بریده‌هایی از کتاب انسان در جست و جوی معنا

نیاز واقعی بشر به وضعیت روحی بدون تنش نیست، بلکه کشمکش و تلاش برای رسیدن به هدف ارزشمند و کاری است که آزادانه انتخاب شده باشد

نخستین بار در طول عمرم، حقیقتی را دیدم که در ترانهٔ شاعران می‌توان دید. حکمتی نهایی را که متفکران درمی‌یابند. این حقیقت را که عشق، والاترین سرانجامی است که بشر در آرزویش است. سپس معنای بزرگ‌ترین راز اشعار و تفکرات و عقاید بشری را دریافتم. رهایی بشر، به دست عشق و عاشقی کردن است. فهمیدم چه‌طور کسی که چیزی در این دنیا برایش نمانده، هنوز به خوشبختی فکر می‌کند. حتی برای یک لحظه. با فکر کردن به معشوقش.

اگر از ما بپرسند این‌که داستایوفسکی گفته «انسان موجودی است که با هر شرایطی خودش را وفق می‌دهد» درست است یا نه، می‌گوییم: «بله. انسان با هر شرایطی تطبیق پیدا می‌کند. اما از چگونگی‌اش نپرسید.»

طوری زندگی کنید که انگار برای بار دوم زندگی می‌کنید و بار اول اشتباه زندگی کرده بودید.

فرانکل که تجربه‌ای به دردناکی اردوگاه‌های آلمان را پشت سر گذاشته، معتقد است «پاسخ مثبت به زندگی با وجود همه چیز» راه درمان بسیاری از رنج‌هاست و زندگی تحت هر شرایطی معانی بالقوهٔ خودش را دارد، حتی در تیره‌بختانه‌ترین شرایطش.

آزادی اما حرف آخر نیست. آزادی تنها بخشی از داستان و نیمی از واقعیت است. آزادی تنها جنبهٔ منفی پدیده‌ای است که جنبهٔ مثبت آن مسئولیت‌پذیری است. در حقیقت، آزادی در معرض خطر انحطاط به سوی هرج‌ومرج محض است، مگر این‌که با مسئولیت‌پذیری زنده شود. به همین دلیل است که توصیه می‌کنم مجسمهٔ آزادی در ساحل شرقی، با یک مجسمهٔ مسئولیت در ساحل غربی تکمیل شود.

عشق از جسم معشوق فراتر می‌رود و عمیق‌ترین معنای روحانی‌اش را می‌یابد. چه باشد، چه نباشد. زنده باشد یا نباشد. دیگر فرقی نمی‌کند.

از تمام این‌ها می‌توان فهمید در دنیا دو نژاد انسان وجود دارد. نژاد افراد نجیب و نژاد افراد نانجیب. از هر دو نژاد در همه جا وجود دارد. آن‌ها در تمام گروه‌های اجتماعی نفوذ کرده‌اند. هیچ گروهی تنها شامل افراد نجیب یا نانجیب نیست. و به همین شکل، هیچ گروهی نژاد خالص نیست

به جملهٔ یکی از شطرنج‌بازان استناد می‌کنم: «استاد به من بگو بهترین حرکت در جهان چیست؟» خب آشکار است بهترین حرکت به شرایط خاص بازی و شخصیت حریف بستگی دارد. این جواب دربارهٔ وجود انسان هم صدق می‌کند.

در روان‌پزشکی، شرایط خاصی به نام توهم آزادی وجود دارد. محکوم به مرگ درست لحظاتی پیش از اعدام دچار این توهم می‌شود که شاید در لحظهٔ آخر مرا آزاد کنند. ما هم همان شرایط را داشتیم و درست در لحظات آخر تصور می‌کردیم شاید شرایط‌مان خیلی بد نباشد.

عشق، والاترین سرانجامی است که بشر در آرزویش است. سپس معنای بزرگ‌ترین راز اشعار و تفکرات و عقاید بشری را دریافتم. رهایی بشر، به دست عشق و عاشقی کردن است. فهمیدم چه‌طور کسی که چیزی در این دنیا برایش نمانده، هنوز به خوشبختی فکر می‌کند. حتی برای یک لحظه. با فکر کردن به معشوقش

«کسی که چرایی زندگی‌اش را بیابد، چگونگی آن را نیز خواهد یافت.»

لازم نبود که از اشک ریختن خجالت بکشیم. این اشک‌ها شاهد بزرگ‌ترین شهامت‌ها بودند. شهامت رنج کشیدن. افراد کمی این را درک می‌کردند. بیش‌ترشان با شرمساری اعتراف می‌کردند اشک ریخته‌اند. مثل دوستم که در پاسخ به این سؤالم که چه‌طور زخمش را درمان کرده، اعتراف کرد: «اشک ریختم تا خوب شود.»

اگر زندگی در کل معنادار باشد، رنج کشیدن هم باید معنا داشته باشد.

«چیزهایی وجود دارند که قدرت استدلال‌تان را می‌گیرند، وگرنه دلیلی ندارد که شما منطق خود را از دست بدهید.»

من خدا را از زندان کوچکم صدا کردم و او در گسترهٔ این آزادی، جوابم را داد

داستایوفسکی می‌گوید: «تنها از یک چیز می‌ترسم: شایستهٔ رنج‌هایم نباشم.

یک واکنش غیرعادی به شرایط غیرعادی، واکنشی عادی محسوب می‌شود

انسان در جست‌وجوی شادی نیست، بلکه بیش‌تر در جست‌وجوی دلیلی برای شاد بودن است

اسپینوزا در کتاب «اخلاق» خود چه می‌گوید؟ ــ عواطف رنج‌آور به محض این‌که تصویر شفاف و دقیقی از آن‌ها شکل دهیم، دیگر رنج‌آور نخواهند بود.