بریده‌هایی از کتاب چرا می خوابیم؟

در دهه ۱۹۸۰ توسط ناسا انجام گرفته است. دانشمندان ناسا عنکبوت‌هایی را در معرض مواد مختلف قرار دادند و سپس به مشاهده تارهای تنیده‌شده آنان پرداختند [۱۰]. مواد مورداستفاده عبارت بودند از: LSD، اسپید (آمفتامین)، ماری‌جوآنا و کافئین. نتایج بسیار گویا بودند؛ در شکل ۳ می‌توانید تأثیر این مواد بر عنکبوت‌ها را ببینید. پژوهشگران خاطرنشان ساختند زمانی که عنکبوت‌ها تحت تأثیر کافئین قرار گرفتند، آشکارا در تنیدن تارهایی با ساختار بهنجار یا منطقی که کارایی داشته باشد، ناتوان بودند و میزان این ناتوانی حتی نسبت به سایر مواد سنگین، بسیار شدیدتر بوده است.

افزایش سن نیز سرعت تصفیه کافئین را تحت تأثیر می‌دهد: هرقدر سن بیشتری داشته باشیم، بدن و مغز ما برای حذف کافئین به زمان بیشتری نیاز خواهند داشت و ازاین‌روی هنگام پیری‌مان نسبت به اثرات مختل‌کننده خواب کافئین حساس‌تریم.

کافئین مکملی غذایی محسوب نمی‌شود اما بیش از هر ماده محرک دیگری در جهان مورد مصرف (و سوءمصرف) قرار می‌گیرد. کافئین پس از نفت دومین کالایی است بیش از هر کالای دیگری در کره زمین مورد دادوستد قرار می‌گیرد. کافئین ماده‌ای است که بدون اجرای هرگونه نظارتی از دورترین زمان‌ها و به گسترده‌ترین شکل توسط گونه بشر مورد مصرف قرار گرفته است، مصرفی که هنوز هم ادامه دارد، از این منظر شاید تنها رقیب آن الکل باشد.

ملاتونین، خواب را شبیه به مسابقه دوی ۱۰۰ متر المپیک در نظر بگیرید. ملاتونین همانند آن فرد مسئول زمان‌بندی است که می‌گوید «همه دوندگان پشت خط قرار بگیرید» و سپس با شلیک اسلحه مسابقه را شروع می‌کند. مسئول زمان‌بندی (ملاتونین)، فرمان می‌دهد چه زمانی مسابقه (خواب) شروع شود اما در روند مسابقه نقشی ایفا نمی‌کند.

با فرارسیدن غروب، هسته‌های فوق‌کیاسمایی فرمان افزایش ملاتونین را صادر می‌کنند، بدین‌ترتیب ملاتونین از غده صنوبری که در اعماق پشتی مغز قرار دارد، ترشح و وارد جریان خون می‌شود. ملاتونین همچون بلندگویی قدرتمند، این پیام را به اطلاع مغز و بدن می‌رساند: «هوا تاریک شده! هوا تاریک شده!»؛ از این لحظه به بعد ما تحت فرمان شب قرار می‌گیریم و بدین‌روی دستور زیستی آغاز زمان‌بندی خواب صادر می‌شود

انسان‌ها به‌گونه‌ای تکامل‌یافته‌اند که به‌عنوان خانواده یا حتی در قالب کل قبیله، هم‌زمان بخوابند، نه به‌تنهایی یا صرفاً همراه با جفت خود.

خواب شبانه‌ای که به‌طور مداوم کمتر از شش یا هفت ساعت باشد دستگاه ایمنی بدن‌تان را تخریب می‌کند و خطر ابتلا به سرطان را در شما تا بیش از دو برابر افزایش می‌دهد. خواب ناکافی عاملی کلیدی در سبک زندگی شما است که تعیین می‌کند آیا به آلزایمر مبتلا خواهید شد یا خیر.

دو-سوم بزرگ‌سالان در جوامع توسعه‌یافته نمی‌توانند به میزان خواب توصیه‌شده شبانه هشت‌ساعته دست یابند

سابقاً باوری نادرست وجود داشت که می‌گفت چنانچه مادر قبل از شیردهی به نوزادش، نوشیدنی الکلی مصرف کند، نوزاد خواب بهتری خواهد داشت - مشروب الکلی پیشنهادی نیز آبجو بود. برای آن دسته از شما که عاشق آبجوی‌اید باید بگویم متأسفانه این صرفاً یک افسانه است. هنگامی‌که نوزادان شیر حاوی الکل می‌نوشند، خواب‌شان چندپاره‌تر می‌شود، زمان بیشتری را در بیداری سپری می‌کنند و از سرکوب ۲۰ تا ۳۰ درصدی خواب REM رنج می‌برند [۱۰]. اغلب، پس‌ازآنکه الکل از جریان خون نوزادان دفع شد، می‌کوشند تا میزانی از خواب REM ازدست‌رفته را جبران کنند، بااین‌همه چنین فرایندی برای دستگاه عصبی تازه‌کار آن‌ها کار ساده‌ای نیست.

قرص‌های خواب‌آور، چه قدیمی و چه جدید، همان بخش‌هایی از مغز را هدف قرار می‌دهند که الکل هدف قرار می‌دهد - یعنی گیرنده‌هایی که سلول‌های مغزی‌تان را از شلیک کردن بازمی‌دارند - و بنابراین همگی به یک طبقه دارویی کلی‌تر متعلق‌اند: آرام‌بخش‌ها. قرص‌های خواب‌آور به‌گونه‌ای مؤثر نواحی بالایی قشر مغز شما را از کار می‌اندازند.

کارترایت در مجموعه‌ای از مقالات که مطالعه‌شان هنوز هم مرا به تحسین وامی‌دارد نشان داد که تنها آن دسته از بیمارانی که در حوالی زمان این رویدادهای تلخ، رؤیاهایی در مورد تجارب دردناک‌شان داشتند توانستند نومیدی خود را حل‌وفصل کنند، خود را به لحاظ روانی بازیابند و یک سال بعد به‌عنوان افرادی بدون افسردگی قابل‌تشخیص طبقه‌بندی شوند. آنانی که رؤیا می‌دیدند اما رؤیاهایشان در مورد تجارب دردناک نبود، نتوانستند از رویداد تلخی که از سر گذرانده بودند عبور کنند و هنوز با امواج سهمگین افسردگی دست‌وپنجه نرم می‌کردند. کارترایت نشان داد صرف داشتن خواب REM یا حتی رؤیاهای عمومی برای حل‌وفصل هیجانات دردناک گذشته کافی نیستند. بیماران وی به خواب REM همراه با رؤیابینی نیاز داشتند، اما رؤیابینی از نوعی کاملاً خاص: نوعی که به‌وضوح خواب دیدن پیرامون مضامین و عواطف هیجانی پیرامون ضربه روانی دوره بیداری را دربر بگیرد.

زمان به‌خودی‌خود تمامی زخم‌ها را التیام نمی‌بخشد، بلکه زمان سپری‌شده در حین رؤیابینی است که سبب التیام هیجانی خواهد شد.

آن دسته از آزمودنی‌هایی که طی هفته قبل از دریافت واکسن آنفولانزا بین هفت تا نُه ساعت خواب داشتند، با دریافت واکسن به‌گونه‌ای همه‌جانبه و نیرومند پادتن تولید کردند، واکنشی که بازتابی از دستگاه ایمنی تقویت‌شده و سالم آنان بود. در مقابل، آزمودنی‌هایی که خوابی محدودشده داشتند واکنشی ناکامل نشان دادند و در مقایسه با همتایان پرخواب‌شان، توانستند تا کمتر از ۵۰ درصد پاسخ ایمنی‌شان را بسیج کنند.

خواب ناکافی موجب می‌شود تا غلظت هورمون سیگنال‌دهنده سیری یعنی لپتین کاهش یابد و غلظت هورمون سیگنال‌دهنده گرسنگی یعنی گرلین بالا برود

اغلب افراد، از دست دادن یک ساعته خواب برای تنها یک‌شب را بی‌اهمیت تلقی می‌کنند و گمان دارند چنین مسئله‌ای هیچ عارضه‌ای به دنبال نخواهد داشت، حال‌آنکه این فرض به‌هیچ‌وجه درست نیست.

همانند سایر عوارض ناشی از فقدان خواب که تاکنون بدان‌ها پرداخته‌ایم، برای تأثیرپذیری قابل‌ملاحظه دستگاه قلبی و عروقی‌تان، نیازی به محرومیت کامل خواب شبانه ندارید. تنها یک شب کاهش خواب خفیف - حتی برای فقط یک یا دو ساعت - بلافاصله و ساعت‌به‌ساعت نرخ انقباض قلب فرد را سرعت می‌بخشد و به شکلی قابل‌ملاحظه فشار سیستولیک عروق وی را افزایش می‌دهد [۱]. اگر دریابید همه این آزمایش‌ها بر افرادی جوان و متناسب انجام شده‌اند که معاینه دستگاه قلبی-عروقی‌شان تنها چند ساعت پیش از آزمایش نشان‌دهنده سلامت آنان بوده است، نگران خواهید شد. این‌گونه تناسب جسمانی به‌هیچ‌روی نمی‌تواند آسیب‌های خواب شبانه کوتاه را بپوشاند و هیچ‌گونه تاب‌آوری برای فرد به ارمغان نمی‌آورد.

هیچ جنبه‌ای از سلامتی شما قادر نیست خود را از تأثیرات کمبود خواب پس بکشد و بدون آسیب از آن بگریزد. تأثیرات محرومیت از خواب، همانند ترکیدن لوله آبی در خانه‌تان، همه بخش‌های زیستی شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد، از سلول‌هایتان گرفته تا حتی بنیادی‌ترین بخش وجودتان - DNA تان. بیش از بیست مطالعه همه‌گیرشناختی در مقیاسی بزرگ وجود دارند که طی چندین دهه میلیون‌ها نفر را مورد پیگیری قرار داده‌اند و همگی به یک نتیجه دست یافته‌اند: هرقدر خواب‌تان کوتاه‌تر باشد، عمرتان نیز کوتاه‌تر خواهد بود. آشکار شده است دلایل اصلی تمامی بیماری‌ها و مرگ‌ومیرها در جوامع توسعه‌یافته - بیماری‌های که نظام سلامتی و مراقبتی جامعه را فلج می‌سازند، نظیر بیماری‌های قلبی، چاقی، زوال عقل، دیابت و سرطان - با فقدان خواب در ارتباط‌اند.

نمی‌توانم به شما بگویم چه تعداد از دانشجویانم، پس از پایان درس نزد من آمده‌اند و گفته‌اند «من دقیقاً آن احساس را می‌شناسم. مثل این است که به صفحات کتاب خیره شده‌ام، اما هیچ‌چیزی در جریان نیست. شاید بتوانم برخی از مطالب را برای امتحان فردایم به خاطر بسپارم اما اگر یک ماه بعد در مورد همان امتحان از من سؤالی بپرسید، به‌سختی می‌توانم چیزی را به یاد بیاورم». این تجربه دانشجویان به لحاظ علمی قابل توجیه است. معدود خاطراتی که در حالت محروم از خواب می‌توانید به خاطر بسپارید، به‌سرعت ظرف چند ساعت یا چند روز بعدی فراموش خواهند شد.

نگرش غالب در روان‌پزشکی این بوده است که اختلالات روانی سبب بروز آشفتگی در خواب می‌شوند - به عبارتی تأثیرگذاری به‌مثابه جاده‌ای یک‌طرفه است؛ اما ما ثابت کردیم چنانچه صرفاً خواب در افراد سالم مختل یا منع شود، آنان الگویی عصب‌شناختی همانند الگوی مشاهده شده در بسیاری از اختلالات روانی نشان خواهند داد. درواقع، بسیاری از مناطق مغزی که اغلب تحت تأثیر اختلالات روانی خلقی قرار می‌گیرند همان مناطقی‌اند که در تنظیم خواب دخیل‌اند و از فقدان خواب نیز اثر می‌پذیرند. علاوه بر این، بسیاری از ژن‌هایی که در بیماری‌های روانی نابهنجاری نشان می‌دهند، همان‌هایی‌اند که به کنترل خواب و ریتم شبانه‌روزی ما یاری می‌رسانند. آیا روان‌پزشکی مسیر علّی را اشتباه طی کرده است و درواقع این آشفتگی‌های خواب‌اند که موجب ایجاد بیماری‌های روانی شده‌اند و نه بالعکس؟ من این‌طور فکر نمی‌کنم، به نظرم این فرض نیز غیردقیق و تقلیل‌گرایانه است. در عوض، قویاً باور دارم که فقدان خواب و بیماری‌های روانی، تعاملی دوسویه باهم دارند، همانند جاده‌ای دوطرفه؛ اینکه جریان ترافیک از کدام سو سنگین‌تر باشد به ماهیت اختلال بستگی دارد

دیوید دینگز دعوت‌نامه‌ای منتشر کرده که در آن به افرادی که مدعی‌اند تنها با داشتن چرتی کوتاه قادر به حفظ کارکردهایشان‌اند، پیشنهاد می‌کنند تا به مدت ده روز میهمان آزمایشگاه او باشند. وی اجازه می‌دهد تا میهمانانش با رژیم خواب کوتاهشان در آزمایشگاه حضور یابند و سپس کارکردهای شناختی آنان را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. دینگز به‌درستی یقین دارد که می‌تواند اُفول کارکردهای مغزی و بدنی را در این افراد نشان دهد. تا به امروز، هیچ‌یک از میهمانان داوطلب دینگز نتوانسته است ادعای خود مبنی بر کافی بودن خواب اندک را در عمل اثبات کند.