بریده‌هایی از کتاب روان شناسی پول

۴. موارد زیادی وجود دارد که هرگز ارزش ریسک ندارند، مهم نیست سود بالقوهٔ آن‌ها چه‌قدر باشد. پس از آزادی از زندان، راجات گوپتا به نیویورک تایمز گفت که درسی آموخته است: به هیچ چیزی زیاد وابسته نباشید ــ شهرت، موفقیت‌های خود یا هر چیز دیگری. الان به آن فکر می‌کنم که چه اهمیتی دارد؟ هیچ مشکلی نیست، این موضوع به صورت ظالمانه‌ای شهرت من را از بین برد. این فقط وقتی ناراحت‌کننده است که من به شهرت خود وابسته باشم. به نظر می‌رسد این بدترین نکتهٔ مهمی است که او از تجربه‌اش به دست آورده است، و آن‌چه من تصور می‌کنم توجیهی شخصی و تسکین‌دهنده برای مردی است که به‌شدت خواهان بازگشت اعتبارش است اما می‌داند از بین رفته.

تنها راه برای دانستن این‌که چه مقدار غذا می‌توانید بخورید خوردن تا زمانی است که بیمار شوید. تعداد کمی از افراد این کار را امتحان می‌کنند زیرا بالاآوردن (تهوع) بیش از هر لذتی که غذاها دارند آزاردهنده است. این منطق بنا به دلایلی در تجارت و سرمایه‌گذاری دنبال نمی‌شود و بسیاری از افراد فقط در صورت شکست و اجبار، دست از کسب ثروت بیش‌تر برمی‌دارند. این موضوع می‌تواند به همان سادگیِ کارکردن تا حد خستگی شدید در محل کار یا سرمایه‌گذاری پرخطرِ وسوسه‌انگیز اتفاق بیفتد.

۳. به‌اندازهٔ «کافی» خیلی کم نیست. ایدهٔ «به‌اندازهٔ کافی» داشتن ممکن است محافظه‌کارانه به نظر برسد، که فرصت‌ها و پتانسیل‌ها را از پیش روی ما کنار می‌زند. گمان نمی‌کنم این برداشت درست باشد. «به‌اندازهٔ کافی» فهم عکس این مسئله ــ اشتهای سیری‌ناپذیر برای بیش‌تر خواستن ــ است که شما را تا نقطهٔ تأسف سوق می‌دهد.

یکی از دوستانم هر ساله به لاس وگاس سفر می‌کند. یک سال از فردی که شرط‌بندی می‌کرد، پرسید: «برای بردن چه بازی‌هایی انجام می‌دهی و در چه کازینوهایی بازی می‌کنی؟» آن فرد کاملاً جدی پاسخ داد: «تنها راه برد در کازینوهای لاس وگاس این است که به محض ورود، آن‌جا را ترک کنی».

نکته این است که سقف مقایسهٔ اجتماعی به‌قدری بالاست که در واقع هیچ‌کس هرگز به آن نخواهد رسید. که به‌معنای نبردی است که هرگز نمی‌توان در آن برنده بود، یا این‌که تنها راه پیروزی این است که در همان ابتدا نبرد نکنید ــ پذیرش این‌که می‌توانید به‌اندازهٔ کافی داشته باشید، حتا اگر کم‌تر از اطرافیان‌تان باشد.

۲.    مشکل مقایسهٔ اجتماعی است. یک بازی‌کن بیسبال تازه‌کار را در نظر بگیرید که سالانه ۰۰۰, ۵۰۰ دلار درآمد دارد. او با هر نوع تعریفی ثروتمند است. اما در نظر بگیرید که او در همان تیم مایک ترات بازی می‌کند که قرارداد ۱۲ ساله‌ای با مبلغ ۴۳۰ میلیون دلار دارد. با این مقایسه، این بازی‌کن تازه‌کار شکست خورده است. اما بعد به مایک ترات فکر کنید. سی و شش میلیون دلار در سال میزانی قابل تصور نیست.

سرمایه‌داری مدرن طرف‌دار دو چیز است: ایجاد ثروت و ایجاد حسادت. شاید آن‌ها دست در دست با هم پیش بروند. تمایل به پیشی‌گرفتن از هم‌رده‌های خود می‌تواند نیروی محرکه‌ای برای کار سخت باشد. اما زندگی بدون احساسِ به‌اندازهٔ کافی داشتن سرگرم‌کننده نیست. همان‌طور که گفته می‌شود، خوش‌بختی فقط نتایج منهای انتظارات است.

۱.    سخت‌ترین مهارت مالی متوقف‌کردن هدف است. این از مهم‌ترین نکات است. اگر انتظارات با نتایج افزایش یابد، هیچ منطقی در تلاش برای دست‌یابی به نتایج بیش‌تر وجود ندارد زیرا پس از تلاش بیش‌تر نیز همان احساس را خواهید داشت. وقتی چشیدن طعم بیش‌ترداشتن ــ پول بیش‌تر، قدرت بیش‌تر، اعتبار بیش‌تر ــ جاه‌طلبی را سریع‌تر از رضایتمندی افزایش دهد، خطرناک می‌شود. در این صورت، برداشتن یک گام به جلو هدف را دو قدم جلو می‌برد. احساس می‌کنید عقب افتاده‌اید و تنها راه پیش‌افتادن، پذیرفتن ریسک بیش‌تر و بیش‌تر است.

اگر چیزی را که برای شما مهم است برای چیزی که برای شما مهم نیست به خطر بیندازید، منطقی نیست.

یک هنرمند کلاه‌بردار نیجریه‌ای یک بار به نیویورک تایمز گفت که به دلیل آسیب‌رساندن به دیگران احساس گناه می‌کند، اما «فقر به شما اجازهٔ احساس درد نمی‌دهد».

جان باگل، بنیان‌گذار شرکت ونگارد که در سال ۲۰۱۹ درگذشت، یک بار داستانی را در مورد پول گفت که موضوعی را برجسته می‌کند که ما در مورد کلمهٔ «(به‌اندازهٔ) کافی» به آن فکر نکرده‌ایم: در یک مهمانی که توسط میلیاردری در جزیرهٔ شلتر برگزار شد، کورت ونه‌گات به رفیق‌اش جوزف هلر گفت میزبان آن‌ها، که مدیر صندوق پوشش ریسک است، در طول یک روز بیش‌تر از آن‌چه هلر از رمان محبوبش، کچ-۲۲ ، در تمام طول انتشار آن به دست آورده درآمد کسب کرده است. هلر پاسخ داد: «بله، اما من چیزی دارم که او هرگز (به‌اندازهٔ) کافی نخواهد داشت».

اما مهم‌تر این‌که همان‌قدر که نقش شانس در موفقیت را تشخیص می‌دهیم، نقش ریسک نیز به این معناست که باید خود را ببخشیم و هنگام قضاوت در مورد شکست‌ها، جایی برای درک بگذاریم.

وقتی همه چیز خیلی خوب پیش می‌رود، می‌فهمید آن قدر هم که فکر می‌کردید خوب نیست. شما شکست‌ناپذیر نیستید و اگر تصدیق کنید که شانس برای شما موفقیت را به ارمغان می‌آورد، باید به پسر عموی شانس، یعنی ریسک، نیز ایمان داشته باشید که می‌تواند داستان شما را با همین سرعت تغییر دهد.

یک بار بیل گیتس گفت: «موفقیتْ معلم بدخواهی است. افراد را گم‌راه می‌کند تا تصور کنند شکست نمی‌خورند».

پس از تولد پسرم، نامه‌ای برای او تقریباً با این محتوا نوشتم: برخی از افراد در خانواده‌هایی متولد می‌شوند که آموزش را تشویق می‌کنند. دیگران مخالف آن هستند. برخی در اقتصادهایی شکوفا متولد می‌شوند که مشوق کارآفرینی هستند. دیگران در جنگ و فقر به دنیا می‌آیند. می‌خواهم تو موفق باشی و آن را به دست آوری. اما بدان که همه موفقیت‌ها به دلیل سخت کوشی نیست و همهٔ فقرها به دلیل تنبلی نیست. این موضوع را هنگام قضاوت دربارهٔ افراد، از جمله خودت به خاطر داشته باش.

مراقب باشید از چه کسانی تحسین و تمجید می‌کنید. مراقب باشید که به چه کسانی با دید حقارت می‌نگرید و آرزو دارید مانند آن‌ها نشوید.

ریسک و شانس توأمان همراه هم هستند. حل این مسئله آسان نیست. دشواری این تشخیص که شانس چیست، مهارت چیست و ریسک چیست، از بزرگ‌ترین مشکلاتی است که هنگام تلاش برای یادگیری بهترین روش مدیریت پول با آن روبه‌رو می‌شویم.

هنگام قضاوت در مورد دیگران، نسبت‌دادن موفقیت به شانس باعث می‌شود حسود و بدجنس به نظر بیایید، حتا اگر بدانیم که این‌طور است. و هنگام قضاوت در مورد خودتان، پذیرش انتساب موفقیت به شانس، می‌تواند باعث تضعیف روحیه شود.

هیچ‌کسی واقعاً تصور نمی‌کند شانس در موفقیت مالی نقشی نداشته باشد. اما از آن‌جا که مقداردادن به شانس دشوار است و نسبت‌دادن موفقیت افراد به شانس گستاخانه به نظر می‌رسد، اغلب به صورت پیش‌فرض، شانس به‌عنوان یکی از عوامل موفقیت به‌طور کامل نادیده گرفته می‌شود.

سال‌ها پیش از رابرت شیلر، اقتصاددانِ برندهٔ جایزهٔ نوبل، پرسیدم: «می‌خواهید چه چیزی را دربارهٔ سرمایه‌گذاری بفهمید که نمی‌توانیم بفهمیم؟» او پاسخ داد: «نقش دقیق شانس در نتایج موفقیت‌آمیز».