بریده‌هایی از کتاب روان درمانی اگزیستانسیال

طنز تلخ ماجرا اینجاست: آنان که مأیوسانه نیازمند آرامش و لذت حاصل از یک رابطهٔ اصیلند، درست همان‌هایی هستند که کمتر از هرکسی قادر به برقراری چنین ارتباطی هستند.

رابطهٔ جنسی ممکن است در خدمت واپس‌رانی اضطراب مرگ درآید.

عشق جدابودن ما را از میان نمی‌بَرَد زیرا این مسئله یکی از مسلمات هستی‌ست و می‌توان با آن روبه‌رو شد، ولی نمی‌توان آن را زدود و محو کرد. عشق بهترین شیوهٔ ما برای مقابله و کنار آمدن با درد جدابودن است.

دفاع‌های ناخودآگاه با «کار» بر روی آن، به‌سرعت مدفون و از گسترهٔ تجربهٔ خودآگاه خارجش می‌کنند.

بنابراین تنهایی درون‌فردی زمانی اتفاق می‌افتد که فرد احساسات یا خواسته‌هایش را خفه کند، «بایدها» و «اجبارها» را به‌جای آرزوهایش بپذیرد، به قضاوت خود بی‌اعتماد شود یا استعدادهای خود را به بوتهٔ فراموشی سپارد.

فرایند عمیق‌ترین جست‌وجوها ــ فرایندی که هایدگر «آشکارسازی»(۱) می‌نامدش ــ ما را به این شناخت رهنمون می‌شود که فانی هستیم، باید بمیریم، آزادیم، و گریزی از این آزادی نداریم. نیز می‌آموزیم که آدمی بی‌رحمانه تنهاست.

«چرا از آخرین روز زندگی‌ات می‌هراسی؟ بیش از روزهای دیگر در مرگت سهیم نیست. آخرین گام خستگی نمی‌آوَرَد، تنها خستگی را آشکار می‌کند.»

رواقیون مرگ را مهم‌ترین واقعهٔ زندگی دانسته‌اند. وقتی بیاموزی خوب زندگی کنی، می‌آموزی خوب بمیری و بالعکس، یعنی اگر خوب مُردن را بیاموزی، خوب زندگی کردن را خواهی آموخت.

آدمیزاد همواره از سرگشتگی و بلاتکلیفی بیزار بوده و در طی قرن‌ها کوشیده با یافتن توضیحاتی عمدتاً مذهبی یا علمی، جهان را سامان دهد و به‌زیر سلطه درآورَد.

ترس از مرگ سرچشمهٔ اصلی اضطراب است

بهترین راه ــ یا شاید تنها راه ــ کنار آمدن با احساس گناه ناشی از تجاوز به حقوق خود یا دیگری، جبران است. فرد نمی‌تواند برای گذشته اراده کند. تنها با تغییر آینده است که می‌تواند گذشته را جبران کند.

بعضی‌ها بر سر چهارراه می‌نشینند و هیچ راهی را در پیش نمی‌گیرند چون نمی‌توانند هر دو راه را بروند و این تصور باطل را در ذهن می‌پرورانند که اگر به اندازهٔ کافی آنجا بنشینند، دو راه ادغام شده و به یک راه بدل می‌شود و به این ترتیب عبور از هر دو امکان‌پذیر خواهد شد. رشدیافتگی و شجاعت در آن است که بتوانیم چشم‌پوشی کنیم و خرد در آن است که جویای راه‌هایی باشیم که ما را به کمترین چشم‌پوشی ممکن وامی‌دارند.

تصمیم‌گیری به‌معنای متعهد کردن خویش به زنجیره‌ای از کردارهاست. معتقدم اگر عملی از فرد سر نزند، تصمیمی حقیقی هم در کار نبوده، بلکه فرد فقط با تصمیم بازی کرده است، گونه‌ای عزمِ ناکام. در انتظار گودوی ساموئل بِکِت تجسمی‌ست از تصمیم عقیم‌مانده. شخصیت‌های داستان می‌اندیشند، قصد می‌کنند، تعلل می‌ورزند، عزم می‌کنند ولی تصمیم نمی‌گیرند. نمایشنامه با این رشته گفت‌وگو به پایان می‌رسد. ولادیمیر: برویم؟ استراگون: برویم. [هیچ کدام حرکت نمی‌کنند.]

مفهوم اولیه بسیار ساده است: هر انسانی علاوه بر اینکه دارای مجموعه‌ای از ظرفیت‌ها و بالقوگی‌های فطری‌ست، نسبت به وجود این بالقوگی‌ها در خود نیز آگاهی ازلی و اولیه‌ای دارد. کسی که در زیستن کامل زندگی‌اش قصور کند، احساس قدرتمند و ژرفی را تجربه می‌کند که من آن را در اینجا «احساس گناه اگزیستانسیال» می‌نامم.

شواهد قابل توجهی وجود دارد که استرس با تأثیر بر دستگاه ایمنی و تعادل هورمونی از مقاومت در برابر بیماری می‌کاهد.

درمانگری که با بیماری مسئله‌دار سروکار دارد، به‌ندرت با تعارض‌های اساسی به شکل ناب و دست‌نخورده‌شان برخورد می‌کند. در عوض، بیمار مجموعهٔ بسیار پیچیده‌ای از دلواپسی‌ها را در خود جای می‌دهد: دلواپسی‌های اساسی در ژرفا مدفونند، در پوسته‌ای از لایه‌های تودرتوی واپس‌زنی، انکار،جابه‌جایی و نمادسازی.

سارتر از یک «ضریب بداقبالی» سخن می‌گوید. (۹۴) همهٔ ما با بداقبالی‌های طبیعی‌ای مواجهیم که زندگی‌مان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برای مثال، رویدادهای اتفاقی ــ معلولیت جسمانی، تحصیلات پایین، سلامت ناکافی و مانند این‌ها ــ ممکن است هریک از ما را از یافتن یک شغل یا جفت باز دارد، ولی این بدان معنی نیست که ما مسئولیت (یا انتخابی) در برابر این موقعیت‌ها نداریم. ما هنوز در برابر آنچه با کاستی‌هایمان می‌کنیم، مسئولیم؛ در برابر مَنِشمان نسبت به این کاستی‌ها مسئولیم؛ در برابر غم، خشم یا افسردگی‌ای که در جهت تقویت آن «ضریب بداقبالی» اولیه عمل می‌کند تا فرد را شکست دهد، مسئولیم.

ترفند «پیش‌گویی خودبرآورانه» شایع است: فرد در ابتدا انتظار دارد اتفاق خاصی برایش بیفتد، بعد طوری رفتار می‌کند که پیش‌گویی‌اش محقَق شود و بالاخره آگاهی از رفتار خودش را به بوتهٔ ناخودآگاه می‌سپارد.

بیمار امروزی بیش از آنکه لازم باشد با غرایز سرکوب‌شده‌اش روبه‌رو شود، باید با آزادی‌اش کنار بیاید.

فیلیپ آموخته بود زندگی‌ای که وقف کتمان واقعیت و انکار مرگ شود، تجربه را محدود می‌کند و در نهایت، در خود فرومی‌ریزد.