بریده‌هایی از کتاب روزنه؛ مجموعه آموزشی شعر

مفتعلن فاعلات مفتعلن فاعلات زد نفس سر به مُهر صبح ملمّع نقاب خیمه روحانیان کرد معنبر طناب

متفاعلن متفاعلن متفاعلن متفاعلن همه عمر با تو قدح زدیم و نرفت رنج خمار ما چه قیامتی که نمی‌رسی ز کنار ما به کنار ما

مفاعلن مفاعلن مفاعلن مفاعلن نه هیچ گردم از قفا، نه هیچ در برابرم در این سفر پگاه‌تر سوار شد برادرم

فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن ای درخت معرفت، جز شک و حیرت چیست بارت؟ یا که من باری ندیدم، بیش از این بر شاخسارت

«شعر گره‌خوردگی عاطفه و تخیل است که در زبانی آهنگین شکل گرفته باشد.

آنان که با محافل مناسبتی و شعرهای تریبونی سر و کار داشته‌اند، دیده‌اند که تأثیرگذاری خطابی بر یک جمع و تسخیر عواطف آنها، با شعر کوتاه سخت است و شاعر نیاز به حداقل زمانی برای در دست گرفتن نبض مجلس دارد. از سویی دیگر، در شعری که به طور شفاهی و از راه گوش منتقل می‌شود، زبان و موسیقی تأثیرگذاری بیشتر و سریع‌تری دارد. این عوامل می‌توانند دست به دست هم بدهند و شاعر را تشویق کنند که هر گاه شعر تریبونی می‌سراید، قالبی طولانی و زبانی مطنطن و کوبنده اختیار کند؛ و به این ترتیب، قصیده شکل می‌گیرد. در مقابل، شعری که بر احساسات فردی استوار است و در خلوت یا جمعهای کوچک استفاده می‌شود، طبیعی است که کوتاه‌تر سروده شود ـ تا بتوان به راحتی آن را به خاطر سپرد و با خویش زمزمه کرد ـ و هنرمندی‌اش از نوع تخیل باشد که به سرعتِ زبان و موسیقی دریافت نمی‌شود و نیاز به زمانی دارد که در خلوت فراهم است. چنین است که قالب غزل شکل می‌یابد.

منظور ما از غرابت، کاربرد واژگان و یا ساختارهای نحوی‌ای است که در زبان محاوره و یا حتّی شعرهای رایجی که به بی‌خاصیتی رسیده‌اند، کمتر حضور دارد. غرابت می‌تواند وسیله خوبی باشد برای تمایزبخشی به زبان؛ و آنگاه که شاعر می‌خواهد قسمت خاصی از سخنش را برجسته‌تر سازد، می‌تواند با انتخاب یک مترادف غریب، جانی تازه به آن بدهد. احمد شاملو می‌توانست در این پاره شعر، کلمات «سربازان»، «تمرین» و «کشتن» را به کار برد، امّا گویا می‌خواسته است که این مفاهیم بیش از حد معمول در شعر برجسته شوند، پس «سپاهیان»، «مشق» و «قتال» را به جای آنها نهاده است. آن جا که سپاهیان مشق قتال می‌کنند، گستره چمنی می‌تواند باشد

وقتی بیان به سمت شعر می‌گراید، نه تنها کاربرد کلمات و شیوه نگاه گوینده به پیرامون تغییر می‌کند، که منطق سخن نیز دگرگون می‌شود و چه بسا سخنور چیزهایی می‌گوید که با استدلال منطقی غیرقابل اثبات است ولی در عین حال، تأثیر خویش را می‌گذارد.

پیش از تو آب، معنی دریا شدن نداشت شب مانده‌بود و جرأت فردا شدن نداشت در آن کویر سوخته، آن خاک بی‌بهار حتی علف اجازه زیبا شدن نداشت

شاعر بودن نه بسیار سخت است و نه بسیار مهم. آنچه اهمیت دارد، شاعرِ توانا و تأثیرگذار بودن است.