم و باز پشیمان شوم؟ آیا زندگی باز آزمایش‌ها و رنج‌هایی به این سختی برای من در بر خواهد داشت؟

«گذشته دراز عمر به سویش باز آمد، و با آن سرچشمه‌های ایمان و اراده و رحم و رأفتی که مایه انکار نفس‌اند. سخنانی که آن دست آرام بر کتاب کهنه آشنا شکل داده بود و او مدت‌ها پیش آن‌ها را به یاد سپرده بود، به لبانش هجوم آوردند و در زمزمه خفته‌ای که در بارش باران برجام پنجره و ناله بلند باد گم شد، شکل بستند : «صلیب را دریافت داشته‌ام، آن را از دست تو دریافت داشته‌ام؛ آن را بر دوش خواهم کشید، تا لحظه مرگ بر دوش خواهم کشید، زیرا تو آن را بر دوشم نهاده‌ای.»