بریده‌هایی از کتاب جنگ های ارزی

کتاب حاضر، از جنگ ارزی حال حاضر دنیا با توجه به اتفاقات مشابه تاریخی، سیاست‌های اقتصادی و مسائل امنیت ملی، روایتی بی‌تکلف و ساده ارائه می‌کند.

وقتی جراحات جنگ جهانی دوم کاهش یافت، قدرت‌های اقتصادی بزرگ متفقین که در راس آنها آمریکا و انگلیس بودند، طرح نظم پولی جهانی را ریختند که هدف اصلی آن، پرهیز از اشتباهات معاهده ورسای و نیز دوره بین دو جنگ جهانی اول و دوم بود. طرح آنها شکل نهایی خود را در «کنفرانس برتون-وودز» پیدا کرد که در ژوئیه سال ۱۹۴۴ در نیوهمپشایر برگزار شد. نتیجه این کنفرانس تصویب مجموعه‌ای از مقررات، ضوابط و تاسیس موسساتی بود که سیستم پولی جهان را برای سه دهه آتی شکل می‌دادند.

هنگامی که صادرکننده‌ای چینی کالاهای خود را به خارج از چین صادر می‌کند و دلار یا یورو به دست می‌آورد، او باید ارز خود را تسلیم بانک مرکزی چین کند تا در برابر آن یوان با نرخ ثابت از این بانک دریافت کند. وقتی که واردکننده نیاز به مقداری دلار یا یورو برای خریدهای خارجی و واردات داشته باشد، می‌تواند آن ارز را فقط به میزان مورد نیاز برای واردات و نه بیشتر از بانک مرکزی چین بگیرد و مابقی ارزها، نزد بانک مرکزی چین باقی می‌ماند.

در حقیقت اگر اقتصاد واقعا خوب عمل می‌کند، این پیام نیاز به هیچ قالب‌بندی برای افکار عمومی ندارد و واقعیت‌ها ولو با تاخیر، از جانب خود حرف خواهند زد. برعکس، وقتی واقعیت اقتصاد، سقوط ارزش پول‌ها، ورشکسته شدن بانک‌ها و مفلس شدن کشورها است، صحبت کردن از جوانه‌های سبز امید در بهترین حالت اثر موقتی و محدود خواهد داشت. اثر بلندمدت‌تر این اقدامات، از دست رفتن کامل اعتماد مردم است.

آلن ملتزر، تاریخدان و اقتصاددان، توضیح می‌دهد چگونه گاهی روزولت هنگامی که با پیژامه در رختخواب بود، قیمت طلا را تعیین می‌کرد و مثلا در موردی او به وزیر خزانه‌داری دستور داد قیمت طلا را ۲۱ سنت افزایش دهد، چون عدد ۲۱، سه برابر عدد شانس او یعنی ۷ است! خنده‌دار است، البته اگر به عنوان دزدی از مردم آمریکا تلقی نشود. در واقع سود افزایش قیمت طلا به خزانه‌داری آمریکا می‌رسید، نه مردمی که قبلا مالک آن بودند

آلن ملتزر، تاریخدان و اقتصاددان، توضیح می‌دهد چگونه گاهی روزولت هنگامی که با پیژامه در رختخواب بود، قیمت طلا را تعیین می‌کرد و مثلا در موردی او به وزیر خزانه‌داری دستور داد قیمت طلا را ۲۱ سنت افزایش دهد، چون عدد ۲۱، سه برابر عدد شانس او یعنی ۷ است! خنده‌دار است، البته اگر به عنوان دزدی از مردم آمریکا تلقی نشود.

اجازه دهید این را بیشتر توضیح دهم. در حقیقت یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد پول کاغذی این است که همزمان هم «دارایی» دارنده و هم «بدهی» بانک منتشرکننده آن است.

کشورها به راحت بودن چاپ پول کاغذی، هنگام نیاز به پول در دوران جنگ سال‌های ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸، عادت کرده بودند و در عین حال مردم نیز به شکل مشابهی بعد از خروج همه سکه‌های طلا از چرخه مبادلات، به پول‌های کاغذی خو گرفته بودند. حالا در چنین اوضاع و احوالی، قدرت‌های بزرگ با این ایده به کنفرانس جنوآ رفتند که طلا را با پایه‌ای منعطف‌تر و به‌شدت تحت کنترل بانک‌های مرکزی، دوباره به کار اندازند.

بانک مرکزی آلمان نشان داده بود در اقتصادی مدرن، پول کاغذی که به طلا متصل نیست، می‌تواند برای اهدافی کاملا سیاسی، ارزش خود را از دست بدهد و آن اهداف سیاسی نیز ممکن است به خوبی برآورده شوند. دیگر ملت‌های صنعتی بزرگ نیز این آموزه آلمان را از دست نداده و آن را فراگرفتند.

تاریخدانان اقتصادی، معمولا با ابرتورم سال‌های ۱۹۲۱ تا ۱۹۲۴، جدای از سیاست جهانی «فقیر کردن همسایه» از طریق کاهش ارزش پول ملی کشورها در خلال سال‌های ۱۹۳۱ تا ۱۹۳۶، برخورد می‌کنند