بریده‌هایی از کتاب ترس ها و مزخرفات ذهنی

چیزی که واقعیت دارد این است که اعتقادات آن‌ها بسته به موقعیت جغرافیایی و کشوری است که در آن متولد شده و رشد یافته‌اند: برای کشیشی در جنوب آلمان حقایق مذهب کاتولیک امری کاملاً بدیهی است، اما در مقابل برای یک کشیش در شمال آلمان، مذهب پروتستان یک امر بدیهی و قابل باور و تغییر ناپذیر است. در صورتی که اگر این نوع مذاهب، بر پایه‌هایی مشهود و تغییر ناپذیر استوار باشد، پس جغرافیا نباید تاثیری در آن‌ها داشته باشد

اعلام ناگهانی یک خبر مسرت‌بخش می‌تواند منجر به مرگ شود، شاید علت آن این است که شادی و اندوه هر دو به آن‌چه می‌خواهیم و آن‌چه به دست می‌آوریم مربوط هستند، ممکن است در سعادت به سر بریم، اما نسبت به آن بی‌خبر باشیم، زیرا شادی همان فقدان درد و رنج و گرفتاری است، در حالی که درد یا اندوه مقوله‌هایی قابل لمس هستند.

انسان به طور عام ظرفیت تحمل استدلال‌های ثقیل و انتخاب میان درست و غلط را ندارد؛ علاوه بر آن، مشقاتی که طبیعت و نیازهایش بر او تحمیل می‌کنند، وقتی برای کنجکاوی و جستجو و کسب تعلیمات لازم برایش باقی نمی‌گذارند. بنابراین از آن‌جا که نمی‌تواند با پرسشگری عقلی قانع شود، می‌بایست به ایمان و یک قدرت مطلق متوسل شود. حتی اگر فلسفه واقعاً می‌توانست جایگزین دین شود، باز هم چیزی حدود نود درصد مردم آن را به اجبار می‌پذیرفتند و همان فلسفه نیز شکل ایمان به خودش می‌گرفت.

پس از ارتکاب آن عمل و یا بروز آن رفتار، احساس ندامت و پشیمانی خواهیم کرد و بدون شک با خود می‌اندیشیم که در مواقع مشابه دیگر باید عملکرد بهتری داشته باشم. بالاخره لحظهٔ مشابه دیگر از راه می‌رسد، اما شرایط دوباره تکرار می‌شود و در کمال تعجب شاهد آن خواهیم بود که مانند موقعیت قبلی رفتار کرده‌ایم.

در برخی اشخاص، ملاقات اشخاص دیگر، احساس ستیزه‌جویانه‌ای را در آن‌ها ایجاد می‌کند، در این مواقع حقیقت ذاتی‌شان فریاد می‌زند: «فقط من!»

که آدمی در طول حیات خود، چه در مسائل مهم و چه در مسائل ظاهراً بی‌اهمیت، مانند یک ساعت رفتارش از پیش معلوم و مشخص است.

دین تضادی با حقیقت ندارد، زیرا خود مروج آن است

برای مثال، اگر کشتن یک مرتد لازمهٔ رستگاری‌شان معرفی شود، تقریباً تمام آن‌ها از آن به عنوان یکی از مهم‌ترین اهداف زندگی خود یاد می‌کنند و حتی در لحظهٔ مرگ هم مرور آن برایشان آرامش و قدرت به ارمغان می‌آورد.

چیزی که برایش حرمت قائلم حقیقت است

من نمی‌توانم استدلال تو را بپذیرم. دلیل آن را متوجه نمی‌شوم، می‌گویی چون افراد دیگر ساده لوح هستند، پس من هم باید به مشتی دروغ احترام بگذارم. چیزی که برایش حرمت قائلم حقیقت است، بنابراین نمی‌توانم برای ضد حقیقت احترامی قائل شوم. طبق شعار عالمان: عدالت را بگسترانید، حتی اگر این امر منجر به نابودی جهان شود. شعار من هم این است که: حقیقت را رواج دهید، حتی اگر به بهای نابودی جهان باشد. هر ادعایی باید پشتوانه‌ای منطقی داشته باشد.

به ازای هر صفت خوبی که در انسان یافت می‌شود یک صفت بد هم وجود دارد که ممکن است انسان تسلیم آن شود و حتی به آن تبدیل گردد. دلیل این که اغلب در قضاوت دیگران دچار سوء تفاهم می‌شویم این است که در اولین آشنایی با ایشان صفات بد یا خوبشان را اشتباه متوجه می‌شویم، به طور مثال شخص محتاط و محافظه‌کار را ترسو و شخص صرفه‌جو را طمع‌کار می‌پنداریم، یا از سوی دیگر فرد ولخرج و اسراف‌گر را سخاوتمند، و فرد گستاخ را رک‌گو تصور می‌کنیم. مثال‌های بیشماری از این دست وجود دارد که خود می‌توانید بیشتر به آن‌ها فکر کنید.

اگر واقعا می‌خواهید بدانید که چه حسی به یک شخص دارید، به این فکر کنید که اگر نامه‌ای غیرمنتظره از آن شخص را جلوی پادری خانه‌تان ببینید چه حسی پیدا می‌کنید.

دین همانند شرارتی لازم‌الحضور است که بر بال حماقت اکثریت نوع بشر سوار گشته، همان اکثریتی که قادر به درک حقیقت نیستند و نیازمند جانشینی برای آن هستند.

ایمان اکتسابی، که شخص بزرگسال با صلاح خود به آن دست می‌یابد، به طور یقین حقه‌ای است که جهت کسب منافع شخصی از آن استفاده می‌کنند.

دوران کودکی و نوجوانی زمان جمع‌آوری اطلاعات و آشنایی کامل با مسائل فردی است. در این مدت، استدلال و قضاوت باید در حالت تعلیق باقی بماند و توضیحات نهایی به تعویق بیافتد. از آن‌جا که قوهٔ استدلال، بلوغ و تجربه را شرط پیش‌فرض در نظر می‌گیرد، باید در وقت مقتضی به کار بیافتد. برداشت و پیش‌داوری‌ها قبل از بلوغ به قوهٔ استدلال آسیب می‌رساند.

از آن‌جا که اصلاح اشتباهاتی که ریشه در دوران بلوغ دارند، بسیار دشوار می‌باشد، کودکان تا سن شانزده سالگی نباید در معرض موضوعاتی قرار بگیرند که ممکن است با درک نادرست آن مواجه شوند، مانند دین، فلسفه و یا دیدگاه‌ها و باورهای عمومی. بهتر است تنها با موضوعاتی آشنا شوند که خطاهای ریشه‌داری در ذهنشان ایجاد نمی‌کند، مانند تاریخ، زبان، علوم طبیعی و نظایر آن.

هنگامی که در دوران کودکی با تکرار بسیار، اصول و قواعدی را به فرد دیکته کنند و تمام راه‌های شک و تردید را بسته نگه دارند، آثاری که در ذهن فرد به جا می‌گذارد چنان عمیق است که می‌توان گفت همان‌طوری که آن شخص به وجود خودش اطمینان دارد، در وجود آن اصول نیز تردیدی به خود راه نمی‌دهد، و به ندرت و احتمالاً یکی در میان هزاران نفر یافت می‌شود که به عقلش رجوع می‌کند و از خود می‌پرسد: تا چه میزان مسائلی که آموختم حقیقت دارد؟

ماوراءالطبیعهٔ عوام‌الناس، حالت انحصاری به خود گرفته و طوری از ابتدای کودکی عمیق و مداوم در مغزشان جا افتاده که شاید تنها معجزه‌ای بتواند آن‌ها را از سرشان بیرون آورد، وگرنه تا ابد در ذهنشان باقی می‌ماند و آن‌ها را از داشتن اندیشه‌ای مستقل و قضاوتی بدون پیش‌داوری - نوعی توانایی که بشر را از سایر حیوانات متمایز می‌سازد - محروم و عقل‌شان را کرخت می‌سازد.

دین تنها وسیله‌ای است که به واسطهٔ آن می‌شود برخی از مفاهیم عالی زندگی را به مغز خام عوام حالی کرد و درست به همان اندازه‌ای که مشاغل سختشان در ذهنشان حک شده این مفاهیم را نیز برایشان جا انداخت.

ایشان هرگز به این سوال نمی‌اندیشند که علت تمامی این رنج‌ها چیست و این نمایش کمیک- تراژیک چه معنایی دارد. عده‌ای رو به آسمان می‌کنند و علت این امر را جویا می‌شوند، اما هیچ نمی‌شنوند. گویا تنها این روحانیون هستند که از سوی آسمان پاسخی دریافت می‌کنند