بریده‌هایی از کتاب علی (ع) از زبان علی(ع)

وقتی پیامبر (ص) مرا دیدند، چهره‌شان شاد شد و لبخندی زدند که سفیدی دندان‌هایشان درخشید و به من فرمودند: ای علی، نزدیک بیا. من نزدیک شدم. مرا کنار خود نشاندند؛ به‌نحوی‌که پایم به پای آن حضرت چسبیده بود. سپس رو به اصحاب کردند و فرمودند: ای اصحاب من، با آمدن برادرم علی، رحمت به شما رو آورد! اصحاب من، به‌راستی که علی از من است و من از علی هستم! جانش از جان من و سرشتش از سرشت من است! او تا زمانی که زنده‌ام و پس از مرگ من نیز، برادر و وصی و جانشین من در میان امت است. هرکس از او اطاعت کند، درحقیقت از من اطاعت کرده و هرکس با او همراهی کند، با من همراهی کرده است و آن‌کس که با او مخالفت کند، با من مخالفت کرده است!

علم حکومت می‌کند؛ درصورتی‌که مال همیشه محکوم است

از خداوند، تشرف به مقام شهیدان و همراهی با پیامبران و زندگی اهل سعادت را خواهانم، که به‌راستی ما برای او هستیم و به‌سوی او رهسپاریم.

گفتم: ای رسول خدا، مگر جز این است که در روز اُحد که گروهی از مسلمانان به شهادت رسیدند و شهادت نصیب من نشد و سخت بر من گران آمد، به من فرمودید: «ای علی، مژده باد تو را که شهادت در پی تو خواهد آمد»؟! رسول خدا (ص) به من فرمودند: «همانا این بشارت تحقق می‌پذیرد. در آن هنگام صبر تو چگونه خواهد بود؟»

( سر جنازهٔ کعب‌بن‌سور رسیدیم. وی درحالی‌که قرآنی به گردن خویش آویخته داشت، کشته شده بود. دستور دادم قرآن را برداشته و در جای پاکی قرار دهند و گفتم:) او قرآن را به گردن خویش آویخت و به جنگ با ما آمد. گمان می‌کرد مادرش عایشه را یاری می‌کند! او مردم را به قرآن دعوت می‌کرد؛ ولی از معارف قرآن اطلاعی نداشت! او از خداوند تقاضای پیروزی کرد: ( وَ خابَ کُلُّ جَبَّارٍ عَنیدٍ) (و هر گردنکش منحرفی نومید و نابود شد.)

آن‌ها می‌خواهند از پستان مادری شیر بدوشند که خشکیده و می‌کوشند بدعتی را زنده کنند که مدت‌هاست مرده! چه بانگ ناهنجاری و چه اجابت‌کنندگان زیان‌باری!

پس ای دو پیرمرد، از آنچه در اندیشه دارید بازگردید، که اکنون بزرگ‌ترین چیزی که دامنتان را بگیرد، ننگ و عار عقب‌نشینی از جنگ است؛ اما فردا پس از مرگ، ننگ و عار و آتش خشم پروردگار باهم جمع می‌شود و دامن‌گیرتان خواهد بود. والسلام.

آنگاه کفش‌ها را مقابل وی گذاشتم و گفتم: برای این کفش‌ها قیمتی بگذار. گفت: این‌ها به چیزی نمی‌ارزد! گفتم: بالاخره قیمتی دارند. گفت: کمتر از یک درهم. به وی گفتم:) به‌خدا سوگند، این یک جفت نعلین برای من بیش از فرمانروایی بر شما ارزش دارد، مگر اینکه بتوانم حقی را برپا دارم یا از باطلی جلوگیری کنم.

زیرا آن‌کس که از جنگ کراهت دارد، نبودنش بهتر از بودنش است و نشستنش بهتر از قیام و یاری‌کردنش خواهد بود

اگر سفارش‌های خدا را به‌کار بندید و تقوا را رعایت کنید، تنزل در شئون دنیوی زیانتان نرساند و اگر تقوا را از کف دهید، حفظ هیچ‌یک از امور دنیوی سودتان نبخشد.

شهادت می‌دهم که من از رسول خدا (ص) شنیدم که می‌فرمودند: «مردن در بستر سخت‌تر است از تحمل ضربت هزار شمشیر. جبرئیل این خبر را به من داده است

من از سنخ همان ساکنان کشتی نوحم که هرکس بدان پناه بُرد، نجات یافت. افسوس و حسرت بر کسی که از این کشتی عقب بماند و بدان رو نیاورد! من در میان شما همانند غار اصحاب کهف هستم که با پناه‌بردن به آن در امان ماندند. من در میان شما همان «باب حطّه» هستم که بنی‌اسرائیل با ورود به آن نجات یافتند و هرکس تخلف کرد، هلاک شد. رسول خدا (ص) در آخرین حج خود سخنی فرمودند که آن را برای شما بازمی‌گویم. او فرمود: «من در میان شما چیزی را باقی می‌گذارم که اگر بدان تمسک کنید، هرگز گمراه نشوید و آن، کتاب خدا و عترت و اهل‌بیت من است.»

ای کمیل، علم و دانش بهتر از مال و دارایی است؛ زیرا علم نگهبان توست، ولی تو نگهبان مال هستی! مال با خرج‌کردن کم می‌شود؛ ولی علم با تعلیم به دیگران فزونی می‌یابد.

بدانید که راه شما به‌سوی قیامت و عبور شما از صراط و وحشت بزرگ در پیش رویتان است و گردنه‌های صعب‌العبور و منازل وحشت‌زا و هراسناکی در پیشِ رو دارید که ناگزیر باید از آن‌ها عبور کرده و در آن منازل توقف کنید. در این مسیر، یا رحمت خداوند متعال است که شما را از خطرهای بزرگ، منازل هراسناک، منظره‌های دل‌خراش و آزمایش‌های سخت نجات می‌دهد یا مهلکه‌ای است که جبران‌پذیر نخواهد بود.

بدانید که پیروی از عالِم و همراهی با او از نشانه‌های دین است و اطاعت از عالِم حسنات می‌آورد و گناهان را محو و برای مؤمنان ذخیره تهیه می‌کند. مقامات عالمان در دنیا و آخرت والاست و خوش‌نام، چشم از جهان فرومی‌بندند. بدانید که مال از بین می‌رود، همان‌گونه که صاحبش نیز از بین می‌رود؛ ولی علم و عالمان همیشه هستند. علم حکومت می‌کند؛ درصورتی‌که مال همیشه محکوم است.

بدانید که مال زیاد شما را فاسد کرده و دین شما را تباه می‌کند و دل‌ها را سخت می‌سازد؛ اما هرچه علم فراگیرید و به آن عمل کنید، به‌صلاح دین شماست و بهشت را نصیب شما خواهد کرد. مال، مردم را بخیل می‌کند و حتی صاحب مال به خودش هم بخل می‌ورزد، چه رسد که بخواهد به مردم کمک کند! مال با انفاق‌کردن کم می‌شود؛ درصورتی‌که علم با انفاق‌کردن فزونی می‌یابد و انفاق علم، نشر و گسترش آن برای افراد مستعد و شایسته است.

ای مردم، بدانید که کمال دین طلب علم و عمل به آن است. طلب علم برای شما از کسب مال واجب‌تر است؛ زیرا مال را خداوند تقسیم کرده و ضمانت کرده است که به شما برساند و به این ضمانت وفا خواهد کرد؛ اما علم را از دسترس شما دور نگه داشته و در اختیار گروهی گذاشته و به شما امر کرده است که آن را از اهلش فراگیرید. پس دنبال علم بروید.

بدانید که برای شما از دو چیز بیشتر از هر چیز نگرانم: هواپرستی و آرزوهای طولانی! پیروی از خواهش نفس، انسان را از حق بازمی‌دارد و آرزوهای طولانی آخرت را از یاد می‌برد. آگاه باشید! دنیا به‌سرعت پشت می‌کند و می‌رود و آخرت به‌سرعت حرکت می‌کند و به‌سوی ما می‌آید. دنیا و آخرت، هریک فرزندانی دارند؛ پس بکوشید از فرزندان آخرت باشید. امروز هنگام عمل است، نه حسابرسی و فردا روز حسابرسی است، نه عمل

سوگند به خدایی که دانه را شکافت و جان را آفرید، اگر حضور فراوان بیعت‌کنندگان نبود و وجود یاری‌دهندگان حجت را بر من تمام نکرده بود و اگر خداوند از عالمان عهد و پیمان نگرفته بود که در برابر شکم‌بارگی ستمگران و گرسنگی مظلومان سکوت نکنند، مهار شتر خلافت را بر کوهان آن انداخته، رهایش می‌ساختم و آخر خلافت را با همان پیمانه سیراب می‌کردم که اول خلافت را نوشانده بودم و چونان گذشته، خود را کنار می‌کشیدم. آنگاه می‌دیدید که دنیای شما نزد من از آب بینی بزغاله‌ای بی‌ارزش‌تر است.

به خدا سوگند، زبیر از طلحه به من نزدیک‌تر بود و همواره در شمار ما اهل‌بیت بود، تا آنکه پسرش بزرگ شد و میان ما فاصله انداخت!