بریدههایی از کتاب امپراتوری اندیشه: تاریخ ایران
۳٫۸
(۱۳)
اما گرایشات اصلی اسلام فینفسه در ایده ضدیت با مانویت بود و محمد [ص] که از فرقهها و باورهای گوناگون سخن میگفت اعلام کرد که «همگی نجات خواهند یافت جز یکی: مانویان».(۲۳) بهرغم نکوهش شدن فراوان آموزههای مانی، این تعالیم میان یک فرقه زیرزمینی تاب آورد. اما تکاندهندهترین جنبه داستان تأثیری است که مانی در غرب داشت.
کاوشگر
اسکندر به عملیات خود ادامه داد و تا دورترین نقاط امپراتوری هخامنشیان رسید، تمام مقاومتها را در هم شکست و آنگاه آنسوتر به هند و پنجاب امروزی گام نهاد. اما سپاهیانش از جنگهایی که به نظر ابدی میرسید خسته شدند و از سیاست پارسی دوستانه او ناراضی بودند.
کاوشگر
شکل و ساختار کاملاً خشن مانوی آوگوستینی، که بعدها کلیسای مسیحی غربی در اروپای قرون وسطی آن را دنبال کرد، زندگی میلیونها تن را تباه ساخت و امروزه هم تأثیرات تأسفآور و تلخ آن پابرجاست تنفر از جسم بشر، نفرت از تمایلات جنسی و احساس گناه در مورد آن، زنستیزی، جبرگرایی (و بیمسئولیتی که حاصل آن است)، آرمانی کردن روح در حد وسواس، تحقیر ماده در واقع همگی دور از آموزههای اصیل عیسی است.
کاوشگر
آوگوستین بهیقین نمیتوانست افکار مانوی را که کلیسا قبلاً بدعت اعلام کرده بود با موفقیت به کلیسای مسیحی تحمیل کند. با این همه، ظاهراً این همان اتفاقی بود که افتاد و آوگوستین را همعصرانش دقیقاً به انجام دادن این کار متهم کردند بهویژه پلاگیوس، از پیشوایان معتقد به اراده آزاد که در سالهای اولیه قرن پنجم م با آوگوستین جدالی دور و دراز و سخت بر سر مسائل الهیاتی داشت. پلاگیوس در این مبارزه باخت و کلیسا او را مرتد اعلام کرد. این شاید زیانبارترین تصمیمی بود که کلیسای مسیحی گرفت.(
کاوشگر
پارتها بهترین نمونه از نبوغ ایرانی به شمار میروند؛ شناخت، پذیرش و تساهل در برابر پیچیدگی فرهنگها و سلطه بر آنچه بر آن فرمان میراندند و در عین حال حفظ اصل قدرتمند و محوریِ هویت و تمامیت سرزمین.
کاوشگر
با وجود مرگ نابهنگام اسکندر، هدف او تأثیرگذاری یونان و ایران بر یکدیگر و ایجاد یک تمدن آمیخته شرقی و غربی در وسعتی شگفتانگیز تحقق یافته بود. اما این هدف در نهایت با شکست مواجه شد.
کاوشگر
او آشکارا به تمهیدات نظامی پرداخت و این تمهیدات در جو احساسات پانهلنی با توجه به بیحرمتی ایرانیان به معابد آتن در حمله سال ۴۸۰ ق.م پذیرفتنی به نظر میرسید.
کاوشگر
شاید تا حدی خلاف انتظار باشد، اما در دوران داریوش سوم مالیاتها بیش از حد بالا رفت و بنیه مالی ایرانیان که سطح توقعشان زیاد شده بود ضعیف شد و جسارتشان را از دست دادند. از این رو، در ماهیت این حکومت تغییرات بنیادینی رخ داد و ایران به الگوهای اجتماعی و نظامی امپراتوریهای اشکانی و ساسانی نزدیکتر شد.
کاوشگر
یکجانشینان (بهویژه بعدها که شهرهای کوچک و بزرگ به وجود آمد) خود را متمدنتر، صلحجوتر و منعطفتر میدانستند. اما کوچگران همواره یکجانشینان را ضعیف و فریبکار و، برعکس، خود را دلیر، قوی و متکی به خود میدانستند، نمونهای از صداقت خشن. عناصری حقیقی در هر دوی این تصاویر اغراقآمیز وجود داشت اما رفتار و نگرش نخبگان اولیه ایرانی از خوی کوچگری بهره بیشتری داشت.
کاوشگر
هر اروپاییزبانی که زبان فارسی میآموزد بهسرعت با واژههای آشنایی مواجه میشود: پدر (در لاتین pater، در انگلیسی father)؛ دختر (در آلمانی tochter ، در انگلیسی daughter)؛ مردن (در لاتین mortuus، در فرانسه le mort, mourir)؛ نام (name)؛ در (door) و شاید از همه آشناتر، پسوند اول شخص مفرد زمان حال فعل «بودن» - am (مانند آنچه در عبارت «I am an Iranian» میبینیم ایرانیام). برای انگلیسیزبانها دستور زبان فارسی در مقایسه با زبان آلمانی آشناتر و به نحوی خوشایند سادهتر است.
کاوشگر
گر تو تن خود را بشناسیی
نیز تو را بهتر از این چیستی؟
خویشتن خود را دانستیی
گرت یکی دانا هادیستی
گر خبرستیت که تو کیستی
کار جهان پیش تو بازیستی
محسن
اولین شاعر بزرگ از دربار سامانی است؛ رودکی:
دل سیر نگرددت ز بیدادگری
چشم آب نگرددت چو در من نگری
این طرفه که دوستتر ز جانت دارم
با آنکه ز صد هزار دشمن بتری
محسن
در تیر ۱۲۸۸، آنها هماهنگ با جنوب که در آن انقلابیون اصفهان با ایل بختیاری متحد شده بودند به سوی تهران حرکت کردند و با موفقیت شهر را تصرف کردند. محمدعلیشاه به سفارت روسیه گریخت و از سلطنت خلع و به روسیه تبعید شد. احمدمیرزا جانشین پدرش شد، هرچند تا تیر ۱۲۹۲ تاجگذاری نکرد.
MediaAsvad
بود آیا که در میکدهها بگشایند
گره از کار فروبسته ما بگشایند
اگر از بهر دل زاهد خودبین بستند
دل قوی دار که از بهر خدا بگشایند
MediaAsvad
بیعدالتی و خودکامگی صلح و آرامشی را که لازمه کشاورزیِ مولد و تجارت بود نابود میکرد و خود موجب کاهش مالیات میشد، از توان شاه در پاداش دادن به سربازان میکاست، و ثبات فرمانرواییاش را تهدید میکرد. عدالت کلیدی بود که چرخه شرارت را به چرخه فضیلت تبدیل میکرد. اما در عمل تلاشهای پادشاهی مانند یزدگرد اول برای فرمانروایی عادلانه، بهزعم خودش، شاید با اندیشههای موبدان زرتشتی هماهنگی نداشت.
کاوشگر
سلطنتهای بعد از شاپور دوم حائز اهمیت است، زیرا نشاندهنده ظهور نظریه نوعی از پادشاهی است که فراتر از نظام اتحاد یا احساس تعلق به یک دین یا طبقه خاص است و ثابت میکند شاه وظیفه داشته عدالت را برای تمام اتباعش برقرار کند. منابع پس از اسلام به وجود چنین نظریهای اشاره میکنند، در این منابع به فرمانروایان اعصار بعد بر اساس الگوها و ایدههایی که در دوران ساسانی مرسوم بوده پند داده میشود. شاه بر مبنای فرّه ایزدی فرمان میراند ( Xvarrahدر فارسی میانه یا پهلوی مفهومی که به اوستا و دوران هخامنشی بازمیگردد، در اصل گواهی بر موفقیت در جنگ)، او اجازه داشت مالیاتها را بالا ببرد و سرباز داشته باشد، اما تنها در صورتی که با عدالت فرمان میراند نه خودکامانه.
کاوشگر
شاپور دوم پادشاهی قدرتمند و موفق با وجههای درخور توجه بود. اما جانشینانش که متمایل به مدارا با اقلیتهای مذهبی و سیاست خارجی صلحجویانه بودند و در برخی موارد اقداماتی برای تقویت عدالت و حمایت از فقرا انجام میدادند در مهار موبدان و نجیبزادگان مشکل داشتند، چراکه آنها به جنگ و عدم تساهل گرایش داشتند و از هرگونه تلاشی که منجر به تنزل تفوق اجتماعیشان میشد بیزار بودند.
کاوشگر
دین زرتشتی با ادغام عناصر غیرمتجانس پیشین خود به آیینی منحصراً یکتاپرست تبدیل شد که از آن آیین زرتشتی امروزی حاصل شده است. از این مرحله به بعد معقولتر آن است که از آیین زرتشتی سخن گفته شود تا مزداییسم.
کاوشگر
نقشبرجستهای در نقش رستم نرسی را در حالی نشان میدهد که آناهیتا، حامی آبها، قدرت پادشاهی را به او اعطا میکند. گفته شده که این نقشبرجسته حکایت از بازگشت به سنتها بعد از دوران کرتیر دارد که در آن سیاست دینی مداراگرانهتری پیش گرفته شد.
کاوشگر
پس از مرگ شاپور اول چند تن از پسرانش دورههایی کوتاه جانشین او شدند و موبدی مزدایی به نام کرتیر بهتدریج جایگاهش را در دربار تثبیت کرد. کرتیر با بیپروایی تمام از این موقعیت برای دفاع از آیین مزدایی راستین استفاده کرد و نهتنها عامل مرگ مانی و آزار و اذیت پیروان او شد، بلکه دست به آزار یهودیان، مسیحیان، بوداییان و پیروان سایر اقلیتها زد. این آخرین بار نبود که دخالت بیش از حد رهبران مذهبی در سیاست ایران منجر به آزار اقلیتها میشد (و شاید در نهایت عامل بدنامی آزاردهندگان).
کاوشگر
حجم
۸۰۷٫۸ کیلوبایت
سال انتشار
۱۳۹۴
تعداد صفحهها
۳۵۸ صفحه
حجم
۸۰۷٫۸ کیلوبایت
سال انتشار
۱۳۹۴
تعداد صفحهها
۳۵۸ صفحه
قیمت:
۹۹,۰۰۰
۵۹,۴۰۰۴۰%
تومان