بریده‌هایی از کتاب روح نماز

در این عالم فقط یک وجود مستقل حکم‌فرماست که ارزش دارد انسان به او دل بدهد و تمام توجه‌اش به او باشد و آن وجود خداوند متعال است و ماسوای او ارزش توجه‌کردن و دل‌دادن ندارد.

مسلمان با به‌جاآوردن نماز،‌ تصمیم می‌گیرد تا به آن واقعیتی که رسول خدا (ص) دریافت فرمودند و بر طبق آن به این‌گونه نمازخواندن امر کردند، متصل و مرتبط شود و از آن واقعیت بهره‌مند گردد. اگر این قصد صورت نگیرد، تکبیر و قیام و رکوع و سجود نماز به‌معنای حقیقی آن به جا آورده نشده و واقعیت نماز

عبودیّت، محک عرفان‌های حقیقی عبودیّت، ملاکی برای شناخت انسان‌ها در مکاتب فکری و تربیتی و تفکیک عرفان‌های کاذب از عرفان حقیقی است. در واقع نمرهٔ مدعیان عرفان و سردمداران مکاتب فکری، به میزان استقلال آن‌ها در برابر خداوند و اولیای الهی بستگی دارد.

حضرت امیرالمؤمنین (ع) در خطبه متّقین در صفات مؤمنین ایراد فرموده‌اند، از ابتدا تا انتها بندگی و اطاعت و تسلیم و اشک‌ریختن در نیمه شب و سجده‌کردن و ایثار و انفاق و... است. پس در نهایت، تنها راه تشخیص میزان رشد افراد، میزان عبودیّت آن‌ها است. هرچند که عبودیّت نیز دارای مراتب است. مرتبهٔ اول عبودیّت این است که انسان در افعالش عبد باشد، یعنی هنگام انجام هر عملی، برای خود در آن کار ذره‌ای استقلال قائل نباشد. در مرتبهٔ بالاتر از افعال، در اوصافش نیز عبودیّت داشته باشد یعنی کمال و جمال و علم و قدرت و سلامتی‌اش را نیز از خود نداند و بداند هرآنچه که دارد از خداوند متعال است

اگر شرع مقدس دروغ‌گفتن و غیبت‌کردن را نهی کرده به این علت است که دروغ و غیبت انسان را از وحدت اِله غافل می‌کند. اگر به اعمالی نظیر دوری از محرمات، رعایت حریم، حفظ حجاب، انجام صحیح معاملات طبق موازین دینی و غیره امر شده، به این دلیل است که برای سلامت معنوی جامعه و حرکت مردم به‌سمت توحید، همهٔ این دستورات و امور باید رعایت شود بنابراین باطن همهٔ اعمال می‌شود یک کلمه و آن کلمه «توحید» است، هرچند که توحید در عبادات بیشتر خود را نشان می‌دهد.

با اخلاص هر کاری عبادت می‌شود

شرایط اُنس‌گرفتن به هر چیزی،‌ رعایت ادب همراهی با اوست

اولین مرحله از عبودیّت این است که انسان باید از علم و قدرت و جمال متوهم خویش دست برداشته و در پلهٔ عالی‌تر و بالاتر از این، در مقام ذات خود نیز، استقلالی تصور نکند.

در اوصافش نیز عبودیّت داشته باشد یعنی کمال و جمال و علم و قدرت و سلامتی‌اش را نیز از خود نداند و بداند هرآنچه که دارد از خداوند متعال است.

اگر انسان این واقعیت را با تمام وجود درک کند که کلید رسیدن به غرض انبیا و واردشدن به عوالم معنا، داشتن «حضور قلب» است، آهسته‌آهسته در او انگیزهٔ حرکت به‌سمت حضور قلب ایجاد می‌شود تا در نهایت با تمرین و زحمت به این دُرّ گرانبها دست یابد چراکه حفظ حضور قلب و تثبیت اسباب آن در قلب، ریاضت و مشقّت می‌طلبد.