بریده‌هایی از کتاب استاد

گره سختی به زندگی‌ام افتاده بود. تحملش برایم دشوار بود. داشتم به این فکر می‌کردم که همه چیز را به هم بزنم و خودم را خلاص کنم. می‌خواستم صورت مسأله را پاک کنم. شبی آقای قاضی را در خواب دیدم. گفت: «این مشکل، بخشی از سیر و سلوک توست که خداوند آن را برای تو مقرّر کرده... اگر می‌خواهی رشد کنی، باید با آن بسازی!»

زره محکم پرسیدم: «در مواقع اضطرار و گرفتاری و بن‌بست، چه در امور دنیوی چه در امور اخروی، از کدام ذکر کمک بگیرم تا مشکل حل شود؟» در جواب گفت: «ابتدا پنج مرتبه صلوات بفرست. سپس پنج مرتبه آیت‌الکرسی را تلاوت کن. بعد این ذکر را در قلب خود بدون آنکه به زبان بیاوری آن قدر بگو تا مشکل برطرف شود:‌ اللَهُمَّ اجْعَلْنِی فی دِرْعِک الْحَصینَةِ الَّتی تَجْعَلُ فِیها مَنْ تَشآءُ.» خدایا! مرا در زره محکم خود قرار بده، همان زرهی که هر که را بخواهی در آن قرار می‌دهی.

نُسخه آقای قاضی به شاگردان و کسانی که به دنبال راه خدا بودند، دستور داده بود روایت «عنوان بصری» را در جیب داشته باشند و هفته‌ای یکی دوبار آن را مطالعه کنند. روایت عنوان بصری معجونی کامل از دستور سلوک و آموزش سبک زندگی اسلامی و عرفانی از زبان امام صادق (ع) است. از آداب معاشرت، خلوت، غذا، تحصیل علم و تحمل سختی‌ها گرفته تا ظرایف عبودیت، تسلیم، رضا و رسیدن به مقام توحید، همه و همه در این روایت به زیباترین شکل آمده. آقای قاضی کسی را که به این روایت تعهد نداشت، به عنوان شاگرد نمی‌پذیرفت.

خیلی نورانیت می‌آورد! کسی آمده بود خدمت او وحالاتش را بیان می‌کرد. در بین حرف‌هایش گفت: «من روزی پنج جزء قرآن می‌خوانم.» آقای قاضی با تعجب جواب داد: «پنج جزء که خیلی نورانیت می‌آورد! خیلی نورانیت می‌آورد!» این جملات در میان سفارش‌های مکتوبش هم به چشم می‌خورد: «تلاوت روزانهٔ قرآن کمتر از یک جزء نباشد... بر شما باد به تلاوت قرآن کریم در شب با صوت زیبا و حزین؛ که چنین تلاوتی شراب مؤمنین است.»

آماده ملاقات نامه‌ای نوشته بود. از اوضاع معنوی بدی که داشت نزد استاد شکایت کرده بود. استاد هم دوای دردش را برایش نوشته بود: «حضرت آقا... تمام این خرابی‌ها از جمله وسواس و عدم آرامش، از غفلت ناشی می‌شود. کمترین مرتبه غفلت، غفلت از دستورات خداوند است... سبب تمام غفلت‌ها، غفلت از مرگ و تخیّلِ ماندن در دنیاست. پس اگر می‌خواهی از جمیع ترس و هراس و وسواس ایمن باشی، دائماً در فکر مرگ و آمادگی ملاقات خدا باش. این است گوهر گرانبها و کلید سعادت دنیا و آخرت.»

استاد همیشه تأکید می‌کرد که به این کشف و کرامات در طول مسیر سلوک توجه نکنید. می‌گفت: «دلتان را به خدا بدهید و جز او به چیز دیگری توجه نکنید که همه چیز فانی است، جز او. چیزی جز او ارزش دل دادن ندارد... در حال نماز یا ذکر، هرچه جز زیبایی مطلق و جمال الهی دیدید یا شنیدید، شما را مشغول نکند. مبادا به بهانه بهشت، از بهشت‌آفرین غافل شوید.»

این جمله را از استاد زیاد می‌شنیدند:‌ «من کان همُّه اللهُ، کفاه اللهُ فی جمیع همومِه.» کسی که دغدغه‌اش فقط خدا باشد، خدا تمام دغدغه‌های او را تأمین خواهد کرد.

بدون نماز شب؟! اگر می‌شنید کسی به دنبال سلوک و معنویت است ولی اهل نماز شب نیست خیلی تعجب می‌کرد. یک جا برای شاگردانش نوشته بود: «اما نماز شب، پس هیچ چاره و گریزی برای مومنین از آن نیست. تعجب است از کسی که می‌خواهد به کمال برسد ولی برای نماز شب بیدار نمی‌شود. ما نشنیدیم کسی بتواند به آن مقامات دست پیدا کند مگر به وسیله نماز شب.»

از خدا عشق خدا را بخواهید به شاگردانش توصیه کرده بود این دعا را در قنوت نمازهای واجب و مستحبشان بخوانند: «اللَهُمَّ ارْزُقْنی حُبَّک وَ حُبَّ ما تُحِبُّهُ وَ حُبَّ مَنْ یحِبُّک وَ الْعَمَلَ الَّذی یبَلِّغُنی إلَی حُبِّک وَ اجْعَلْ حُبَّک أَحَبَّ الاشْیاءِ إلَی». خدایا، عشق خودت، عشق به آنچه تو دوستش داری، عشق به کسی که تو را دوست دارد و عملی را که مرا به عشق تو برساند، به من روزی کن. خدایا، عشق خودت را محبوب‌ترین چیز پیش من قرار بده.

برای اباعبدالله اهل روضه هفتگی بود. در خانه خودش روضه می‌گرفت. می گفت: «من باید برای حضرت اباعبدالله کار کنم، چه عالِم باشم چه بی سواد.» نام امام حسین (ع) بی تابش می‌کرد. هر وقت اسم حضرت می‌آمد، به گریه می‌افتاد. کافی بود کسی که منبر می‌رود، جمله اولش را با سلام بر امام حسین (ع) شروع کند. دیگر چیزی نمی‌توانست جلوی سیل اشک‌های آقای قاضی را تا آخر منبر بگیرد... می گفت: «جریان فیوضات و خیرات از مسیر حضرت سیدالشهدا می‌گذرد و پیشکار این فضیلت هم حضرت قمر بنی‌هاشم ابالفضل العباس است.»

حال فقر برای تحصیل روزی تلاش می‌کرد ولی اوضاع طوری رقم می‌خورد که چیز زیادی از مال دنیا برایش نمی‌ماند. در این شرایط، فقر را عنایت خدا و مقدمه کمال می‌دانست. گاهی دیگران طعنه می‌زدند:‌ «تو و این همه اهل و عیال و خرج زیاد و بی پولی؟!» صادقانه پاسخ می‌داد: «این حال را دوست دارم. در مقابل آن غنیّ مطلق، باید فقیرترین باشم. وقتی پول ندارم احساس نیاز بیشتری به خدا می‌کنم و توجهم به او بیشتر می‌شود. در آن حال با خود می‌اندیشم: آیا این لذایذی که از نماز می‌برم در برزخ هم نصیبم می‌شود؟!» می‌گفت: «برزخ من، فقر در دنیاست. دیگر در برزخ مشکلی ندارم!»

نُسخه آقای قاضی به شاگردان و کسانی که به دنبال راه خدا بودند، دستور داده بود روایت «عنوان بصری» را در جیب داشته باشند و هفته‌ای یکی دوبار آن را مطالعه کنند. روایت عنوان بصری معجونی کامل از دستور سلوک و آموزش سبک زندگی اسلامی و عرفانی از زبان امام صادق (ع) است. از آداب معاشرت، خلوت، غذا، تحصیل علم و تحمل سختی‌ها گرفته تا ظرایف عبودیت، تسلیم، رضا و رسیدن به مقام توحید، همه و همه در این روایت به زیباترین شکل آمده. آقای قاضی کسی را که به این روایت تعهد نداشت، به عنوان شاگرد نمی‌پذیرفت.

«جریان فیوضات و خیرات از مسیر حضرت سیدالشهدا می‌گذرد و پیشکار این فضیلت هم حضرت قمر بنی‌هاشم ابالفضل العباس است.»

نماز اول وقت را مربی هر انسانی می‌دانست که می‌شود با مراعات آن، به کمال رسید: «اگر کسی نماز واجبش را در اول وقت خواند و به مقامات عالیه نرسید، مرا لعن کند!»

تمام این خرابی‌ها از جمله وسواس و عدم آرامش، از غفلت ناشی می‌شود. کمترین مرتبه غفلت، غفلت از دستورات خداوند است... سبب تمام غفلت‌ها، غفلت از مرگ و تخیّلِ ماندن در دنیاست. پس اگر می‌خواهی از جمیع ترس و هراس و وسواس ایمن باشی، دائماً در فکر مرگ و آمادگی ملاقات خدا باش. این است گوهر گرانبها و کلید سعادت دنیا و آخرت.

مبادا به بهانه بهشت، از بهشت‌آفرین غافل شوید.

کسی که دغدغه‌اش فقط خدا باشد، خدا تمام دغدغه‌های او را تأمین خواهد کرد.

هرچند اهل سخت‌گیری در استفاده از نعمت‌های دنیا و لذت‌های حلال نبود؛ اما همیشه شاگردانش را از پرخوری و خوردن غذاهای سنگین منع می‌کرد. می‌گفت: «غذا را برای خوشگذرانی نخورید؛ برای خاصیّت و قوّتش بخورید.»

می‌گفت: «این بدن، مَرکب و وسیله حرکت روح ماست. باید به آن رسیدگی کرد. هرچه بهتر به آن خدمت کنید، بیشتر می‌توانید در سیر معنوی از آن استفاده کنید.»

یک دنیا محبت و دلسوزی در نگاهش موج می‌زد: «ای فرزند! دنیا می‌خواهی، نماز شب بخوان؛ آخرت می‌خواهی، نماز شب بخوان!» گفت و رفت.