بریده‌هایی از کتاب دعا و اسرار اجابت

در روایت آمده است: فرزندی که آیندۀ خوبی دارد، شلوغ‌کار است.

می‌فرماید: اگر تسلیم خواستۀ من شدی، من خواستۀ تو را هم اجابت می‌کنم. یعنی بگویی: خدایا، من تسلیم تو هستم. تو نمی‌خواهی من بچّه‌دار شوم، باشد من همان را می‌خواهم. تو نمی‌خواهی من عزیز باشم، من همان را می‌خواهم. یعنی خود را زمین بزنی.

اجابت صرف دادن حاجت نیست.

فرعون ادّعای خدایی می‌کرد. می‌گفت: أَنَا رَبُّکُمُ الْأَعْلی؛ من خدای برتر شما هستم! مدّتی باران کم آمده بود. آب رود نیل کم شد. کشاورزها، مردم مصر آمدند به فرعون گفتند: مگر شما خدا نیستید؟ گفت: چرا. گفتند: آب رود نیل کم است. آن را زیاد کن. گفت: باشد، آن را زیاد می‌کنم. شب شد. فکر کرد چه کار کند. آبروی او در خطر است. به قول ما خدایی او در خطر است. لباس فرعونی خود را درآورد و شب تا صبح درِ خانۀ خدا مناجات کرد. ناله زد که خدایا، آبروی من در خطر است، به داد من برس! صبح آمدند دیدند چشمه‌ها جوشیده است و آب رود نیل زیاد شده است. نه این‌که فرعون خوب باشد، خدا خیلی مهربان است.

خدای متعال به شیطان مهلت داد و درخواست او را اجابت کرد. منتها خدای متعال فرمود: إِلی یَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُوم؛ تا روز وقت معلوم. در روایات ما آمده است که وقت معلوم زمان ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه است. یکی از کارهایی که امام زمان عجل الله تعالی فرجه انجام می‌دهند، این است که شیطان را از بین می‌برند و در زمان ظهور شیطان نخواهد بود، ولی نفس امّاره هست. باز ممکن است دعوت به شر شود.

فیض کاشانی بحثی دارد که چرا خداوند شیطان را خلق کرده است؟ چرا دشمن‌ها را خلق کرده است؟ می‌فرماید: در خلقت دشمن‌ها آن‌قدر آثار و برکات و امتحان‌ها و مصلحت‌هاست که ما درک نمی‌کنیم. این‌ها وسیلۀ امتحان خلق هستند، ابتلائات را ایجاد می‌کنند، به انبیا و اولیای خدا رشد می‌دهند. لذا خدای متعال به شیطان مهلت داد و درخواست او را اجابت کرد

خدای مهربان فرموده است: ادْعُونی أَسْتَجِبْ لَکُمْ؛ مرا بخوانید، تا اجابت کنم شما را. یعنی جواب می‌دهم. خدای متعال نفرموده است من حاجت شما را برآورده می‌کنم. می‌فرماید: اجابت می‌کنم. یعنی جواب می‌دهم. مثل یک بچّه‌ای که به پدر می‌گوید: بابا جان! پدر هم می‌گوید: بله آقا جان! یعنی جواب او را می‌دهد، ولی این‌که هر خواسته‌ای که داشته باشد اجابت کند، این‌طور نیست. فضل خدا بر بندگان خود همیشگی است. دعا را بی‌پاسخ نمی‌گذارد. پاسخ می‌دهد، امّا گونه‌های پاسخ متفاوت است.

برای خداوند عزوجل خوشایند نیست که مردم در خواهش به یکدیگر اصرار ورزند، ولی همین اصرار و پافشاری را دربارۀ خودش دوست دارد.

هیچ وقت از دعا خسته نشوید.

لنگ و لوک و خفته شکل و بی ادب سوی او می‌غیژ و او را می‌طلب دوست دارد یار این آشفتگی کوشش بیهوده به از خفتگی

موانعی برای اجابت دعا در وجود ما باشد که این موانع را باید برداریم؛ مثلاً حقّ النّاس و آه مظلوم جلوی دعای ما را می‌بندد. یکی از موانع این است که ما گاهی صدقه نمی‌دهیم. خود این انفاق و صدقه دادن بسیار مؤثّر است.

در روایت آمده است: وقتی خواسته‌ها و حاجت‌های مؤمن در دنیا اجابت نشد، خدا در آخرت به او درجه و مقام می‌دهد. وقتی آن همه درجه و مقام را می‌بیند، آرزو می‌کند که ای کاش هیچ یک از دعاهای من در دنیا نقد نمی‌شد و همۀ اجابت‌ها در آخرت اتفاق می‌افتاد.

اگر حاجت و خواسته ما روا نشد، فرمودند: ناامید نشوید، خدای متعال معادل آن خواسته و درخواست شما بلا از شما دور می‌کند و یا در آخرت ثواب و درجه‌ و مقام می‌دهد.

قطعاً بدانید دعاهایی که می‌کنیم بی‌پاسخ نمی‌ماند.

اجابت بعضی از دعاها در گنجایش دنیا نیست

و ولیّ خود را در میان بندگان خویش پنهان ساخته است. پس هیچ یک از بندگان خدا را کوچک و خوار مپندار؛ شاید او ولیّ و دوست خالص خدا باشد و تو ندانی!

از موانع اجابت دعا بدبین بودن به خداست. به خود بدبین باشیم طوری نیست؛ چون مقصّر و گناهکار هستیم. ولی به خدا هر چه می‌توانیم باید امیدوار باشیم. و هر چه می‌توانیم حسن ظنّ به خدای متعال داشته باشیم.

امام سجّاد علیه السلام چه زیبا در دعای ابوحمزه عرضه می‌دارد: یا رَبِّ إِنَّ لَنَا فِیکَ أَمَلًا طَوِیلًا کَثِیراً إِنَّ لَنَا فیِکَ رَجَاءً عَظِیماً عَصَیناکَ وَ نَحْنُ نَرْجوا اَنْ تَسْتُرَ عَلَیْنا وَ دَعْوناک وَ نَحْنُ نَرجُو اَنْ تَسْتَجیبَ لَنا فَحَقِّقْ رَجاءَنا مَوْلانا؛ پروردگارا! ما به حضرتت آرزوهای بسیار و طولانی داریم! ما رجا و امید بزرگ به تو بستیم! ما تو را معصیت کردیم، و از تو امید پرده پوشی داریم. و تو را در دعا خواندیم و امید اجابت داریم! پس ای مولای ما، ما را به امید و آرزویمان برسان!

در زمان حضرت سلیمان علیه السلام باران نیامد. جمع شدند بروند نماز باران بخوانند. دعا کنند تا باران بیاید. وقتی داشتند می‌رفتند، دیدند مورچه‌ای، سر بلند کرده است و دعا می‌کند و می‌گوید: پروردگارا! ما را به گناه بنی آدم مؤاخذه نکن! بنی آدم گناه کردند، ما به قحطی و بحران بی‌آبی مبتلا شدیم. خدا دعای این مورچه را اجابت کرد. مورچه‌ای که در نظر ما خیلی ناچیز است، خدا دعای او را اجابت می‌کند. به حضرت سلیمان وحی شد: دیگر نمی‌خواهد نماز باران بخوانید، ما به خاطر دعای این مورچه، باران رحمت را نازل می‌کنیم.

امیرالمؤمنین علیه السلام مردی بود که بسیار دعا می‌کرد. همیشه حالت دعا و نیایش داشتند.