بریده‌هایی از کتاب قطار فلسفه

شخصی که از نظر اخلاقی آدم درستی است، برای زیبایی‌شناسی ارزش قائل است. زیبایی یک عنصر حیاتی است، هم برای زندگی خوبی داشتن و هم برای شخص خوبی بودن. کمی زیباتر کردن جهان یک عمل سخاوتمندانه و نوع‌دوستانه است.

صبوری یک فضیلت است. تحقیقات اخیر هم نشان داده‌اند که برای سلامتی‌تان هم خوب است. تحقیقات نشان داده‌اند که آدم‌های صبور در مقایسه با آدم‌های بی‌صبر، شادتر و سالم‌تر هستند. آدم‌های صبور شانس بیشتری دارند که عقلانی عمل کنند. آن‌ها همچنین مهارت‌های تعاملی بهتری دارند.

بی‌صبری یعنی حرص داشتن برای آینده. صبوری یک نگرش سخاوتمندانه نسبت به زمان است.

گوش‌دادن کنشی از سر همدردی است، از سر عشق. وقتی گوش خود را به کسی می‌سپاریم، قلبمان را هم در اختیار او می‌گذاریم. همچون خوب دیدن، خوب گوش‌دادن هم یک مهارت است، و مانند تمام مهارت‌ها، می‌توان آن را هم یاد گرفت

نگاه کن. بنگر. جهان را با چشمان یک کودک و ذهن یک فرزانه ببین.

اگر زیبایی نمی‌بینی، زیبایی بساز. از تصوراتت استفاده کن. حس‌هایت را تقویت کن.

زیبایی در چشم بیننده نیست، در قلب اوست. ما بدون بهبود خودمان نمی‌توانیم بینش خودمان را بهبود بخشیم. این پویایی دوطرفه عمل می‌کند. نه تنها کسی که هستیم تعیین می‌کند چه چیزی ببینیم، بلکه چیزی که می‌بینیم هم تعیین می‌کند که ما کی هستیم.

اگر دکارت فیلسوف نوینی است که تمرکزش را روی عقل گذاشته است، روسو فیلسوف قلب بود. او شور را تعالی بخشید و احساسات را پذیرفتنی کرد، نه در حد تعقل ولی به آن نزدیک شد. این کار راحتی نبود. در عصر روسو، که عصر خرد بود، تفکر پرتخیل جدی گرفته نمی‌شد. دو قرن بعد، یک خردگرای مهم همچون آلبرت انیشتین اعلام کرد: «خیال از دانش مهم‌تر است.»

فلاسفه زمانی قوهٔ تخیل جهان را در اختیار داشتند و قهرمانان عصر خود بودند. به‌خاطر فلسفه‌شان حاضر بودند بمیرند. بعضی‌هایشان، مثل سقراط، همین کار را هم کردند. ولی در دنیای امروز، کل قهرمان‌بازی دنیای فلسفه در تلاش برای رسیدن به یک شغل رسمی در دانشگاه خلاصه شده است.

طلاعات مجموعه‌ای از حقایق است، دانش همان مجموعه است با نظم بیشتر. خرد حقایق را باز می‌کند، معنایشان را پیدا می‌کند و به شکلی قابل توجه، نحوهٔ استفاده از آن‌ها در بهترین حالت ممکن را نشان می‌دهد. به قول مایلز کینگتن، نوازندهٔ بریتانیایی: «دانش یعنی اینکه بدانیم گوجه یک میوه است. خرد یعنی آن را در سالاد میوه قرار ندهیم.» دانش می‌داند، خرد می‌بیند.

سقراط دیگران را به یک دلیل خوب آزار می‌داد؛ رسیدن به دید بهتر. او همچون یک عینک‌ساز عمل می‌کرد. مردم عینک‌هایی به چشم می‌زنند که درست کار نمی‌کنند. طبیعتاً این ایراد روی نحوهٔ دیدن آن‌ها و چیزهایی که می‌بینند تأثیر می‌گذارد. آن‌ها دچار این اشتباه شده‌اند که برداشت معوجشان از زندگی همان برداشت درست است. بدتر این است که آن‌ها حتی نمی‌دانند که عینک زده‌اند.

هرچه پرسش بزرگ‌تر باشد، علاقه ما به پاسخی که حاوی اطلاعات باشد، کمتر می‌شود. عشق چیست؟ چرا شر وجود دارد؟ وقتی این سؤال‌ها را می‌پرسیم، دنبال اطلاعات نیستیم، یک چیز بزرگ‌تر می‌خواهیم؛ معنا.

کسی که هستیم تا حد زیادی تحت تأثیر چیزهایی است که اطراف خود قرار می‌دهیم. و این یک انتخاب است. فلسفه انتخاب‌های پنهان ما را آشکار می‌کند. درک انتخابی‌بودن یک کار، اولین قدم در راه داشتن انتخاب‌های بهتر است. به قول هرمان هسه، نویسندهٔ آلمانی: «مردی که اولین بار یک گل کوچک را می‌چیند تا آن را هنگام کار نزدیک خود داشته باشد، یک قدم به سمت خوشبختی در زندگی برداشته است.»

سرعت، عامل بی‌صبری است. ظرفیت ما برای انتظار نسبت معکوسی با شتاب زندگی دارد. چرا سرعت اینترنت این‌قدر پایین است؟ پیتزایم چرا نرسید؟ بی‌صبری یعنی حرص داشتن برای آینده. صبوری یک نگرش سخاوتمندانه نسبت به زمان است.

(«این‌که خودت را کمتر از چیزی که هستی نشان دهی حماقت است، نه فروتنی»)

رواقیون می‌گویند: «انجام بده کاری را که لازم است، رها کن کاری را که محتمل است.» با کنار گذاشتن اهداف بیرونی و رفتن به سراغ اهداف درونی، ما می‌توانیم از خود در برابر ناامیدی محافظت کنیم؛ شاید بازی تنیس را نبریم ولی بهترین بازی خود را ارائه می‌دهیم؛ شاید رمانمان چاپ نشود ولی بهترین رمان خود را می‌نویسیم؛ صادقانه‌ترین هدف می‌تواند این باشد که ما توانایی نوشتن داریم. نه چیزی بیشتر و نه چیزی کمتر.

سلامتی‌اش بدتر شده بود.

بی‌احساسی نتیجهٔ ناتوانی در تصور است نه داشتن اهداف بی‌رحمانه. شخص نامهربان نمی‌تواند رنج یک نفر دیگر را تصور کند، نمی‌تواند خودش را جای او بگذارد. ولی جان لنون می‌گوید که اگر سعی کنی، راحت است.

بیشتر خشونت‌ها ریشه در ناتوانی در تصور دارند و نه یک انگیزهٔ غیراخلاقی. یک آدم خشن، آدم تنبلی است. دوست ندارد کار سخت حل مسئله را انجام دهد، مشتی حواله می‌کند یا دست به اسلحه می‌برد؛

یک روش مطمئن برای افزایش علاقه‌تان به یک چیز (هر چیزی)، این است که گمش کنید.