بریده‌هایی از کتاب رهایی از گناه

خدا چه تجارتی با بندگانش به‌راه انداخته است! ائمهٔ ما فرموده‌اند در برابر یک قطره اشک برای امام حسین (ع) بهشت داده می‌شود، پس به‌نفع ماست که برای امام حسین (ع) گریه کنیم! حالا که فهمیدیم این به‌نفع ما است، آیا دیگر گریه نمی‌کنیم؟ عشق و منفعت قابل‌جمع است و اتفاقاً این عشق، بیشتر انسان را آتش می‌زند. چون عاشق می‌خواهد از منفعت خودش بگذرد، اما بیشتر به او منفعت می‌رسد، به همین دلیل بیشتر آتش می‌گیرد.

در روایت است که خداوند متعال به موسی (ع) فرمود: مرا در دلِ مردم، محبوب کن! موسی (ع) گفت: خدایا من چگونه تو را بین مردم محبوب کنم؟ چه کنم که مخلوقاتت عاشق تو شوند؟ خداوند فرمود: نعمت‌های مرا به آنها یادآوری کن تا مرا دوست بدارند.

امام صادق (ع) می‌فرماید: «لَا یسْتَکمِلُ عَبْدٌ حَقِیقَةَ الْإِیمَانِ حَتَّی یکونَ فِیهِ خِصَالٌ ثَلَاثٌ، التَّفَقُّهُ فِی الدِّینِ وَ حُسْنُ التَّقْدِیرِ فِی الْمَعِیشَةِ وَ الصَّبْرُ عَلَی الرَّزَایا» حقیقت ایمان کسی تکمیل نمی‌شود و کسی به حقیقت ایمان نمی‌رسد مگر اینکه سه‌ویژگی داشته باشد؛ اول اینکه فهم عمیق از دین داشته باشد (یعنی این کار، یک‌سومِ رسیدن به کمال ایمان است)؛ دوم برنامه‌ریزی درست در معیشتش داشته باشد، و سوم اینکه در سختی‌ها و مصیبت صبر داشته باشد.

«تو در روح خودت تمایل داری به اینکه فقط مال خدا باشی و تو هم غیر از خدا چیزی نداشته باشی.» اگر این میل خودمان را بیدار کنیم و به آن پاسخ دهیم، عالی‌ترین تمایلات خودمان را ارضا کرده‌ایم.

امام باقر (ع) می‌فرماید: «خدا از بندگانش دو انتظار بیشتر ندارد؛ یکی اینکه وقتی نعمت به آنها داد، به این نعمت اقرار کنند (یعنی بفهمند که این نعمات به‌نفع آنهاست)، دیگر اینکه وقتی گناه کردند، به گناه خود اقرار کنند (یعنی بفهمند که گناه به ضرر آنهاست).» همین دوتا بس است! خدا انتظار دیگری از بندگانش ندارد.

کسی که عمیقاً دین را نفهمد خدا از اعمالش راضی نمی‌شود.» انگار خداوند می‌گوید: «او چرا این کارها را انجام می‌دهد؟! او که دین را نمی‌فهمد!» چقدر این گزاره‌های دینی روشنفکرانه و درعین‌حال غریب است؛ آن‌قدر غریب که بعضی روشنفکرنمایان نادان، همین دین را مسخره می‌کنند.

کسی که تقوای قبل از ایمان را ندارد به سمت دین نیاید، چون این دین به درد او نخواهد خورد. برای چنین کسی، هرچقدر هم استدلال بیاوریم و خدا را برایش اثبات کنیم، نمی‌پذیرد و اگر هم بپذیرد، بی‌فایده است. منظور از تقوای قبل از ایمان این است که انسان، اهل مراقبت و اهل دقت در مسائل باشد و عقلانی رفتار کند، و کسی دارای تقوای قبل از ایمان است که مراقب، مؤدب و اهل برنامه و نظم باشد. شخصیت چنین کسی برای پذیرش ایمان، آماده است و ایمان را زود می‌پذیرد. و چنین کسی به غیب ایمان می‌آورد.

برای اینکه انسان به اصل دین‌داری یعنی «ترک گناه» متقاعد شود، باید مراحلی را طی کند تا باورش به ضرورت ترک گناه افزایش یابد، ترک گناه برایش راحت شود و حتی مراقبت‌کردن دائم برای ترک گناه برایش لذت‌بخش شود، تاجایی‌که سرگرمی زندگی‌اش، مراقبت‌کردن برای ترک گناه باشد که نام این مراقبت از گناه، «تقوا» است.

گناهان خودشان توبه کنند این است که به آنها گفته شود: «شما که با گناه خودتان به خدا ضرری نزده‌اید، اما دلِ امام زمان را شکستید، با این چه می‌خواهید بکنید؟» این سیرهٔ عارف واصل، رهبر کبیر انقلاب، حضرت امام خمینی (ره) در برخورد با معصیت بود؛ ایشان می‌فرمود: کاری نکنیم که به‌خاطر کار ما امام زمان (عج) سرافکنده شود!

کسی که برای نمرهٔ امتحان درس بخواند، یک موجود منفعل است نه یک موجود بابرنامه. هرچند ظاهراً طبق برنامه عمل می‌کند، اما در واقع تحت تأثیر فشار نمره و امتحان درس می‌خواند. چنین کسی دچار عقدهٔ حقارت می‌شود، و بی‌دین خواهد شد. هرگز نباید به‌خاطر امتحان درس خواند. در تحقیقات ثابت شده است که این شیوهٔ تعلیم و تربیت، استعدادها را کور می‌کند. از نظر دینی هم برگزاری این‌گونهٔ امتحانات برخلاف تقوا است و اساساً ارزیابی با نمره، کاملاً غلط است.

علت اینکه هنوز عده‌ای به خودشان این جرأت و اجازه را می‌دهند که برخی از احکام دین را مسخره کنند همین است که آنها سطحی‌نگر هستند و ما نیز بیان عمیقی از دین ارائه نداده‌ایم؛ به همین سادگی!

گناه یعنی «اطاعت‌نکردن از خدا»

اساساً هدف خلقت ما پرستش و عبودیت خداوند است: «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیعْبُدُونِ؛ من جنّ و انس را نیافریدم جز برای اینکه مرا عبادت کنند.» (ذاریات/۵۶)

مرگ و تلخی‌های حیات را گذاشته است. فلسفهٔ تمام مقدراتِ سختی که برای حیات بشر وجود دارد، این است که این حس در درون ما بیدار شود. ولی ما مدام می‌رویم درِ خانهٔ خدا و می‌گوییم: «خدایا این مشکلِ من را برطرف کن!» خدا می‌فرماید: «اگر این مشکل را برطرف کردم، کار دیگری نداری؟ این مشکل را که من خودم برایت گذاشته‌ام! الان که آمده‌ای داری با من صحبت می‌کنی هیچ احساس دیگری در تو بیدار نشده است؟»

خداوند در قرآن می‌فرماید: «یا أَیهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّکمُ الَّذی خَلَقَکمْ؛ ای مردم! بندگی کنید خدایی را که شما را آفرید.» (بقره/۲۱) یعنی به‌دلیل اینکه خداوند شما را آفریده است، این حس در درون شما است که می‌خواهید او را بپرستید. یعنی اگر فطرتمان بیدار باشد، همین‌که متوجه بشویم چه کسی ما را خلق کرده، می‌بینیم که دوست داریم عبد و بندهٔ او باشیم.

وقتی یک گل زیبا را دیدم گفتم: چقدر لطیف و زیباست، چقدر خوشبو است، خوب است آن را ببویم. وقتی غذای خوبی را دیدم و گرسنه شدم، گفتم: چقدر خوب است این غذا را بخورم. وقتی آب گوارایی دیدم به یاد تشنگی افتادم و گفتم «خوب است آن را بنوشم» و... اما خدایا وقتی تو را دیدم گفتم «چقدر خوب است تو را بپرستم؛ تو به من فرمان بدهی و من به تو چَشم بگویم.»

حال اگر حس پرستش، در ما بیدار شود، چه اتفاقی می‌افتد؟ امام زمان (عج) ظهور خواهد کرد؛ چون امام زمان (عج) فقط به کسانی فرمان می‌دهد که عاشق فرمان‌بری از خدا هستند

خداوند به انسان‌های عارف قدرت عنایت می‌کند، اما این قدرت را به امثال ما نمی‌دهد؛ چون خراب می‌شویم. خدا به کسی این عنایت را می‌کند که توانایی کنترل قدرت خود را دارا است و با این عنایت‌ها به او لذت می‌چشاند.

این هدف باید جامع باشد، یعنی دربرگیرندهٔ همهٔ اهداف، منافع و نیازهای انسان باشد. این هدف باید به‌گونه‌ای باشد که انسان بعد از رسیدن به آن دچار پوچی نشود

انسان باید بانشاط باشد، اما آن کسی که پاسخ سؤال «بعدش چی؟» را پیدا نکرده و عالی‌ترین هدف را برای خودش در نظر نگرفته، مجبور است با ایجاد هیجانات بیهوده، به خودش نشاط بدهد تا غصه‌هایش را فراموش کند و برای لحظاتی از افسردگی فاصله بگیرد.