بریده‌هایی از کتاب استاد

همیشه فرزندانش را با لفظ آقا صدا می‌زد: آقا سیدمهدی! آقا سیدمحمدحسن! آقا سیدتقی! می‌گفت: «این‌ها فرزندان رسول خدا هستند؛ فقط فاصله زمانی بیشتری با ایشان دارند. تکریم و تجلیل آن‌ها لازم است؛ هرچند بچه‌هایم باشند.» حتی بچه‌های کوچک که وارد خانه می‌شدند، به احترام آن‌ها از جا بلند می‌شد. می‌گفت: «این‌ها سادات هستند و احترام اولاد حضرت زهرا (س) واجب است.»

آقای قاضی به شاگردان و کسانی که به دنبال راه خدا بودند، دستور داده بود روایت «عنوان بصری» را در جیب داشته باشند و هفته‌ای یکی دوبار آن را مطالعه کنند. روایت عنوان بصری معجونی کامل از دستور سلوک و آموزش سبک زندگی اسلامی و عرفانی از زبان امام صادق (ع) است. از آداب معاشرت، خلوت، غذا، تحصیل علم و تحمل سختی‌ها گرفته تا ظرایف عبودیت، تسلیم، رضا و رسیدن به مقام توحید، همه و همه در این روایت به زیباترین شکل آمده. آقای قاضی کسی را که به این روایت تعهد نداشت، به عنوان شاگرد نمی‌پذیرفت.

قدیم‌ها بهداشت و نظافت مثل امروز نبود. در بعضی مناطق، آبی که در جوی‌ها جاری می‌شد و به دست مردم می‌رسید، کثیف بود. آب را می‌انداختند در آب انبار یا حوض و می‌گذاشتند مدتی بماند تا جِرم هایش ته‌نشین شود. بعد برای شست‌وشو استفاده می‌کردند. آقای قاضی به شاگردانشان می‌گفت: «نفْسِ انسان مثل همین حوض‌هاست. اگر آرامش داشته باشد، اضافات و کثافات ته‌نشین می‌شود. راه کسب این آرامش چیست؟ سکوت. وقتی پرحرفی می‌کنیم و خودمان را به تلاطم بی‌خود می‌اندازیم، در واقع داریم نفس‌مان را زیر و رو می‌کنیم! اما اگر کسی رعایت «صَمت» و سکوت را بکند، آرام آرام این آلودگی‌ها که ته‌نشین شده، منجمد می‌شود و دیگر حرکت نمی‌کند. این طوری نفسش را تحت تسلط خود در می‌آورد...».

در روز عید غدیر سر از پا نمی‌شناخت. لباس‌های مرتب و شیک می‌پوشید. در خانه جشن برپا می‌کرد و همه دوستان و آشنایان را دعوت می‌کرد. پذیرایی هم مفصل بود، با میوه و شیرینی. رسم هر ساله این بود که یکی از فضلا با صدای بلند خطبه غدیر خم را می‌خواند. موقع خواندن خطبه، شور و هیجان در سیمای استاد ظاهر می‌شد. خودش هم اشعاری درباره غدیرخم از حفظ می‌خواند و گاهی هم همان جا در وصف امیرالمؤمنین (ع) شعر می‌گفت. حتی یک بار قصیده‌ای طولانی را به زبان فارسی سرود: «شاد باش‌ای دل که شاد آید غدیر، هم مخور اَندُه که آید دیر دیر...»

یکی از شاگردان استاد به شوخی می‌گفت: «آقای قاضی ما را خسرالدنیا و الآخره کرد! نه بهره‌ای از دنیا داریم و نه از آخرت!» راست می‌گفت. کسی که بوی آقای قاضی به مشامش خورده بود، دیگر میل و رغبتی به لذت‌های دنیا و آخرت از خودش نشان نمی‌داد و تنها همّ و غمّش، رسیدن به خدا بود. این جمله را از استاد زیاد می‌شنیدند:‌ «من کان همُّه اللهُ، کفاه اللهُ فی جمیع همومِه.» کسی که دغدغه‌اش فقط خدا باشد، خدا تمام دغدغه‌های او را تأمین خواهد کرد.

یک روز از استادم آقای قاضی پرسیدم: «با اینکه راه معرفت نفس (خودشناسی)، نزدیک‌ترین راه رسیدن به خداست، چطور در آیات و روایات مطلب خاصی درباره آن گفته نشده؟» پاسخ داد:‌ «اصلاً مگر حرفی هم در شرع هست که به این هدف و راه مربوط نباشد و خودشناسی را شرح نداده باشد؟»

یک روز از استادم آقای قاضی پرسیدم: «با اینکه راه معرفت نفس (خودشناسی)، نزدیک‌ترین راه رسیدن به خداست، چطور در آیات و روایات مطلب خاصی درباره آن گفته نشده؟» پاسخ داد:‌ «اصلاً مگر حرفی هم در شرع هست که به این هدف و راه مربوط نباشد و خودشناسی را شرح نداده باشد؟»

یک روز از استادم آقای قاضی پرسیدم: «با اینکه راه معرفت نفس (خودشناسی)، نزدیک‌ترین راه رسیدن به خداست، چطور در آیات و روایات مطلب خاصی درباره آن گفته نشده؟» پاسخ داد:‌ «اصلاً مگر حرفی هم در شرع هست که به این هدف و راه مربوط نباشد و خودشناسی را شرح نداده باشد؟»

هرچند اهل سخت‌گیری در استفاده از نعمت‌های دنیا و لذت‌های حلال نبود؛ اما همیشه شاگردانش را از پرخوری و خوردن غذاهای سنگین منع می‌کرد. می‌گفت: «غذا را برای خوشگذرانی نخورید؛ برای خاصیّت و قوّتش بخورید.»

آقای قاضی می‌گفت: «حواستان به دنیا هم باشد. همسر، فرزندان و بهره‌های مادی خدادادی را داشته باشید و در همین زندگی طبیعی و عادی، به سمت خدا و معنویت حرکت کنید.» ظاهر خودش هم بسیار مرتّب و تمیز بود. موها و دست‌هایش را حنا می‌بست. حتی به تمیزی کفش خیلی اهمیت می‌داد. عطر و بوی خوش هم که جای خودش. می‌گفت: «این بدن، مَرکب و وسیله حرکت روح ماست. باید به آن رسیدگی کرد. هرچه بهتر به آن خدمت کنید، بیشتر می‌توانید در سیر معنوی از آن استفاده کنید.»

می گفت:‌ من از باباطاهر تعجب می‌کنم که گفته: من از درمان و درد و وصل و هجران پسندم آنچه را جانان پسندد چه طور باباطاهر گفته اگر جانان، هجران را پسندد، من هم آن را می‌پسندم؟! صبر عاشق بر هر چیزی برای آن است که فراق و هجران کمتر شود. چطور عاشق می‌تواند نسبت به دوری از معشوق هم صبوری کند؟! مولا علی (ع) در دعای کمیل می‌فرماید: «فَهَبْنِی یا الهِی وَ سَیدِی وَ مَوْلای وَ رَبِّی، صَبَرْتُ عَلی عَذابِک، فَکیفَ اصْبِرُ عَلی فِراقِک؟»‌ مولا و آقای من! گیرم که بر عذاب تو صبر کنم؛ چگونه بر دوری از تو صبور باشم؟!

از خدا عشق خدا را بخواهید به شاگردانش توصیه کرده بود این دعا را در قنوت نمازهای واجب و مستحبشان بخوانند: «اللَهُمَّ ارْزُقْنی حُبَّک وَ حُبَّ ما تُحِبُّهُ وَ حُبَّ مَنْ یحِبُّک وَ الْعَمَلَ الَّذی یبَلِّغُنی إلَی حُبِّک وَ اجْعَلْ حُبَّک أَحَبَّ الاشْیاءِ إلَی». خدایا، عشق خودت، عشق به آنچه تو دوستش داری، عشق به کسی که تو را دوست دارد و عملی را که مرا به عشق تو برساند، به من روزی کن. خدایا، عشق خودت را محبوب‌ترین چیز پیش من قرار بده.

از خدا عشق خدا را بخواهید به شاگردانش توصیه کرده بود این دعا را در قنوت نمازهای واجب و مستحبشان بخوانند: «اللَهُمَّ ارْزُقْنی حُبَّک وَ حُبَّ ما تُحِبُّهُ وَ حُبَّ مَنْ یحِبُّک وَ الْعَمَلَ الَّذی یبَلِّغُنی إلَی حُبِّک وَ اجْعَلْ حُبَّک أَحَبَّ الاشْیاءِ إلَی». خدایا، عشق خودت، عشق به آنچه تو دوستش داری، عشق به کسی که تو را دوست دارد و عملی را که مرا به عشق تو برساند، به من روزی کن. خدایا، عشق خودت را محبوب‌ترین چیز پیش من قرار بده.

حدود بیست سال می‌شد که هوای چشم‌هایش را داشت؛ مبادا به نامحرم بیفتد. چشم‌ها دیگر عادت کرده بودند. هر وقت نامحرمی می‌خواست وارد شود؛ چشم‌ها بسته می‌شدند...

داشت می‌رفت مجلس ترحیم یکی از دوستان. اما ناگهان از نیمه راه برگشت. دیده بود کارش برای خدا نیست. برای این است که بگویند «قاضی به مجلس ما آمد.»

ما را با دنیا چه کار؟! براستی دنیا ما را فریب داده، به پستی و ذلّت کشانید! ما را از مقام عزت و رفعت پائین آورد! و دنیا پست تر از آنست که برای ما هدف قرار گیرد! پس آن را برای اهل دنیا واگذارید!!

هیچگاه پس از نمازهای واجب خود، تسبیحات حضرت صدیقه صلَوات الله علیها را ترک ننمائید، زیرا این تسبیحات، یکی از انواع «ذکر کبیر» شمرده شده است.

ما هیچگاه ندیده و نشنیده ایم که احدی به یک مرحله و مرتبه ای از کمال راه یافته باشد مگر به واسطه برپاداری نماز شب!»

و کتاب حقّ را تلاوت نمای و آنرا با بهترین صوت و زیباترین نغمه و آرام آرام قرائت کن، چرا که ظلمتها و کدورتها را تبدیل به نور و روشنائی می نماید. - پس تو بهره مند نشدی، بلکه هیچکس از چیزی به مانند قرآن بهره نبرده است! و هر کس غیر از گفته مرا بگوید سخت در اشتباه فرو رفته، مرتکب خطا گردیده و گمان او گمان باطلی خواهد بود!

زمانی که محضر استادمان آقای قاضی مشرف می‌شدیم، به ما اینگونه می‌فرمودند. ما هم معنای این نکته را خوب نفهمیدیم مگر پس از ریاضت‌ها و تأمل‌های فراوان. باید قدم اول را با صدق و صفا بردارید. بهترین چیز برای شروع همین نماز است. قدم دوم را اگر نمی‌دانستید، خدای متعال کسی را با لطف و کرم خود می‌فرستد تا به شما یاد بدهد.» سپس همین طور که داشت خارج می‌شد، این آیه را زیر لب تلاوت کرد: «وَ الذینَ جاهَدُوا فینا لَنَهدِیَنَّهُم سُبُلَنا إنَّ اللهَ لَمَعَ المُحسِنینَ» کسانی که خالصانه جهت رسیدن به ما جهاد می‌کنند، بدون شک آن‌ها را به راه‌های اختصاصی خود هدایت می‌کنیم. خدا یقیناً با نیکوکاران است.